Hiftorie van Brabant en deszelfs Hertogen, doch voornaamlyk van de Stad en Meyerye van's Hertogenbosch, van het jaar 1609, wanneer het twaalfjaarig Beftand, tuffchen de Aarts Hertogen, en de Vereenigde Nederlanden getroffen werd; tot het einde van het zelve Beftand, in het jaar 1621. bl. 299

TIENDE BOE K.

Hiftorie van Brabant en desselfs Hertogen, voornaamlyk van de Stad en Meyerye van 's Hertogenbosch, federt het eindigen des twaalfjaarig Beftands, in het jaar 1621, tot het veroveren van 's Hertogenbosch, door de wapenen der Vereenigde Nederlanden in het jair 1629.

ELFDE BOEK.

363

Hiftorie der Stad, en Meyerye van 's Hertogenbosch, na het veroveren dier Stad door de wapenen der Vereenigde Nederlanden, in het jaar 1629, bet fluiten der Vrede van Munfter, in betur 1648; waar by de Meyerye don deereenigde Staaten, door den Koning van Spanje overgegeeven werd.

452

Hiftorie van Brabant, en deszelfs Hertogen, van den aanvang der Regeering van FILIP DEN IV. beginnende met het jaar 1555 tot den jaare 1579. wanneer de fiad's. Hertogenbosch, zig met den Prins dan: Parma,in den naam van Koning FILIP verzoendet deyde der vereenigde Staaten verliet.

LIBRARY

e oude gefchiedeniffen van Brabant, en Inleiding

Dhare Vorten, zyn nu afgehandeld. Niet tot de vol

dan met veel moeite, heb ik my door de dui- gende ftere tyden der Menapiers, Romeinen, en Fran- Historie. ken, die dit land voorheen bewoonden, als mede der eerfte Heeren van Brabant gered. Van den tyd der Hertogen van Brabant, en die, uit het huis van Bourgondien, heb ik niets, dan

Filip IV. 1555.

VI. Boek. Oppervlakkig zo verre de ftad, en Meyerye van 's Hertogenbosch aangaan, kunnen handelen, om reden, dat hier ter ftede, de meefte bewyzen daartoe ontbraken. Onder de Regeering van Filip, zal ik meerder gelegenheid hebben, om de gebeurteniffen dier ftad, open te kunnen leggen. De bewyzen daar van, zyn in het vervolg, (hoe wel in den beginne nog wat fchaars,) overvloediger, en om die reden zal ik, zo veel de leidraad het veelen kan, my alleen by Brabant, en voor al by de ftad en Meyerye bepalen. De me nigvuldige zaaken, die oorzaak tot de onluften in de Nederlanden gegeven, en ook groote omwenteling aldaar veroorzaakt hebben: zal ik, als cen getrouw gefchiedfchryver, tragten te verhalen, en niets te boek ftellen, dan het geen ik meene, dat met de waarheid overeen komt. Ten dien einde zal ik aanhalen de gefchriften van zulken, by wien de meefte trouwe te vinden is. Zonder te letten of die fchryvers de zyde der Nederlanderen of den Spaanfchen Raad zyn toegedaan; Ik houde my. verzekerd, dat de onpartydige Lezer, het niet kwaed,duki zal, dat ik, by het verhaal die onkuten dat geene, het welke hier ter stede, dies dangaande voorgevallen is, rondborftig, zoals ik dit gevonden heb, ter neder ftelle. Wy: zulfan dan op dien voet voortDe Hertog gaan.

1556.

van Sa

Het eerfte dat Filip, na zyne komft tot de Revoyen tot geering deed, was het aanftellen van eenen Landvoogd over de Nederlanden, waar toe hy, EмMANUEL FILIBERT Hertog van Savoye, benoemde (a), ook floot hy een befland met den

Land voogd

aangesteld. Beftand met Frank.

ryk.

Ко

(a) STRADA de bello Belgico Dec. 1. Lib. I, pag. 19.

Koning van Frankryk, voor den tyd van vyf jaa- VI.Boek. ren; dit werd van de zyde der Franfchen ver

broken (b), zo als ik op zyn plaats zal ver- Filip IV.

halen.

1556.

tegen de

In het ftuk van den Godsdienft, luifterde Filip Vernieualleen, naar het oordeel des Biffchops van Atrecht.wing van Men is doorgaans van gevoelen, dat deeze hem het Plakaat aanzette, om het berigtfchrift, in het jaar 1550,Ketters. door Karel den V. gegeven, in het jaar 1555 te vernieuwen. Het Plakaat daar van, werd zonder nader inzien, hier ter stede, en in andere Brabantfche plaatsen afgekondigd alleen te Antwerpen werd zulks wederhouden; de Regeering dier ftad, zond eenige gezanten ten Hove, om te herinneren, het geen haar, in het jaar 1550 toegezegd ware. Hier door gebeurde het, dat het Plakaat, niet alleen van die ftad, maar ook van de verdere Hoofdfteden van Brabant, te rug ontboden, en 's Konings laft op den tienden January van dit jaar ingetrokken werd (c).

De Schryver, van wien ik dit ontleend heb, Nieuwe meend, dat Filip die toegevendheid gebruikte, Bede. om eene zwaare Bede van de anden te vragen, welke zeker, niet ligt itgewilligt zoude worden, in geval hy het volk met zulke ftrenge Plakaaten plaagde. Wat 'er van zy; Filip befchreef in de maid Maart deezes jaars; alle de Staaten der Nederlanden te Bruffel, en vorderde van hun eene Bede, die in den hondersten penning, van alle de onroerende goederen, en in den vyftigsten,

(b) BOR I. Boek bladz. 11.

van

(c) IDEM, ibi quo fupra. BRANDT Hiftorie der Refor matie IV. Boch bladz. 193. Edit. 1677.

Filip IV.

VI. Bock, van alle de koopmanfchappen en inkomften be ftond. De Staaten van Brabant, hier over raad1556. pleegende waren het niet eens. De Geeftlykheid en Edelen ftemden, om Filip zesmaal honderd en zeitig duizend guldens toe te ftaan: deeze, zoude op dezelve wyze, als de laatft voorgaande, geheven worden, maar de Steden konden hier toe niet komen. Terwyl men hier mede draalde, vroeg Filip der Staaten toeftemming, om vyfmaal honderd duizend guldens, in mindering der gevorderde Bede, op te nemen. Hy verzogt hun, boven dien, eenige Domeinen in Brabant, tot zesmaal honderd duizend guldens toe, te mogen verpanden (d). Lang werd hier over geraadpleegd, en het liep tot in de maand February des volgenden jaars aan, eer de Staaten een befluit namen, het welk hier in beftond,,, dat zy, tot de ,, opneming van eenig geld, in mindering der Bede, niet konden ftemmen, voor dat Filip, zekere klagten, die zy hem over de regtsple,, ging, en andere zaaken vertoond hadden, afgɩdaan. bad." Zy forde hem egter, het verpanden van eenige zyner Domeinen toe. Het duurde nog tot in demand July, des volgenden jaars, eer de Staten, in cene Bede bewilligden. Hoe veel die liedroege vind ik niet aangetekend: het blykt egter dat die op twee tienden, en een twintigite penning geheven zoude worden (e).

Groote droogte.

De droogte was gedurende deeze zomer ongemeen. Het regende niet, van de maand April, af

(d) STADS REKENING van St. Remys 1555 tot 1556. (e) STADS REKENING van St. Remys 1556 tot 1557.

tot