dicerem aduertere hîc effe quod Græci dicunt Crispio. Sed quum hoc quoque verbum varios vfus habeat, addo, me de eo loqui quo res aliqua vel homo animi corporifve dotibus ornatus omnes ad fe spio quod etiam dicitur παίτων τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς ἑαυτὸν ἔπιςρέφειν, vel παν των τας ὄψεις: vt legitur in quodam Herodiani loco, quem in meo Thefauro Græcæ line guæ attuli. Sed & conuertere alicuius animü in fe, dicit Liuius. Quinetiam fine adie&tione à Cicerone dicitur res aliqua conuertere ad fe addente alicubi & rapere. Ego certè Plinianum illud aduertere & hoc Ciceroniano & Liuiano illo genere loquendi exponi poffe arbitror. Sed à Liuio dicitur etiam conuertere in admirationem. At fine adie&ione ab eodem res etiam fubita dicitur conuertere in fe: vt in hoc loco Decadis primæ libro primo, In vestibulo regia quam potuere tu multuofißimè [ nifi potius tumultuosiŝime scribendum eft] in fe omnes apparitores regios conuertunt. Verùm ad aliud exemplum vt tranfeam verbum quoque repetere apud hunc non tantùm quod apud alios plerofque fcriptores fignificare, fed ponietiam pro reminifci comperies. neque tamen peculiare hoc ifti effe dici poteft. At verò fuppetere,in a&iua fignificatione, pro fuppeditare, inter ea quæ illi aut peculiaria aut cum paueifsimis communia funt,numerari fortaffe debet. Extat autem in epift. 2. lib. 9, vbi de Cicerone loquens fcribit, illi enim & copiofißimum ingeniữ

par ingenio materia: quam tam varietas rerum quam magnitudo largißimè fuppetebat. Hic planè fuppetere eum habere vfum videmus, quem habere verbum fuppeditare folet: an autem illum *** ii

Latinitas admittat,alij viderint. Sufpe&um quidem certè hoc loco illud cuipiam verbum effe, non mirabor.

At verò alia nonnulla quæ à me prætermittuntur, eiufmodi funt vt mira tantùm fortaffe non etiam fufpe&a tibi effe debeant. Ad illa autem quod attinet quæ fufpe&a etiam fore videbantur, vbi alia le&io fe obtulit quæ omni fufpicione vacaret, & à fententia loci minimè aliena effet,meis vt hanc in textu, illam in margine ponerent mandaui. Quod fi non vbique, at certè plerifque in locis præftiterunt : è quibus eft hic,in epiftola decimatertia libri fecundi, Quid enim aut illo fidelius amico, aut fodale iucundius? mira in fermone, mira etiam in ore ipfo vultúque fuauitas. Ad hoc ingenium excelfum, fubtile, dulce, facile,erudi tum in caufis agendis. Hic enim quædam exemplaria non ingenium excelfum, fed ing enium excuffum,habent:atque hanc lectionem probat Catanæus (alterius alioqui mentionem faciēs) & excuffum exponit elaboratum : (quanuis elabo ratum ingenium magis etiam quàm excuffum mirari quis poffit)addit verò illi exactum. Quinetia vtens paulo antè hoc ipfo adie&tiuo, tanquam eo de quo minimè dubitari poffet, dixerat, Et fanè funt Hispani ingenio excuffo. Ego tamen, fi Excuffum in textu ponendum exiftimarem, aliter exponendum cenferem.

VNVM fupereft, lector, de quo admonitum effe te,antequam hafce Plinij epiftolas in manus fumas,non parum tibi eft profuturum,præfertim fi priore editione mea vtaris. Quidnam illud eft? Non eam femper lectionem quæ inipfo fit textu(vt vulgò appellamus) ea quam habet mar

go effe potiorem: ideóque dele&um effe adhibendum.quod vt fiat, iudicium adhibeas neceffe eft. Exemplum eft pag. vIII, vbi legimus, Mirum est vt animus à cogitatione motuque corporis excitetur. Hic enim margini adfcriptum eft agitationé,at in textu eft, à cogitatione. Ac quauis non dubitem quin le&io illa huic longè fit anteferenda,plures tamé editiones(ex quibus eft Aldina) illam quam non probo le&tionem nobis exhibent. quinetiam quoddam manufcriptum exemplar,quod confului dum hæc fcriberem, illam exhibere comperi. Et quod ad editiones illas attinet, ficut Aldi ita etiam Cratandri editio, quæ prodiit anno M.D. XXVI,necnon aliquot aliæ habent à cogitatione: at Badiana, cui inserti funt commentarii, cogitatione, fine præpofitione: quam is etiam qui illorum autor eft, non agnofcit.In editione autem hæredum Cratandri, qua prodiit anno M. D. XLII, eft illa quam meliorem iudico lectio (& quidem præfixo pronomine bac) quum alioqui minor adhibita fuiffe videatur ifti editioni diligentia, & fæpe mendofi in ea fint loci, qui in altera illa non item. Verùm vt ad alia exempla veniam,pag. 1x, lectionem marginis fequi potius debemus, fi quod Latinitati magis vfitatum eft fequendum putemus. At pag.x1,eft quidem æquè Latina vox vtraque, fed quæ margini ad fcripta, magis cum ea re de qua agitur conuenit. Quædam funt denique le&iones margini adfcriptæ, quibus plenior subest fententia: imò quibus folis fortaffe plena fubesse dici pofsit, quum illæ quæ funt in textu,minimè plenam fed imperfe&tam habere fententiam dicendæ fint. Illarum è numero eft quædam in Pas *** jij

negyrico, pag. XLIII, Quanto nunc tutior,quante fecurior eadem domus,poftquam eius non crudelitatis fed amoris excubiis,non folitudine & c'austris defen ditur? Hæc enim le&io non plenam fed imperfeAam fententiam nobis dat: quum vt crudelitatis excubiis opponuntur amoris excubiæ, non item folitudini & clauftris aliquid opponatur. at in le&ione quæ margini eft adfcripta, illud aitiov habemus.ita enim legitur, Quanto nunc t.q.f.e.d.p. eius non rr.fed am. exc.non folitudine & claustris, fed ciuium celebritate defenditur?Verùm de lectionibus margini adfcriptis, quæ meliores funt iis quas habet textus,hactenus. hæc enim ad reddedum te cautum fatis effe poffe exiftimo Interdum verò ex diuerfa lectione aliquid tantùm fumere neceffe eft: vt pag. 213, in principio epiftola 29, libri 6. Auidius Quietus, qui me unicè dilexit, & cui non minimum gaudeo. Hic enim margini adfcriptum eft,quo non minus gaudeo. Quam lectionem fi totam non fumamus, faltem voculam que ex ea fumere & in locum veculæ cui fubftituere neceffe videtur.

Alioqui certè le&tiones in contextum receptæ plerunque funt meliores iis quæ margini adfcriptæ fuerunt, quarum nonnullæ ex fcholiis irrepfiffe videri poffunt.vt pag. XLVIII, non datur, pro negatur. Sic pag. c LXXXIII, hæc duo verba margini adfcripta, inoffenfa valetudine, ab aliquo profecta videri poffunt qui exponere voJuerit quod eft in textu vocabulum. Sic fuprà monui (quum exempla quædam afferrem Mei

wv quibus breuitatis gratia vtitur Plinius) non effe abfimile vero verbum tractaui ex fcholio manaffe. Quædam etiam le&iones ex iis quas

margo habet, credi poffunt auten magdropdióTEWS, aut ex eo quòd non potuerit legi aliquod veteris exemplaris vocabulum, effe profe&tæ. vt Epistola decima sex alibri fexti, pro his, Retina claßiary imminenti periuclo exterriti, in margine legitur, retinere amici. Vbiex Retina factum Retinere videri poteft ab iis qui vel retinere pro Retina malè legerunt, vel hoc Retina mendofum putantes, retinere in eius locum fubftituerunt. Hoc quidem certè conftat, in nonnullis ignorationem alicuius vocabuli,aut cuiufpiam generis loquendi perfpici. Cuius rei exemplum habemus pag. LXXIX. quum enim ibi legatur in textu, medium tempus distentum impeditúmque qu a officiis maximis,qua amicitia principum, egiffe pernofeitur. Quum,inquam,ita legatur in textu, alia le&io irrepfit quam pro qua, ex ignorato illo parti culæ quavfu. Alioqui fi in priore loco fubftitueretur quam pro qua, idem & in pofteriore faciendum effet. Alicubi vocem magis frequentem magifque notam loco eius quæ rarior eft habet ledio margini adfcripta,vt in Panegyr. pag. L 11, obferuabatur pro obuerfabatur,quod legitur in texta,legique omnino debet. Ne hoc quidem diffimulabo,quafdam effe margini adfcriptas lectiones, cum quibus non fatis cohæret quod fequitur in textu.vt epiftola 20,libritertii, quum in textu legatur, Excefferamus fanè manifestis illis apertifque fuffragiis licentiam concionum, margini adfcriptum eft,excefferamus fanè modum,&c. quæ cohærere non poffunt cum iis quæ fequuntur, nifi aliquid ad ea conne&enda addatur.

Ad Græcas autem voces quod attinet, hifce epiftolis infertas, de iis quoque diffentiunt in