1557. tot in die van Auguftus, waar door al het koorn .VI. Boek. en gras op het veld, de vrugten zelve op de boomen, verdorden, en veel menfchen ftierven door Filip IV. honger en dorft (f). Deeze droogte was oorzaak, van eene geweldige duurte der graanen, Duurte van waar door veele armen gebrek leden. Nergens graanen. was 'er by na koorn te bekomen. Hier ter ftede ging de Regeering alle de zolders der Kloofteren en Bugerhuizen nazien, of 'er eenig koorn op ware, doch men vond nergens veel. De Heiligen-Geeft-Meefter, (dus werd de beftierder van het Armhuis genaamd,) klaagde, dat hy, by gebrek aan koorn, de uitdelingen zoude moeten ftaken. De Regeering zond eenige gemagtigden naar Amsterdam om koorn te kopen; van daar wilde men niets laten volgen. Hier op verzogt zy den Landvoogd, dat die ftad gelast mogt worden, eenig graan herwaards te doen vervoeren, gelyk gefchiede, waar door men ten deele voorzien werd. In de maand Maart deezes jaars, zette men op het brood drie tekenen. Het brood van rog, hier te lande gewaffen, gold zeven, van vreemden rog, zes, en van bloks rogge, vyf ftuivers; doch dit laatste werd enkel, als een aalmoes gerekend, en aan niemand, dan die, welken een teken van de Blok- of Armmeefters hadden, verkogt. In de maand April, gold het brood, agt ftuivers, en in Juny werd 'er brood, van rogge, garft, en boonen, onder een gemengd, gebakken, het welk egter op zeven ftuivers te ftaan kwam. Zo groot was de armoede, dat by de uitdeling in (f) OUDENHOVEN, Befchryving van 's Hertogenbosch Lladz. 176. Edit. 1670. VI.Boek. 1557. Pentziekte. in den Heiligen-Geeft, of het Armhuis, verfcheiden menfchen dood gedrongen werden, om welke reden men goed vond, dat de armen met vier tevens daar in gelaten zouden worden, te weten, twee van ieder zyde der poort. Men tekend aan, dat de menigte zo groot ware, dat de menfchen, van den eenen kant, twee aan twee geplaatft, tot ver over de Geerlinfche brugge ftonden, en van de andere zyde, tot op den hoogen steenweg, en dat het getal der broodhaalders, meer dan dertig duizend beliep (g). Veele ftierven nog van honger. De prys van een mud rog, was twaalf Karels guldens, en meer, die der garst, tien en een halve, en der boekweit, negen en een halve (b). By deeze elende kwam nog een Pestziekte. Men verhaald, dat 'er dikwils vyftig lyken, op eenen dag, ter aarde befteld werden, waarom men genoodzaakt was, groote kuilen tot berging der lyken, op de Kerkhoven te maaken. Volgens de aantekeningen van deezen tyd, ftierven vyftien of zeftien duizend menfchen, in dit jaar, binnen de ftad (i). Befland Het beftand, in het voorgaande jaar met Frank met Frank-ryk gemaakt, het welk nog vier jaaren duuren ryk gebro-moeft, werd in deezen jaare gebroken. Hier te ken. lande, leide men de fchuld daar van op Frankryk, om dat de Koning, de vyanden van Filip in (g) OUDENHOVEN ibi quo fupra, en bladz. 177. Edit. 1670. hoewel dit getal veel te groot is gefteld. (b) IDEM bladz. 91. Edit. 1649. OUDENHOVEN bladz. 177. Edit. 1670. BOR, Befchryving van 's Hertogenbosch bladz. 25. KRONYK van der Fundatie en begin der ftad 's Hertogenbosch op bet jaar 1557. MSS. Dit komt my mede te groot voor. in Italien bygefprongen had, op voorwendfel, VI. Boek. Het Nederlandfche leger, dat onder den Her-Slag van St. (k) HARREUS Tom. II. pag. 686. (1) IDEM Tom. II. pag. 691. flag (m) BOR Befchryving van 's Hertogenbosch bladz. 25 en 26. KRONYK van der Fundatie en begin der stad 's Her togenbosch op het jaar 1557. MSS. VI.Boek. Filip VI. 1558. flag ging St. Quintin over. Het Nederlandfch leger, nam behalven die plaats, nog verfcheiden andere in waar mede de veldtogt deezes jaars een einde nam (22). Negen jaa Filip befchreef alle de Staaten der Nederlanrige Bede. den, op den zes en twintigsten February, binnen Bruffel, en deed hun eene Bede, van agt tonnen fchats, jaarlyks, negen jaaren lang vorderen. De Staaten van Brabant, bewilligden zulks voor hun aandeel, in de maand April daar aan volgende (0). Verfcheide fchen ver averd. De Hertog van Guife, opende in dit jaar den fteden door veldtogt, met het innemen van Calais: Guines, de Fran het geen de Engelfchen in hadden, volgde; Aan de andere zyde, bemagtigden hy, Diedenhoven, en Arlon, in het Hertogdom Luxemburg, en wat laater, rukte de Heer van Fermes voor Duinkerken, dat, nevens Wynoksbergen, byna zonder flag of floot, vermeefterd werd. gen. De Graaf van Egmond, zamelde al het volk Slag by Grevelin- dat hy krygen konde by een, om Fermes te keer te gaan. De legers raakten omtrent Grevelingen aan elkander, en het Franfche werd geflagen, waar van 'er twee dnizend bleeven, en omtrent drie duizend, nevens den Heer van Fermes, gevangen genomen werden. Weinig werd hier te lande geduurende deezen veldtogt meer uitgerigt. De legers lagen, drie maanden lang, digt by elkander, zonder dat zy iet ondernamen. Men handelde egter over de vrede, dan welke, zo men wil, om verfcheiden fterfgevallen, die in het ge HARRÆUS Tom. II. pag. 692–694. geflagt van Filip voorvielen, geenen voortgang VI. Boek. Filip IV. malin vau Maria Koningin van Engeland, Gemalin van 1558. Keizer Karel de V., vader van Filip, ftierfen van In de maand January des volgenden jaars, kwa- 1559. men de gezanten van Filip, en des Konings van Vrede met men tot het fluiten van een verdrag kwam. De yoorwaarden beftonden onder anderen hier in: Dat men wederzyds beloofden, den Katolyken Godsdienst te zullen handhaven, en de Ketters uit te roeyen; ook zoude men het houden ee- |