1

ver

meir, ten Westen het dorp Ouderkerk, en ten Zuiden, Tamen
of Uithoorn: deszelfs ligging is zeer aangenam; de weg die van
Amfteldam, of wel van den Overtoom, derwaards gaat,
fchaft eene verrukkelijke wandeling tusfchen twee reien 1cm-
merrijke boomen, achter welken, op verfcheidene plaatsen,
ruime boerderijen, en aanzienlijke tuinen gelegen zijn: te recht
zegt de zoetvloejende WILLINK, dat de gemelde aangenaame
weg loopt,

Langs ijpeboomen, even glad,

En net gefchoren; welker kruinen,
Zo tierig groejen bij het nat,

Dat eeuwig wenscht, dien weg te omtuinen;
Alwaar het toverend gezicht

Den zachten wandelaar verpligt.

Amftelland, dat wij boyen noemden, was weleer met bet Bleedjen, 't welk, na nog geen twee honderd jaaren, tot de wereldberoemde koopstad Amfteldam aangewasfen is, eene bij. zondere Heerelijkheid, niet behoorende onder de eigendommen van de Hollandfche Graaven, maar aan het geflacht der Heeren VAN AMSTEL: toen Heer GIJSBRECHT, van dien naam, als deelgenoot van den bekenden moord aan Graaf FLORIS, het Land moest ruimen, werden zijne goederen verbeurd verklaard, en werden deezen gevolglijk een volftrekt eigendom van den Graaf, volftrekt, zeggen wij, want GIJSBRECHT was reeds yroeger, voor zekere handelwijze van hem omtrent den Bisschop yan Utrecht, door den Graaf geftraft, daarmede, dat hij zijne goederen, waaronder ook Amstelland, aan den Graave moest opdraagen, waarna hij dezelven weder als een Leen van deezen ontving: Amftelland is volgends fommigen daarna een Leen van de Utrechtfche Kerk geweest, doch ook weder aan de Graaflijk heid gehecht; anderen ontkennen zulks geheel of ten deele:

De uitgestrektheid van deeze gewezene Heerlijkheid is aanmer. kelijk groot; zij wordt door den Anftel in twee deelen gefcheiden, en aan de West-zijde Nieuwer - Amftc! genoemd, in te. genftelling van de andere zijde die den naam van Ouder-Am ftel draagt; zij bevat de dorpen, Slooten, Siocterdijk, Amflel reen, Ouderkerk, Diemen met Diemerdam, Loenen en Loose

drecht, Duivendrecht, Waver, Waverveen, Oostdorp, en meer andere vlekjens; ook zelfs Amfleldam, dat men de hoofdflad van deeze Heerlijkheid zoude kunnen noemen: de grond van dezelve is over 't algemeen laag, week, moerasfig en brakachtig; des vindt men er weinig bouwland, in vergelijking van den gras- en veen grond die er voorhanden is: de laage ligging vereischt groote kosten aan watermolens, om het water geen overhand te laaten neemen; integendeel zijn onder de voordeelen van Amftelland te tellen, de veenen en ook zelfs de waterplassen welken er zijn, beiden groote winften aanbrengende, de laatstgemelden door keur van allerleie fmaaklijke riviervisch: voor weinige jaaren is boven Amstelveen, een diep uitgebaggerde veengrond droog gemaakt, en is thans reeds weder tot goed land geworden dat weleer binnen den omtrek van deeze Heerlijkheid zwaare bosschen, (waarvan geheel Holland toen rijklijk voorzien was (*)) geftaan moeten hebben, en in de zo bekende boomfortingen gevallen zijn, blijkt van tijd tot tijd daaraan dat on. der het graaven zwaare boomen gevonden worden; aan fommigen van dezelven heeft men vinden hangen, nooten en andere vruchten, die nog zeer goed waren ons beftek laat niet toe breeder over deeze anders zo aangenaame taak, zo weinig als over Amftelland op zig zelf, te fpreeken; des keeren wij tot Am felveen weder.

NAAMS OORSPRONG.

De naam welke dit aangenaame dorp draagt, verklaart tevens deszelfs afkomst; betekenende naamlijk het een dat aan den Imftel ligt, of Amftels Veen; waarom de eigenlijke naam niet Amferveen, gelijk wij zeiden dat het doorgaands genoemd wordt, maar Amstelveen is.

(*) Om deeze reden Hellen fommigen ook niet dat Holland zij nen naam zoude ontleend hebben van deszelfs laage (Holle) ligging, maar van de menigte bosfchen (Holt, hout) die er gevonden werden

STICHTING EN GROOT t E.

Wat de ftichting betreft, daarvan kan, gelijk van veele andere dorpen, enz. niets gezegd worden; zeer waarfchijnelijk zijn dezelven hunnen oorfprong verfchuldigd aan 't verblijf van eenige lieden, visfchers, landbouwers, of baggerders, welken hunne nooddruft uit de grondsgelegenheid aldaar vonden, en bij wie misschien, door hunnen welvaart van tijd tot tijd uitgelokt, zig veele anderen gevoegd, en zo een buurt gemaakt hebben, welke, na verloop van tijd, in een dorp veranderd kan geworden weezen.

Wat de grootte van Amstelveen betreft, het geheele Ambacht wordt in de oude verpondings lijsten gefteld op 2670 morgen en 766 roeden; in andere opgaven vindt men er 4076 morgen voor, welk verschil ontstaan kan door eene andere bepaaling van het district, of liever van den grond die onder de opgave betrokken is; thans wordt het wel 6000 morgen groot gefchat: in oude lijsten ftaan voor Amftelveen 251 huizen aangetekend; in nieuwere 1167 huizen en één molen; welk verschil weder op de gemelde wijze kan ontstaan zijn, althans de laatfte opgaave, bepaalt zig niet binnen den omtrek van het eigenlijke dorp zelf, maar gaat ook over de buurten welken daaronder behooren, liggende aan den Amftel, den Veendijk, de zogenaamde Zwaluwenbuurt, en de Nes, ook de geheele Amstelveenfche weg, aan de hand van Leiden, enz.

Ten noorden paalt het rechtsgebied van Amstelveen onmiddelijk aan dat van Amfteldam, waarvan de Heer WELLEKENS, in zijne Visschers en fagersgezangen, dus zingt:

Juist daar de Mijlpaal staat, uit blaauw arduin gehouwen,
Die 't land en halsrecht scheidt, de beken en Landsdouwen,
Van 't prachtig Amsteldam, en 't nedrig Amstelveen,
Gelijk van ftam en naam, maar nu met lotgemeen.

'T WAPE N.

Dit is een rood Schild, met twee zwarte dwarsbalken door.

fneden; op den bovenften balk drie, en op den ondersten één witte kruifen.

KERKLIJKE GEBOUWEN.

Onder deezen kunnen geene anderen geteld worden dan de Kerk zelve, het Diaconie - Weeshuis, en 't algemeene Armehuis; in het Diaconie - Weeshuis zijn niet meer dan twintig kinderen, en weinige oude lieden, en het Armehuis is in tweeën gefcheiden; zijnde het voorfte gedeelte ten dienste der Gereformeerden, en het achterste voor de Roomfchen en Lutherschen, als mede voor de oude lieden van beide gezindheden: voor het Armehuis leest men:

Den armen wees tot nut, bragt men dit huis tot stand,

Den ouden tot een stut, in Nieuwer Amftelland.

Boven den ingang van het Diaconiehuis ftaan de volgende woorden in een vierkanten fteen uitgehouwen: Door de wel», daadigheid van Nieuweramflel en Amfteldam, is dit Diaconie "Weeshuis gebouwd, in het jaar 1765.

99

De Heere houdt de Weezen en Weduwen ftaande: Pf. 126 " VS. 9."

Weleer ftond boven de poort of ingang, naast het zelve huis nog een versjen, 't welk door 't schilderen daarvoor van daan geraakt is dus luidde het:

De liefde omhelst 't verlaten weesken alhier,
Om z'in haar schoot te voên en te onderwijzen,
Verkwikt, versterkt met wijs beftier,

De Oude, Arme, en afgewerkte grijzen:

O Amftelland! wie rcemt en volgt u niet,
Als men dit huis met zijn bewooners zier!

De Kerk staat op een bemuurd kerkhof, dat met schoon geboomte beplant is; het gebouw pronkt met een aartig fpits torentjen, waarin flag en uurwerk is: onder de weinige fieraadjen van binnen munt zeer uit het eeregraf van den beroemden Nederlandfchen Dichter JOHAN VAN

BROEKHUIZEN, Zijner nagedachtenisfe gefchonken door den. Wel Ed. Heer, Mr. ABRAHAM CALKOEN, Heer van Kortenhoef, ten tijde der oprichting (1767) Baljuw en Dijkgraaf van Amflelland, naderhand Hoofdofficier der Stad Amftel dam: hetzelve beftaat in eene aloude lijkbus van blaauw arduinfteen, rustende op een dergelijk voetstuk, voor hetwelk een Latijnsch vers van den Hoogleeraar BURMAN, op een wit marmer tafreel is uitgehouwen, zijnde van deezen inhoud:

Ter gedachtenisse van

" JOHAN VAN BROEKHUIZEN,

Overleden in het Jaar 1707.

,, Gij alle die de Dichtkunst en Wapenoefening bemint, ftrooit lauren, mirten en veil op dit gewijde graf: BROEK◄ ,, HUIZEN, wiens gedichten die van Propertius evenaarten, ,, ligt hier in de Amstelveenfche Kerk begraven; op dat hij dien zelfden oord, waarin hij, hij, ontflagen ,, ruste in

van zijne krijgsamten, die hij met eere bekleed had, zig, in ,, filte, met geleerde oefeningen bezig gehouden heeft: de ,, erkentenis die men aan zijnen asch, waarvoor men zo schan,, delijk verzuimd had eenig gedenkteken opterichten, na zeştig jaaren verloops, de verfchuldigde eer bewijst, hebbe haaren verdienden lof, en verftrekke ten treffelijken voor,, beelde voor de dankbaare nakomelingfchap; doch schoon dit ,, grafteken, gelijk alle anderen, zelfs zulken die uit het kostbaar marmer gehouwen zijn, eindelijk vergaan moet, zullen nogthans de werken van zo groot eenen geest alleen zijnen ,, naam onftervelijk maaken."

Tot genoegen van onze Leczers, maar voornaamlijk tot ge. noegen van de bewooners van Amstelveen, zullen wij hier eene kleine fchets van de levensbefchrijving diens voortreffelijken mans bijvoegen; 't kan gezegde bewooners tog niet onver chillig zijn te weeten wie hij eigenlijk was die verdiend heeft dat hun Kerkjen met zijn cereteken pronkt.

JOHAN VAN BROEKHUIZEN, was dan eer Amfteldam