Green onvermaaklijk gedeelte van het bevallig Anfielland, maakt deeze Ambachtsheerelijkheid uit: haare LIG GI N G Is gelijk gezegd is, in Amftelland, drie uuren gaans ten zui den van Ouderkerk; hebbende ten westen en zuiden de Provincie Utrecht, ten oosten de vrije Heerlijkheid Waveren Bots holl, en ten noorden de rivieren de Amftel en de Waveren Verder kan die ligging nader opgemaakt worden, uit de fche paalen die men op den gemeenen weg of zogenaamden Veendijk, als op de Rondeveenfche Kade vindt, welken voor zo veel de Jurisdi&ien betreffen de fcheidingen van deeze met die der Heerelijkheid Waveren, Botsholl en Ruigewilnis fe aanduiden; édog daar hetzelve voor meer dan deelen is uitgeveend, kan men de ftrekking in de uitgeveende plasfen bezwaarlijk onderfcheiden, fchoon de ingezetenen zulks door ftrooken lands en fetakkers weeten te bepaalen. Tot Waverveen behoort nog het district Strooknes aan den Amftel, met een groote fchutfluis ten einde van de vaart, het Bijleveld genaamd, gelegen. Het beftaat wijders in drie Poldersnaamlijk: de Gemeene of Beoosten Bijleveldsche Polders, gemeen met Waveren Rotsholl, en een gedeelte van Ruigewilnisfe de Hoflandfche Polder, gemeen met Mijdrecht onder de Provincie van Utrecht voor, en benoorde de Zuwe, gemeen met Mijdrecht, voor circa part, welke laatstgemelde polder, thans door Hun Ed. Mog. de Heeren Staaten 's Lands van Utrecht, door de bewerking van een Stoom- of Vuur-machine (der moeite waardig te bezichtigen, wordt uitgepompt en drooggemaakt, waarin het aandeel der droogtemakene gronden voor Waverveen circa 240 morgen beloopt. Over het algemeen is de grond van deeze Heerlijkheid zeer veenig, waarvan ook niet weinig gebruik is gemaakt, echter ligt het dorp zelf groen en aangenaam. Van de NAAMS OORSPRONG Hebben wij niets kunnen ontdekken, in zo verre het eerfte lid des naams betreft, dat is Waveren, zekerlijk aan het dorp van dien naam gegeven, naar het water, de Waver geheten, 't welk het gezegde dorp, (waar van ftraks nader,) van Ou derkerk affcheidt; dat er het woord veen bijgevoegd is gewor den, is om dat het bijna geheel uit veenen bestaat, en den oord derhalven met recht den naam van Veenen van Waveren, of Waverveen (ook Waverenveen,) mag draagen. STICHTING EN GROOTTE. Wat het eerfte gedeelte van dit artijkel, de ftichting naamlijk, betreft, daaromtrent is wederom niets met volkomen zékerheid te zeggen, waarschijnelijk zoude het kunnen genoemd worden, zo men fielde dat de gunftige gelegenheid tot de turfmaakerij hier eenige lieden heen getrokken, en het wèl flagen van hunne onderneeming weldra navolgers verfchaft zal hebben. Wat aangaat de grootte van Waverveen, daarvan leezen wij in den tegenwoordigen ftaat van Holland het volgende: In de oude quohieren ftond het begroot op 268 morgen Ioo roeden lands, en in de nieuwe vinden wij de landen verminderd op 114 morgen, 450 roeden: maar het getal der 'huizen is, in de lijst van den jaare 1732 niet afgenomen,, waarin 93 nommers werden aangetekend; honderd jaaren të vooren werd het op 85 huizen, doch thans op 58, be"groot:" zij zijn niet onvermaaklijk op hunne erven gelegen, en op fommige plaatfen, nog al aangenaam in het geboom-, te; ook vertoonen zij zig allen als vrij wel onderhouden: zij liggen ter wederzijde van een' eenigzins fmallen weg, (den,. Veendijk,) langs iedere zijde van welken een floot loopt, die aan de eene zijde fmal, doch aan de Kerk - zijde, (de Veenwa. tering genaamd,) zo breed is dat dezelve met turfeikers be vaaren kan worden, alwaarom ook voor iedere werf een ge woone draaibrug ligt; vóór de werf waarop de Kerk staat is, een net wipbrugjen, over 't welk men naar de Kerk gaat, en dat wijd genoeg is, om er met de voornoemde schepen onder door te kunnen vaaren: men vindt te Waverveen hier en daar nog al een buitenverblijf, die echter den naam van hoven niet kunnen draagen. Het gezegde getal huizen wordt bewoond door 240 men, fehen, (de kinderen daaronder begrepen:) van deeze bewoo⚫, neren zijn bijna 110 van den Gereformeerden Godsdienst, dể overigen zijn meest allen Roomsch. Van Waverveen, is een rood fchild, waarover een eenigzing gebogen zwarte balk loopt, en op den zelven twee witte krui. fen. A " KERKLIJKE EN GODSDIENSTIGE GEBOUWEN. De Gereformeerde Kerk welke hier wederom in de eerste plaats in aanmerking komt, is de derde die Waverveen geheugt: de eerfte Kerk na de reformatie ftond op deeze zelfde plaats,' dewelke in den jaare 1592 door PETRUS EDESSEN, Predikant van' Amstelveen en Ouderkerk, met eene openbaare Leerrede ingeze gend is; in het zelfde jaar (1592) werd de Proponent CORNELIUS PALUDANUS tot gewoon Leeraar deezer gemeente (fchoon het getal der ledemaaten maar flechts vijftien was,) beroepen; de voorn. Kerk werd tot in het jaar 1697 tot den "openbaaren Godsdienst gebruikt, wanneer dezelve door verzakking reeds bouw. vallig was geworden, en men gelegenheid had of bekwam, om naar gedachten met minder kosten, dan de Oude kerk te herstellen, een groot gebouw, hetwelk op een andere plaats schuin tegenover, naast het buitenplaatsjen thans Veenlust genaamd, reeds ftond, te maaken en te bereiden tot een Kerkgebouw; dit huis was aangelegd en gebouwd geweest tot een groot en aanzienlijk woonhuis, maar de bouwer en eigenaar van hetzelve overleden zijnde, was er gelegenheid om het te kunnen bekomen; en men vond goed, de Oude kerk te verlaten en het voorn. gebouw tot een Kerk te vervaardigen en verder opte:immeren, met dien spoed dat er den 3 Maart 1697 de eerfte Godsdienstoefening in werd verricht, en door den WelEerw. ABRAHAM OOSTERLANDT, ten dien tijde Predikant aldaar, werd ingewijd; de fundamenten van dit gebouw waren niet wel gelegd of verzorgd, zo dat het verzakte en fcheurde in zo verre dat er geene mogelijkheid was om het eenigzins te herstellen, en het des met eene jammerlijke inftorting dreigde, Waarom dan de Predikant en Gemeente hetzelve verlieten, en hunnen toevlugt tot het Schoolhuis namen, alwaar zij op een zeer ongemaklijke en bekrompene wijze, twee jaaren lang deopenbaare Godsdienstoefening verrichtten; tot dat de derde of tegenwoordige Kerk in den jaare 1755 volbouwd was, en 3 Augustus door den Wel - Eerwaardigen Do. Jan van staveREN met een Leerrede over Esra I. vs. 5-6 is ingewijd: deeze Kerk is in alle deelen een net en kunstig gebouw, zijnde van buiten een Kruis- kerk, en van binnen met witte muuren, coupelswijs opgemetzeld: zij is wel niet groot, maar groot genoeg voor de gemeente, die er in vergadert; ze is met een pannen čak gedekt, en draagt een vierkant open toorijen met uur en flag. werk, dat met een agtkant rond gedekt is, zijnde ook van een agikant fpits voorzien: rondsom de kerk ligt, gelijk op de meeste Hollandfche dorpen plaats heeft, een vrij ruim algemeen kerk.. hof met een gezand pad omgeeven, en aan de buitenkant met een Ipen haag voorzien: de toegang tot het Kerkhof en Kerk is met een modieus hek van de kerklaan afgesloten. Boven den ingang leest men in eenen fteen uitgehouwen; EZAIA XXVI. vs. 8. De eerfte fteen is gelegd door, JAN DAVID BROUWER, van Stavoren, Aangelegd en volbouwd, onder het beleid van COENRAAD HOENEKER, Mr. Metfelaar te Amfteldam. Van Staveren's leeraars zoon, lag mij den eerften steen, ECCL. IV. VS. 17. Tot voor omtrent tien of elf jaaren was het ruim der Kerk alleenlijk door een groote midden, en aan wederzijde van dezelve twee kleine deuren in den muur van den buitenweg afgefloten, het geen, dat te begrijpen is, zijne onaangenaame gevolgen had; doch ten gemelden tijde is die ingang door een vrij ruim portaal, met twee groote deuren van de genoemde buitendeuren afgefcheiden. Van binnen is het kerkjen in alle deelen zeer net ingericht; tegen over den ingang is eene vergaderkamer, voor die geene welken met de zaaken der kerk belast zijn; boven dezelve is een kleine gaanderij; eene dergelijke heeft men, om het regelmaatige in de bouwing te bevorderen, ook boven het nieuwe portaal voornoemd gemaakt. De zoldering van het ruim is geheel en zeer net geftukadoord; in het midden van dezelve is eene ronde opening, waarin de tang van een kaarskroon, door welke, onder den avond gods, dienst de kerk verlicht wordt, is vastgemaakt: aan de eene en |