uum haud poftrema fit fæculi nostri felicitas, quod Hiftoriam (quæ Romuli Nepotum difertiffimo a) eleganter dicitur teftis temporum, lux veritatis, vita memoriæ, magiftra vitæ, & nuncia vetuftatis) tum a tenebris, tum ab ineptis fabulis liberatam magis magisque certam reddat, ac in clara luce reponat: nemo eft paullo eruditior & æquus rerum æftimator, qui inficias eat, inter ceteras venerandæ antiquitatis a) de Orat. libro II, 9. a reli. reliquias monumenta illa vetera, quæ Diplomata vocamus, fummo in pre tio habenda, auroque contra cariora reputanda effe. Quum enim haec fint litterae auctoritate publica confectae, fignis folemniter confignatae, varia jura atque priuilegia continentes, longe profecto majorem fidem merentur, quam hiftorici, privatæ fortis homines, qui plerumque aut nimis creduli aut nimis indiligentes funt, aut partium ftudiis abrepti fe ligni inftar, nervis alienis mobilis, duci finunt. Econtrario Diplomata rerum geftarum feriem nude & aperte declarant, adeoque omni fide digniffima funt. Hinc (ceu praeclare obfervat Rever. Fr. Theodericus Ruinart a) nata confuetudo, ut fi quis modo Hiftorias, maxime monafteriorum & aliarum ecclefiarum, urbiumve, aut provinciarum, immo & familiarum fcribere aggrediatur, neceffe fit, fi modo fibi haberi fidem velit, ut acta vetera & chartas authenticas ad calcem libri repraefentet, quae monumenta merito Probationum titulo decorantur, quod absque illis eorum, quae narrantur, fides videatur vacillare. Diplomata enim rerum medio aevo & fubfequentibus temporibus geftarum veras & genuinas cauffas memoriae produnt, quas Annalium conditores vel ignorant, vel amore in fuos & odio in exteros praetermittunt : Diplomata juris Gentium confuetudinarii & pactitii teftes incorruptiffimi funt, omnique exceptione majores: Diplomata temporum rationes, mirum in modum nonnunquam turbatas, dubiisque fcriptorum verbis obfcuratas, ita in promtu ponunt, ut res difputatione amplius non egeat: Diplomata locorum veros fitus, fata & mutationes in apricum proferunt: Diplomata fummorum Imperantium jųra ab infidiis et infultu malevolorum vindicant : Diplomata avitam Ordinum Provincialium libertatem contra Gnathones aulicos egregie tuentur: Diplomata Ecclefiarum Monafteriorumque fundationes, cum annexis juribus ac privilegiis, diligenter referunt: Diplomata familiarum illuftrium origines, Imperatorum, Regum, Principum, Comitumque feriem; agnatorum, cognatorum, affinium nomina, arma gentilitia, & quicquid hujus argumenti est, seris nepotibus commemorant: Denique, ut paucis omnia complectar, omne jus facrum atque profanum, facros, civiles & militares ritus mirifice illuftrant, & plena luce fuffundunt. Quac cum ita fint, non tantum rei litterariæ, verum etiam bono publico, tam utilia funt quam quae utiliffima. Ita nos cenfemus, & ita quoque a) In Præfat. æterno Mabillonii Operi de re Diplomatica præmissa. judi judicat Vir fummus Iohannes Mabillonius «) nec non immortale litterati orbis decus Godefridus Guilielmus Leibnitius ß). Nemo autem facile non videt, nos hic veras & finceras Tabulas innuere, non fictas & dolofe fuppofitas, quales omni aevo maleferiatorum tenebrionum vegyía in medium adtulit, & unde odium ipfius rei, quod hominum effe debebat, Illis fuum pretium conftabit, donec bonarum artium est memoria, erit autem fempiterna; hae dignae funt, quae cum auctoribus fuis in folas & fitu & coelo deformes terras amandentur. Nec eft, ut ideo quis, quod utique quamplurima fpuria occurrant diplomata, omnibus prifci aevi genuinis chartis fidem deneget, harumque optimos confectores fugillet: Namque id quin fit maxime frivolum & abfurdiffimum argumentum, prorfusque douλλóyı50s & ouλaoyisμòs, etiam non lynceus facile viderit. Stultitia quidem fuerit credere, cuncta, quae circumferuntur, Diplomata effe bonae notae; at qui ea, quae pisce faniora funt, fufpecta habet, totique ita antiquitati diplomaticae illaetabile bellum indicit, interdicto buic omne adimat jus Practor, & ad fanos abeat tutela propinquos. Sunt utique, funt fuppofititia Diplomata (quid enim aliud comprobant Bella illa Diplomatica, quae aeterni nominis Viri Io. Petrus de Ludewig v) & Io. Godofredus de Meiern ) luculenter defcripferunt ?) nulla tamen jam pernicies a monftris hifce atque prodigiis comparabitur, quum ope artis criticae, quae hodie florentiffima eft, & fpeciatim Artis Diplomaticae nomine infignitur, falfa a veris fecernere liceat ; ne pro carbonibus nos thefauros inveniffe putemus, aut bona fide fallamus & fallamur. Inter ceteros hac in re nobis multa cum luce facem praetulerunt praestantiffimi & S. R. Viri Iohannes Mabillonius ) & Godofredus Abbas Gottwicen a) De Re Diplomatica libro I. cap. I. lit. c. & in fupplem. cap. I. §. I. fis 2) In ampliffima pariterque doctiffima præfatione Tomo I. Reliqq. M. atque Diplomatum omnis avi præmiffa. Hale 1720. J) In Præfat. ad Tom. III. At. Pacis Weftphalice public. Hannoveræ 1735. e) In libris VI. de Re Diplomatica: in quibus (adjicere juvat totum titulum libri jam dudum rari & cari) quidquid ad veterum Inftrumentorum antiquitatem, materiam, fcripturam & ftilum; quidquid ad figilla, monogrammata, fubfcriptiones ac notas chronologicas; quidquid inde ad antiquariam, hiftoricam, forenfemque difciplinam pertinet, explicatur & illuftratur. Ассеdunt Commentarius de antiquis Regum Francorum palatiis: Veterum fcripturarum varia fpecimina, tabulis LX comprehenfa. Nova ducentorum, & amplius, monumentorum collectio. ra & ftudio Domini Johannis Mabillon, Prefbyteri ac Monachi Ordinis S. Benedicti e congregaOpetione S. Mauri. Editio fecunda ab ipfo auctore recognita, emendata & aucta. Lutecia-Parifiorum, fumtibus Caroli Robuftel, via Jacobea, ad infigne arboris Palma. M.DCC.IX. Cum privilegio Regis & fuperiorum facultate. a 2 fis a) clariffima Ordinis, qui a S. Benedicto nomen ducit, decora, & fidera, quosque ita paffibus æquis fecuti funt Celeberrimi Viri, Daniel Eberardus Baringius, 6) Ludovicus Antonius Muratorius, y) Chriftianus Henricus Eckhardus, ) & noviffime Johannes Heumannus; e) ut de corundem laudibus filere melius effe putemus, quam parum dicere. Quemadmodum vero vix ulla res majoris momenti datur, quæ non quibusdam difficultatibus circumfepta eft, ita etiam in legendis & intelligendis Diplomatibus antiquis magnæ, immo maximæ, difficultates fubinde exoriuntur. Pariunt has plurimam partem litterarum & verborum compendia, quæ Romani Notas, figna, & figlas: ¿) Græci qua vocabant, quorumque apud plerosque Populos frequentiffimus fuit ufus, ceu Non libro jam laudato prolixe & erudite oftendit doctiffimus Nicolai. attinet jam, de ipfo artis da onueiwv fcribendi inventore multis difputare, de quo certant vehementer Grammatici & adhuc fub judice lis eft. totam, fi Diis placet, conficere videtur Ifidorus Hifpalenfis Epifcopus ŋ) verbis: Romæ primus Tullius Tiro Ciceronis libertus commentatus eft notas, fed tantum præpofitionum. Poft eum Tertius Perfannius, Philargius, & Aquila libertus Mecenatis, alius alias addiderunt. Deinde Seneca, contracto omnium Quum digeftoque & aucto numero, opus effecit in quinque millia 9). vero hæc a proceribus rei litterariæ, qui fagacius odorantur, recte in du Rem bium Chronicon Gotwi a) Jn fplendidiffimo omneque in ævum victuro opere, quod ita infcribitur: & inftrumentis tum domefticis, tum extraneis depromptum: Pro quorum faciliori intellectu To- B) Jn Clave Diplomatica, Hannoveræ 1737. y) Jn Differtatione de tes Italias medii ævi. Diplomatibus & Chartis antiquis dubiis aut falfis. Vide ejus Antiquita- ♪) Jn jntroductione in Rem Diplomaticam præcipue Germanicam, Jenæ 1742. ) Jn eruditiffimo bonæque frugis pleniffimo libro, quem infcripfit: Commentarii de re diploNomatica Imperatorum ac Regum Germanorum inde a Caroli M. temporibus adornati. rimbergæ, 1745. 3) De Difcrimine Siglarum & Notarum ex profeffo agit Johannes Nicolai in Tractatu de Siglis veterum cap. II. p. 5. feq. Edit. Lugduni Batav. 1703. n) Originum five Etymologiarum libro I. 21. in Dionyfii Gothofredi Corpore Au&torum Latina Lingua, p. 836. 9) Has Tironis & Seneca, ut vulgo habentur, Notas ære fculpto expreffas æterno fuo omnique ære perenniori Infcriptionum antiquarum Corpori fubjecit Janus Gruterus. Edit. Amftelod. A. MDCCVII. Tomo II. in f. Sic bium vocentur a), licet ipfi ultra meras conjecturas nihil proferant, nos nihil certi in re incerta & maxime ancipiti audemus definire. Si dicas (funt enim qui hoc afferunt) compendia originem fuam debere, vel Ennio, vel Xenophonti, vel ipfi Adamo, adfirmabis, quod negant alii, utique quod est incertiffimum. Id extra dubitationis aleam pofitum effe arbitramur, artem per compendia, five, ut hodie loquimur, per Abbreviaturas fcribendi, ut ut antiquiffima & forte ad Jovem adhuc imberbem referenda fit, inventis demum litteris excogitatam & a neceffitate ipsa, plurimarum artium inventrice, fuppeditatam effe, ut hoc modo celeriter ea exciperentur, quæ ob linguæ volubilitatem integris litteris capi non poterant. Plutarchus in vita Catonis Minoris ) perhibet, unam Catonis orationem exftare, quod Conful Cicero expeditiffimos fcribas ante docuiffet notas, quæ minutis & brevibus figuris multarum vim litterarum complectebantur, inde alium alibi paffim difpofuiffet in Curia. Non intercedo itaque, quo minus hi tales a Notis dicti fint Notarii; licet etiam, quod exiftimat Claudius Salmafius y), ideo vocati Notarii, μŋvúσes, notarias, ac breves conficiebant, quos ad confilium referebant. Notaria quippe, vel notoria idem quod brevis, vel indiculus, avaQoga, μvo. Et de his Notariis haud dubie intelligendus eft Ælius Lampridius, dum inquit ): Eum Notarium, qui falfum caufæ brevem in confilio imperatorio retulisset, incifis digitorum nervis,ita ut nunquam poffet fcribere, deportavit. Nihil tamen vetat, quod & probat Salmafius, Notarios a notis nomen accepiffe, & a fignis onμewygάP85, a celeritate Taxʊyçayç fæpe numero appellatos fuiffe). Erantque inter hos, qui orationem tam celeriter excipere poterant, ut ne unum quidem verbulum rapidam atque rapacem eorundem manum effugeret; quin ipfum loquentem manu citata præveniebant. Hinc M. Manilius appofite canit ): Hic *) Vide V. Cl. Petri Burmanni præfationem, qua Gruterianum Infcriptionum Thefaurum exornavit. in f. ubi farraginem illam paullo poft Antoninorum tempora confectam effe, pulchre conjicit. 3) Vide Charonenfis vitas parallelas, quas recenfuit Auguftinus Bryanus, Vol. IV. p. 238. edit. Londini 1723. y) Jn Differtatione de Secretariis, quam Albertus Henricus de Sallengre Novo Thefauro Antiquitatum Romanarum Tomo II. p. 661. recudi curavit. Hage Comitum 1718. ♪) Jn vita Alexandri Severi, cap 28. Hiftoria Augufta Scriptorum Tom. I. p. 928. edit. Lugd. Bat. 1671. Conf. Jo. Andrea Eschenbachii Differtatio de Scribis vererum, in Joannis Poleni utriusque Thefauri Antiquitatum Romanarum Græcarumque novis Supplementis, Vol. III. p. 857. &c. Venetiis 1737. 2) Aftronomican libro IV. v. 197. feq. pag. 196. edit. Richardi Bentleii, Londini 1739 b |