* NAARDERMEER (HET) ligt niet gedeeltelijk gem. W ecsp, maar gem. Muiden-en-Muiderberg. Het bevat 11 h., bewoond door 70 inw., als 8 h., en ruim 50 inw. onder Naarden en 3 h., en 15 inw. onder Muiden-en-Muiderberg. Reg. 8, staat: immer lees: nimmer

* NAASTE-BEST ligt Z. W. ten W. van Best.

NAAUWE-WESTERAA (DE), geul of vaarwater, prov. Overijssel, in den IJssel, vereenigende het Meutegat en het Koeluchtergat en scheidende alzoo de Welleplaat van de Kraaiwelleplaat. Het is diep 1 à 2 ell. NADORST, boerenplaats prov. Groningen, gem. en u. Z. van Adorp, u. Z. van Harsens. Het moet vroeger eene herberg of uitspanning zijn geweest.

*NADORT. Reg. 1, staat: de Mijlkrabbe-en-Nadort, lees: de MijlKrabbe-en-Nadort,

NAGARA (DE), SOENGEJ-NAGARA, SOENGEJ-MOEwara-Bahan, of ook wel SOENGEJ-MARGASARI, riv. in Oost-Indië, op Borneo, welke met eenen meer dan 103 ell. wijden mond in de Doeson valt. De oevers zijn laag en vlak en vertoonen hier en daar opene plekken van oude en ook enkele nieuwe ladangs, achter welke zich vrij hooge bosschen verheffen, terwijl deze op andere plaatsen de boorden der rivieren bezoomen.

NAGELHORST (DE), voorm. kast. prov. Gelderland, gem. en 10 min. N. van Over-Asselt. Van dit kast. bestaat niets meer dan eenige overblijfselen en daarbij eene landhoeve, welke mede den naam DE NAGELHORST draagt, en eene oppervlakte beslaat van 2 bund. NA N-BOENOET, d. in Oost-Indië, op Borneo, resid. Pontianak. NANGKAAN, d. in Oost-Indië, op Java, resid. Bezoeki, afd. Bon

van

dowoso.

NANGKA-EILANDEN, groep eil• in 0.-Indië. Zie NANKA. NANSUM, voorm. burg, prov. Groningen, arr. en 2 u. W. N. W. van Groningen, kant. en gem. Zuidhorn.

* NAPOLEON (FORT), Staat: Zie WILLEN-DEN-EERSTE. lees: Zie FREBERIK-HENDRIK.

NARREVLIET (DE), water, prov. N.-Holland. Zie VLIET (DE). W. NATAR, d. in Oost-Indië, op het eil. Sumatra, in de Lampongsche-distrikten, aan den voet van den Goenong-Raté.

*NATERS. Bl. 59, reg. 23 en 27, staat: Nieuwe-Gote, lees: NieuweGoote,

Zie NAAUWERNA. W.

NAUERNA, b., prov. Noord-Holland. NEDERHEIDE, geh., prov. Noord-Braband, gem. Rucphen-Vorenseinde-en-Sprundel, 1 u. Z. W. van Rucphen, 1 u. Z. Z. O, van Roosendaal, waartoe het kerkelijk behoort; met 15 h. en 70 inw. NEDERLAND ("T) ligt 2 u. van Steenwijk, 1 u. van Steenwijkerwold, en heeft 31 h. en 180 inw. De school telt 50 leerlingen. * NEDERVEEN-CAPELLE. Het enkele huis in deze heerl. staat een kleinu. N. van Capelle, aan het Oude-Maasje.

* NEDER-WAARD (DE) is het westelijke gedeelte van den Alblasserwaard, en bevat de gem. Giessendam, Sliedrecht, OudAlblas, Papendrecht, Alblasserdam, Nieuw-Lekkerland, Streefkerk, Molenaarsgraaf, Bleskensgraaf, Brandwijk, Hofwegen, Wijngaarden, en Neder-Blokland en watert uit door eene sluis op de Lek, met twee openingen, ieder wijd 5,50 ell., liggende de vloeren ieder 2,67 ell. beneden de middelbaren rivierstand. De sluis te Alblasserdam, achter aan de baven is overwelfd; dient ook tot schutting van kleine vaartuigen; is wijd 6,90 ell. en ligt 2,54 ell. beneden middelbare rivierstand.

NEDER-WAARD (HET NIEUWE-WATERSCHAP-VAN-DEN-) is een der twee waterschappen van den Nederwaard, in den Alblasserwaard, prov. Zuid-Holland.

NEDERWAARD (HET OUDE-WATERSCHAP-VAN-DEN-), een der twee waterschappen van den Nederwaard. Zie GRAAF-EN-ALBLAS (WATERSCHAP-VAN-DE-). W.

* NEDER WETTEN. Bl. 58. Het telt 490 inw. Reg. 25, staat: laatste omwenteling, lees: omwenteling in het laatst der vorige eeuw NEDERWOUD, buurs., prov. Gelderland, gem. en 1 u. N. W. van Ede, u. W. van Lunteren, waartoe het behoort; met 48 h. en 420 inw.

NEEDE bevat behalve het d. Neede, het geh. den Ruwenhof en de buurs. Hoonte, Noordijk, Loghuizen, Broeke en Achterveld en het geh. Rietmolen, dat tot de buurs. Broeke behoort, en heeft 4516 bund. 14 v. r. 35 v. ell. belastbaar land. Men telt er 409 h., bewoond door 475 huisgez., uitmakende eene bevolking van ruim 2700 inw. De weefschool van calicots bestaat niet meer, doch er zijn 6 fabrijken waarin calicots worden vervaardigd. De Herv., die er ruim 2270 in getal zijn, maken met die uit de buurs. Marktvelde, gem. Diepenheim, prov. Overijssel, eene kerk. gem. uit, welke ongeveer 2560 zielen, onder welke ruim 1320 Ledematen telt. Het d. NEEDE is in de laatste tijden door het bouwen van eenige deftige huizen zeer in aanzien toegenomen. De Herv. kerk, welke voor de Reformatie aan de H. CECILIA was toegewijd, werd, wegens bouwvalligheid, den 17 Augustus 1845 gesloten en vervangen door eene nieuwe, ter zelfder plaatse, welke tegen den ouden toren steunt en waaraan de eerste steen werd gelegd den 7 Julij 1846, terwijl zij den 9 Januarij 1848 werd ingewijd. Het gebouw is doelmatig ingerigt en inunt uit door edelen eenvoud en smaakvolle sierlijkheid en strekt den ontwerper J. B. VAN ZALINGEN, Opzigter bij den Waterstaat, tot eer. Meernialen betoonden de leden dezer kerk. gem. hunne belangstelling in de godsdienst door het geven van zoodanige geschenken, welke de uitoefening daarvan niet minder luister dan plegtigheid bijNabij dit dorp lagen vroeger de h. Tengnagel en Wel merink of Bulehuis. Thans heeft men er nog het h. de Kamp, vermoedelijk gebouwd ter plaatse, waar Teng nagel gestaan heeft. * NEEDE-EN-RIETMOLEN telt 770 zielen en ruim 500 Communikanten. Tot deze stat, behooren de Overijsselsche buurs. Brummelo en Langelo, het laatste echter slechts gedeeltelijk.

zetten.

M

* NEEDERBERG (DE) ligt 10 min. N. van Neede, en is 70 ell. hoog. NEEL JANS-PLAAT. Reg. 7, staat: Burghuizen lees: Burghsluis *NEER, gem., bevat mede de geh. Vlaas, Venne en WinkelIn de noot (1), Reg. 6, staat: Waag lees: Waay staat: WEDELINUS, lees: WENDELINUS,

molen.

* NEERHEIDEN is van alle zijden in de velden gelegen en telt 225 inw. NEERIJNEN, d., prov. Gelderland. Zie IJNEN (NEER-). W. *NEERSTRAAT, gem. Bakel-en-Milheze, ligtu. N. W. van Bakel. Men telt er 14 h. en 60 inw.

NEGARA-WANGI (WELRIEREND LAND), d. in Oost-Indië, op het eil. Java, resid. Preanger-Regentschappen, reg. Bandong, 5 u. van Tjanjor, in digt geboomte verscholen. Het heeft eene zoogenaamde pasanggrahan (verblijf voor reizigers om te kunnen overnachten). De koude, welke men er gevoelt, maakt soms eenen goeden overjas zeer noodzakelijk. De thermometer teekent er somtijds 51° FAR.

NEGORRO, d. in Oost-Indië, op het eil. Java, resid. Soerabaja.

NEGOSARI, d. in Oost-Indië, op het efl. Java, resid. Samarang, reg. Salatiga, tusschen de bergen Djogo-Peké en Gadja. De thermometer van FARR. staat er 's morgens op 67°.

NEINSEL ligt 2 min. Z. O. van St. Oedenrode, en heeft 38 h. en 300 inw. De school telt 65 leerlingen.

NES, kadast. gem., prov. Friesland, griet. Ameland, arr. Leeuwarden, kant..Holwerd, bevattende het d. Nes en zijn behoor, en, volgens het kadaster, eene oppervlakte beslaande van 2863 bund. 68 v. r. 97 v. ell., waaronder 2787 bund. 96 v. r. 43 v. ell. belastbaar land.

NES, kadast. gem., prov. Friesland, griet. West-Dongeradeel, arr. Leeuwarden, kant. Holwerd, bevattende de d. Nes en Wierum en, volgens het kadaster, eene oppervlakte beslaande van 1171 bund. 37 v. r. 33 v. ell., waaronder 1147 bund. 43 v. r. 54 v. ell. belastbaar land. *NES, d., prov. Friesland, griet. Utingeradeel, telt 175 inw., onder welke 25 Herv. en 150 Doopsgez., welke laatste tot de gem. Akkrum behooren, waar ook de kinderen onderwijs genieten.

*NES, b., ligt u. O. van Pingjum, waartoe het behoort, en telt 2 h. en 15 inw.

Maas.

NESPOLDER of HOOGE-NESPOLDER, pold., prov. Zuid-Holland, arr. en kant. Dordrecht, gedeeltelijk gem. Groote-Lindt-en-Dortmond, gedeeltelijk gem. Kleine-Lindt; palende N. en O. aan den pold. Grooteen-Kleine-Lindt, Z. aan het Buitenland, W. aan de gorzen tegen de Hij watert uit door 2 sluizen, ieder wijd 1,70 ell., op de Maas. *NESSELANDEN (DE) is geen pold., maar eene streek lands; palende N. aan den Rijn, Ó. aan den pold. Breeveld, Z. aan den pold. Snel, W. aan den Straatweg. Deze landen beslaan, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 19 bund. 9 v. r. 45 v. ell. Men telt er 9 h., waaronder 2 boerderijen.

NESSERSLUIS, sluis, prov. Utrecht, gem. Vinkeveen-en-Waverveen, aan den Amstel, en het einde van het Bijleveld, dienende tot schutverlaat voor de vaartuigen met turf, uit de veenderijen komende en naar Amsterdam en elders bestemd.

-

*NETERSEL ligt W. ten Z. (niet Z. ten W.) van Oirschot. Reg. 3, van onderen, staat: eersten Maandag lees: tweeden Maandag NETTELHORST is thans nog eene havez., groot 333 bund. 29 v. NETTELHORSTERBROEK bestaat niet meer, en de grond is het eigendom van onderscheidenen.

r.

NËTTERDEN (HET HUIS-TE-). Staat: Zie WOLDENBORG. lees: Zie WOLDENBURG,

*

NEUBURG, voorm. adell. h. staat: Zie NIEUWBURG (Het Huis-te-). lees: Zie NIEuwburg.

*

NEUBURG, kast., behoorende tot het Land-van-Wittem (niet van 's Hertogenrade) wordt in den omtrek meestal NOUMMERICH genoemd, en beslaat, eene oppervlakte van 40 bund. Men zegt dat ecrtijds een oud kasteel, gemeenlijk genoemd NOUMMERICH, omstreeks het tegenwoordige NEUBURG gestaan heeft. Waar dit zou gestaan hebben en, bij meerdere uitgestrektheid, om het tegenwoordige kasteel, ziet men thans eenen grooten Engelschen tuin, doorstroomd door het riviertje de Gulp. NEUMUHL, alleenst. molen, grooth. Luxemburg. Zie ATHUSSERMUAL. * NEUZEN. Bl. 78. De Herv. gem. te NEUZEN voegde zich in 1584 voorloopig onder de klass. van Walcheren, en werd in 1591, door een staatsbesluit, nader daarmede vercenigd. Reeds in 1580, en welligt vroeger, werd de Herv. gem. te NEUZEN bediend door den Predikant PIETER VAN ORLIENS, die, van daar naar Wemeldinge XIII. DEEL.

66

maar

beroepen zijnde, nog het gezegde jaar derwaarts vertrokken is. Bij J. W. TE WATER, Kort Verhaal der Reformatie van Zeeland, in de zestiende eeuw, bl. 440, wordt nog melding gemaakt van GRBArd MaRESCO, dic in 1591 als Predikant te NEUZEN in dienst was. Hieruit blijkt, dat PETRUS HONDIUS niet de eerste geweest is, die het leeraarambt te NEUZEN heeft waargenomen. Hij is aldaar ook niet in 1620, in 1606 gekomen, en te NEUZEN in 1621 overleden, na zich als Dichter en vooral als Kruidkenner algemeen vermaard te hebben gemaakt. Onder de te NEOZEN gestaan hebbende Predikanten verdient bijzondere vermelding AEGIDIOS GILLISSEN, geb. te Middelburg, den 12 Julij 1712, die, na opvolgend te Borssele, te NEUZEN, te Bergen-op-Zoom en te Vlissingen, Predikant te zijn geweest, Hoogleeraar in de Godgeleerdheid te Franeker, en daarna te Leyden, is geworden, alwaar bij den 13 Junij 1800 is overleden. Deze stad neemt telken jare in aanzien en welvaart toe, zijnde daarvan nog meer te verwachten, sinds zij, in 1850 is opgenomen onder de kantoren van lossing, waarop uit zee mag worden ingeklaard. De oude vaart binnen de stad bestaat nog gedeeltelijk en daarover ligt nog een voetbruggetje. In 1819 en 1850 is de in zeer vervallen toestand geraakte, bouwvallige en zelfs gevaarlijk gewordene kerk hersteld en den 22 November 1850 weder ingewijd. De R. K. hebben thans eene kerk, zijnde een eenvoudig langwerpig gebouw met vrij hoogen vierkanten steenen toren en spits, in 1850 voltooid.

* NEUZEN (NIEUWE-POLDER-VAN-) watert niet uit door eene sluis op de Abeele.

NEUZEN (NOORDPOLDER-VAN-). Reg. 3 on 4, en rég. 12, staat: Serlippens-polder, lees: Sherlippens-polder. Reg. 6, staat: de Zeven-Triniteits-polders. lees den Zeven-Triniteits-polder.

* NEUZEN (OUDE-VAART-VAN-). De sporen dezer oude vaart zijn in den winter van 1845-1846 gedeeltelijk gedempt en daardoor is een open plein ontstaan, waarop in 1846 eene nieuwe straat werd aangelegd. NGABLAG, d. in Oost-Indie, resid. Rembang, distr. Waroe. NGADJOE, volkstam in Oost-Indië, op het eil. Borneo, resid. Bandjarmasing, welke de oevers der Kahajan bewoont. Hij staat op eenen hoogeren trap van beschaving dan een der andere volkstammen op Borneo. Doch het volkskarakter laat wat eerlijkheid en opregtheid aangaat veel te wenschen over, daarentegen ontbreekt het hun niet aan eensgezindheid, nationale fierbeid, moed en den geest tot groote ondernemingen. Het land, dat zij bewonen is schoon, op vele plaatsen zelfs verrukkend, daarbij gezond en voor de bebouwing bijzonder geschikt; langs de hellingen der bergen kunnen vruchtbare sawahs worden aangelegd. Tegenwoordig zijn de rijsthouw door ladang-cultuur, de ontginning der goudmijnen en den handel de voornaamste middelen van bestaan van dien stam.

NGADIRODJO, d. in Oost-Indië, op het eil. Java, resid. Madion. *NGAWIC lees: NGAWI.

NGOEMPAK, distr. in Oost-Indië, op het eil. Java, resid. Rembang, afd. Bodjonegoro.

NIAWIER, d., prov. Friesland. Zie NIJAWIER. W.

NICKE, voorni. schor, prov. Zeeland. Zie ANNA-JACOBA-POLDER. * NICOLAAS-STOK (ST-) is in het jaar 1843, toen de klinkerweg van 's Hertogenbosch naar Geertruidenberg is aangelegd, afgebroken.

NIE, ligt gem. en † u. W. van Grijpskerk, De boerderij, welke er thans staat, beslaat eene oppervlakte van 52 bund. 39 v. r. 29 v. ell.

1043

*NIEBERT ligt 3 u. Z. W. van Groningen, 3 u. Z. Z. W. van Zuidhorn en telt 54 h. en ruim 310 inw., welke op één na allen Herv. zijn. De enkele R. K., die er woont, parochieert te Zuidhorn. De dorpschool wordt gemiddeld door 40 leerlingen bezocht. Te NIEBERT heeft vroeger een burg gestaan, toebehoorende aan de familie YBEMA. Deze burg is lang vervallen geweest en toen als boerderij gebruikt, doch in 1844 is het huis herbouwd en daarbij een fraaije tuin aangelegd, door den Heer REINDER DAMSTÉ, Predikant te Huis-en-Niebert. NIEDERBERG, geb., grooth. Luxemburg, kw., arr., kant. en 1 u. O. van Diekirch, gem. Bettendorf; met 2 h. en 10 inw. *NIEDORP (NIEUWE-), gem., bevat mede het geh. de Wateringskant.

Reg. 11,

* NIEDORP-ZIJDEWIND-EN-VEENHUIZEN (OUDE-). staat: de kerk stil staat. lees: geen godsdienst wordt gehouden. Reg. 13, staat: 1516 lees: 1576

+

NIEHOVE telt in de kom 45 h., en met de daartoe behoorende geh. Heereburen en Uiterdijk en gedeelten van het geh. Ko mmerzijl en de b. Balmahuizen en Goykingaweer, 83 h. en 710 inw. De dorpschool wordt door 80 leerlingen bezocht. * NIEKOOP (LAGE-) lees: NIEKOOP (LAAG-) gem. valt in Dingsdag na den derden Zondag in Augustus. *NIELAND (WESTER-).

De kermis

14- In het jaar 1584 werd dit dorp door het Staatsche krijgsvolk Reg. 12 van onderen, staat: 11 lees: aan kolen gelegd.

NIELAND-EN-OLDENZIJL (OOSTER-).

moeten wegvallen.

Reg. 5 tot en met 9

NIEMEŠKANT, geh., prov. Noord-Braband, gem. en † u. Z. 0. van Uden; met 24 h. en ongeveer 110 inw.

NIENGEDAS-PANDEAN, d. in Oost-Indië, op het eil. Java, resid.

en afd. Soerabaja, distr. Djenggalo No. 1.

Aldaar zijn, in den

nacht van 17 Augustas 1849, 70 h. door brand vernield.

NIERHOVEN, geh., prov. Limburg. Zie NIRVEN. W.

NIERSEN ligt 1 u. Z. W. van Epe, u. W. van Vaassen. *NIESLOOTER-ZIJL, ook OXWERDER-ZIJL, VREDEWOLDER-ZIJL en wel eens enkel SLOOTER-ZIJL genaamd, is nu door eene steenen brug vervangen, en het Zijlvest in dat van Kommerzijl opgenomen.

NIET-ALTIJD-WINTER en NIET-ALTIJD-ZOMER op Walcheren, zijn thans hofsteden.

*NIEUVELD. Staat: Zie NISVELD. lees: Zie NIJEVELD.

NIEUWAAL, heerl., bestaat uit den pold. Nieuwaal en den Uiterwaard.

NIEUWAALSCHE-UITER WAARD (DE) of BREENWAARD, streek uiterwaarden in den Bommelerwaard, prov. Gelderland, arr. Tiel, kant. Zalt-Bommel, gem. Gameren, in de heerl. Nieuwaal; palende N., O. en W. aan de Waal, Z. aan den Polder-van-Nieuwaal, W. aan de Boven-Uiterwaarden-van-Zuilichem. Deze uiterwaard beslaat eene oppervlakte van 112 bund. 51 v. r. 45 v. ell.

NIEUWAALSCHE WETERING (DE), water, prov. gem. Gameren, in eene regte rigting loopende van den Nieuwaalsche Gelderland, naar den Gamersche-watermolen. Van dezen laatsten molen loopt zij, in eene westelijke rigting en evenwijdig met de Gamersche-wetering, de Bommelsche-wetering en de Bruchemsche-wetering. Nabij den Achterdijk (Bandijk) vereenigt zich DE NIEOWAALSCHE-WETERING met de Gamersche-wetering en watert aldaar