palende bovenwaarts aan de verl. katoenplant. Johanneszoon, benedenwaarts aan den mond der Tapoeripakreek, behoorende thans aan de plant. Boksweide. De Negers noemen haar SANTIGRON.

ZORG-EN-HOOP, indigoplant. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname, aan het gedolven Kanaal-van-Poele-Pantje, ter regter zijde in het afvaren; palende bovenwaarts aan den houtgr. Flora, beneden waarts aan de verl. plant. Hermitage; 200 akk. groot. De Negers noemen haar BRAAUGRON.

ZORG-EN-HOOP, houtgr. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname, aan de Saramacca, ter linker zijde in het afvaren; palende bovenwaarts aan den boutgr. Johanna Petronella, benedenwaarts aan den houtgr. Nooit-Gedacht; 500 akk groot.

ZORG-EN-RUST, verl. plant. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname, aan de Suriname, ter linker zijde in het afvaren; palende bovenwaarts aan de verl. plant. Berseba, benedenwaarts aan de verl. plant. Liefdenshoek; 300 akk. groot.

ZORG-EN-VRIJ, houtgr. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname, aan het Pad-van-Wanica, ter regter zijde komende van Poelepantjesbrug; palende N. aan onuitgegeven zwamprijk bosch, Z. aan den houtgr. Arendsvlijt; 1000 akk. groot, met 2 slaven. Vroeger heette deze grond BRAMSHOOP.

ZORGRUST, buit. in Rijnland, prov. Zuid-Holland, arr. en 3 u. 0. van Leyden, gem. Alphen-en-Rietveld.

ZORGVLIED, plant. in West-Indië, op het eil. Curaçao, in de West-divisie, aan de kust van Hato.

ZORGVLIET, voorm, buit. in Amstelland, prov. Noord-Holland, arr, en Z. van Amsterdam, kant. en gem. Nieuwer-Amstel, den Amsteldijk.

aan

Dit buit. is thans tot eene herberg voor den fatsoenlijken stand ingerigt.

ZORGVLIET, buit. in Amstelland, prov. Noord-Holland, arr., kant., gem. en 5 min. Z. O. van Amsterdam, op het Olifantspad. ZORGVLIET, buit. in Delfland, prov. Zuid-Holland. Zie SORGVLIET. ZORGVLIET, buit., prov. Friesland, kw. Zevenwouden, griet. Gaasterland, arr. en 3 u. Z. Z. W. van Sneek, kant. en 11⁄2 u. N. W. van de Lemmer, bij het d. Wijhel, waartoe het behoort; thans bewoond door den Heer S. DOEDES BREUNING, Geneesheer.

ZORGVLIET, voorm. buit. in het Nederkwartier, der prov. Utrecht, arr. en u Z. van Utrecht, kant. enu. N. van Maarssen, gem. Achttienhoven, aan de Klop.

Dit buit., hetwelk eene oppervlakte besloeg van 4 bund. 87 v. r. 10 v. ell., is thans vereenigd met Zorgwijk, en wordt daarmede in eigendom bezeten door den Heer M. J. H. L. VAN ROIJEN.

ZORGVLIET, buitenp!. op het eil. Schouwen, prov. Zeeland, distr. arr. en 1 u. N. van Zierikzee, kant. en 1 u. Z. van Brouwershaven, gem. Noordgouwe.

distr.

ZORGVLIET, buit. op de Middel-Veluwe, prov. Gelderland, Velure, arr. en 84 u. N. ten O. van Arnhem, kant, en 3 u. N. N. O. van Apeldoorn, gem. en 34 u. N. ten W. van Voorst, niet ver van Terwolde, waartoe het behoort.

ZORGVLIET, van ouds genaamd DE SLIEF, landg. in Zalland, prov. Overijssel, arr., kant. en 2 u. N. van Deventer, gem. Olst.

Dit landg., bestaande, behalve het heerenhuis, uit cene boerenwoning, katerstede, tuinen, boomgaard, kronkelende wandelingen,

vijvers, bosschen, wei- en hooiland, te zamen eene oppervlakte beslaande van 23 bund. 77 v. r. 65 v. ell.

ZORGVLIET, koffijplant. in Nederlands-Guiana, kol. Suriname, aan de Beneden-Commewijne, ter linkerzijde in het afvaren; palende bovenwaarts aan de suikerplant. Alkmaar, beneden waarts aan de suikerplant. Visscherszorg; 1000 akk. groot; met 86 slaven. De Negers noemen haar DOWIENIE of ook wel FISCALIE KROEROEKOL.

ZORGVLIET, plant. in West-Indië, op het eil. Curaçao, in de Midden-divisie, N. W. van het Schottegat.

ZORGVLIET, plant. in West-Indië, op het eil. Curaçao, in de West-divisie, N. van den St. Christoffelsberg

ZORGVRIJ, thans BOSCHBEEK genaamd, buit. in het balj. van Brederode, prov. Noord-Holland, arr. en 1 u. van Beverwijk, gem. en u. van Velsen, gelegen aan den straatweg, te Zandpoort.

Het is groot 20 bund. 40 v. ell.; er was eertijds eene linnen-, daarna eene kleederbleekerij van den Heer LITs, doch het is in 1838 tot buiten ingerigt, en behoort thans in eigendom aan den Heer JAN Pieter Adolf VAN WICKEVOORT CROMMELIN, te Amsterdam.

ZORGVRIJ, voorm. buit. in het Gooregt, prov. Groningen, arr., kant. en 14 u. Z. O. van Groningen, gem. en u. N. van Haren, in het geb. Onnen.

Dit buitengoed is in het jaar 1840 gesloopt en geheel aan stukken verkocht; op de plaats waar het tuinhuis stond, is een klein buitenhuisje met riet gedekt herbouwd, met 2 bund. grond.

ZORGWIJK, voorm, buit. in Amstelland, prov. Noord-Holland, arr. en § u. Z. van Amsterdam, kant. Nieuwer-Amstel, 2 u. N. O. van Amstelveen, gem. Ouder-Amstel, 14 u. N. van Ouderkerk, aan den Omval. ZORGWIJK, buit. op het eil. Noord-Beveland, prov. Zeeland, distr., arr. en 3 u. N.W. van Goes, kant. en 1 u. N. W. van Cortgeen, gem. Wissekerke-Geersdijk-'sGravenhoek-en-Kampens-Nieuwland, 20 min. W.

van Wissekerke.

Dit buit. beslaat, met de daartoe behoorende gronden, eene oppervlakte van 106 bund. 48 v. r. 89 v. ell., en wordt in eigendom bezeten door de erven van den Heer W. L. VADER, Woonachtig te Wissekerke.

ZORGWIJK, buit. op het eil. Goedereede-en-Overflakkée, prov. ZuidHolland, arr. en 4₫ u. O. Z. O. van Brielle, kant. en 1 u. Z. ten 0. van Sommelsdijk, gem. Nieuwe-Tonge-en-Klinkerland, † u. N.W. van Nieuwe-Tonge, in den pold. van Duivenwaard.

Dit buit., beslaat, met de daartoe behoorende gronden, eene oppervlakte van 18 bund. 98 v. r. 94 v. ell., en wordt in eigendom bezeten, door den Heer B. H. VAN DER WALL, Burgemeester van Dirksland.

ZORGWIJK, hofstede in het Nederkwartier der prov. Utrecht, arr. enu. N. van Utrecht, kant. en u. Z. van Maarssen, gem. Achttienhoven, aan den Zandweg, nabij de Klop.

Deze hofstede beslaat, met de daartoe behoorende gronden, cene oppervlakte van 12 bund. 97 v. r. 30 v. ell., wei-, tuin- en boschland, en wordt in eigendom bezeten en bewoond door den Heer Mr. J. H. L. VAN ROIJEN. ZORGWIJK (ET HUIS-), burg in het Gooregt, prov. Groningen, arr., kant. en bijna u. N. ten O. van Groningen, gem. en u. N.W. van Noorddijk.

Deze burg, welke staat op de plaats van het adell. h. MECIMA, beslaat, met de daartoe behoorende gronden, eene oppervlakte van 39 bund. 58 v. r. 90 v. ell., en wordt thans in eigendom bezeten en bewoond, door den Heer ONCKO DE RHEDEN VAN SWINDEREN.

ZOTS-POLDER (DE HUGO-), voorm. pold. in Staats-Vlaanderen, prov. Zeeland, distr. Sluis, in het tegenwoordig Groot-Baarzande; bij paalde N. aan den Willem-Soenst-polder, N. O. aan een polder, denkelijk toen tot Breskens behoorende, naderhand verdwenen, O. aan den Jean-Jaques-polder, Z. O. aan den Quadentijdt-polder, Z. aan den Buse polder, W. aan den Gistelaars-polder, welke beide laatste nog als onderdeelen van Groot-Baarzande bestaan. Hij komt voor in het accoord van 1350 (1357), van den Abt van St. Pieter te Gent, met het kapittel te Doornik. Hij is denkelijk in 1577 gevloeid.

ZOUTE (DE), water in Staats Vlaanderen, prov. Zeeland, distr. Sluis, ten O. van de stad Sluis, waarin het Lapschuere-gat loopt. Het is het overblijfsel van een water van den zelfden naam, dat van Brugge kwam. Zie het art. SOUTE.

ZOUTEE (DE), voorm. water, prov. Zeeland, hetwelk uit de Pluimpot voortkwam ; met eene Zuidoostelijke strekking tusschen Scherpenisse en Poortvliet door, in de Ooster-Schelde uitliep.

Men vindt daarvan nog overblijfselen in den in 1327 bedijkten Zoutepolder, ook Heer-Hugo-polder genoemd.

ZOUTE (DE GROOTÊ- en DE KLEINE-), namen, welken men gewoonlijk geeft aan DEN GROOTE-ZOUTen-polder en den Kleine-Zouten-poldER, pold in Staats-Vlaanderen, prov. Zeeland. Zie ZOUTEN-POLDER (DE GROOTE-) en ZOUTEN-POLDER (De Kleine-).

ZOUTELANDE, heerl. op het eil. Walcheren, prov. Zeeland, distr. en arr. Middelburg, kant. Vlissingen, gem. Zoutelande Sintjanskerke-en-Boudewijnskerke; palende N. aan de heerl. WestkapelleBuiten en St. Janskerke, O. aan de heerl. Werendijke en Biggekerke, Z. W. aan den mond der Wester-Schelde.

Deze heerl. bevat niets dan het d. Zoutelande, en telt 77 b., bewoond door 80 huisgez., uitmakende eene bevolking van ruim 360 inw., die meest hun bestaan vinden in den landbouw.

De Herv., die er ruim 550 in getal zijn, maken met die van de beerl. Werendijke, St. Janskerke en Boudewijnskerke, eene gem. uit, welke tot de klass. van Middelburg, ring van Vlissingen, behoort, en ruim 540 zielen, onder welke 250 Ledematen, telt. De eerste, die in deze gem. het leeraarambt heeft waargenomen, is geweest THEODORUS PETRUS DAMNIUS, die in het jaar 1574 berwaarts kwam en in het jaar 1583 opgevolgd werd door BARTHOLOMEUS VAN DER BROECKE. Het beroep geschiedt door den kerkeraad, onder medestemming van de regering van Vlissingen.

De 10 inw., welke niet tot de Herv. gem. behooren, zijn Christelijk-Afgescheidenen. Men heeft in deze beerl. eene school, welke des zomers gemiddeld door een getal van 50, en 's winters door 60 tot 70 leerlingen bezocht wordt.

Het is eene oude heerlijkheid, van welke de Edelen VAN ZOCTELANDE, uit het bloed der eerste Graven van Holland gesproten, en dus het volle Hollandsche wapen met een lambel van azuur op de borst van den leeuw voerende, bunnen naam schijnen ontleend te hebben; wordende in de oude geschied boeken gewag gemaakt van HENDRIK VAN ZOUTELANDE, Ridder, te Warmond gevangen in het jaar 1299; van JOHANNES VAN ZOUTELANDE, wiens dochter in het jaar 1532 trouwde met WILLEM, Heer van Koudekerke, in Zeeland; voorts WILLEM en BELLA VAN ZOUTELANDE op het jaar 1506 en van Mr. GILLIS VAN ZOUTELANDE, op het jaar 1540. Thans behoort deze heerl. aan de stad Vlissingen.

Het d. ZOUTELANDE ligt 2 u. W. van Middelburg, 3 u. N. W. van Vlissingen, onmiddellijk aan de duinen. MELIS STOKE maakt er in zijne rijmkronijk gewag van op het jaar 1294, in het leven van FLORIS V, Graaf van Holland en Zeeland. Het voert nog zijnen ouden naam, maar komt in het handschrift der Utrechtsche kerk voor onder de benaming van SALSA TERRA, en was van ouds eene goede en neringrijke plaats, toen zij dieper landwaards in, en alzoo verder van de Noordzee gelegen was. Het is later gedeeltelijk door het zand der duinen overstoven. Bij zwaren storm komen nog van tijd tot tijd stukken van gebouwen aldaar van onder het zand te voorschijn.

Men vindt in deze gemeente aan den voet der duinen, waartegen hij moet beschut worden, een St. Willebordusput, die buiten zijn hoogen ouderdom merkwaardig en zeer nuttig is, wegens het bruikbaar water dat bij oplevert, hetgeen in Zeeland iets ongewoons is. Ook zijn er, vooral in deze eeuw, van tijd tot tijd, een groot aantal middeleeuwsche munten (van 1300 ongeveer tot 1550 geslagen) gevonden, welke ineestal in de kabinetten te Leyden, Utrecht en Middelburg gevonden worden.

ANNA VAN BOURGONDIË, Vrouw van Ravestein, Duiveland, Souburg, Zoutelande, enz. heeft dit dorp vele keuren en ordonnantiën gegeven, in 43 artikelen begrepen, die na hare dood door Heer BOUDEWIJN, bastaard VAN BOURGONDIË, haren broeder, en nog later door Filips van LANOY, Heer VAN MOLENBAYS, als gehuwd zijnde met Vrouwe MARGARETHA VAN BOURGONDIE, dochter van den voorgemelden Heer BOUDEWIJN, zijn bekrachtigd.

De kerk, welke eenen toren, doch geen orgel heeft, is in het jaar 1832 aanmerkelijk hersteld, waartoe de gemeente uit het fonds voor noodlijdende kerken eene som van 900 guld. genoten heeft, en van het rijk even eens 900 guld.

In de Spaansche beroerten hadden de Staatschen onder den Overste TSERAARTS aldaar eene schans tegen de Spanjaarden opgeworpen, van welke thans niets meer te zien is.

De kermis valt in den tweeden Pinksterdag, en duurt 2 dagen. ZOUTELANDE is de geboorteplaats van den dapperen Zeevoogd EVERT HENDRICKSEN, den stamvader der EVERTSEN of EVERTZOONS, die onderscheidene malen de Spanjaarden heeft helpen bevechten, en van JASPER Leunszoon of JASPER LEYNSEN, die in den scheepstrijd, in het jaar 1574, bij Reimerswaal voorgevallen, zich aan boord der vlieboot van Hopman ADRIAAN CORNELISZ. bevond en daarmede op zijde van den Spaanschen Admiraal GLIMES gekomen zijnde, in het want van diens schip oversprong, in het felste van het gevecht, naar de steng klom, en de vlag van den standaard trok, met welke om het lijf gebonden hij tot de zijnen terugkeerde en dus, voor dat moedig bedrijf, het gestelde eereloon, bestaande in een nieuw kleed, ontving.

Het wapen dezer heerl. bestaat uit een veld van goud, met eenen leeuw van keel, beladen met een lambel van azuur op de borst.

ZOUTELANDE (HET BANKJE-VAN-), plaat in den mond der Wester-Schelde, langs den Zuidwestwal van het eil. Walcheren, waarvan het door het Oostgat gescheiden is.

Het heeft slechts een drooge bol, tegenover het dorp, en houdt overigens 2 tot 50 palm. water. De zuidelijke punt is met de Rassen vereenigd, waarvan het overigens door eene geul gescheiden is. ZOUTELANDE-ST.-JANSKERKE-EN-BOUDEWIJNSKERKE,

gem. op het eil. Walcheren, prov. Zeeland, distr. en arr. Middelburg,

kant. Vlissingen (1 k. d., 2 m. k., 1 s. d.); palende N. aan de gem. Westkapelle-Binnen-en-Buiten-en-Sir-Poppekerke, Domburg-Binnen-enBuiten en Melis-en-Mariakerke, O. aan Biggekerke-en-Krommenboeke, Z. W. aan den mond der Wester-Schelde, W. aan de gem. Westkapelle-Binnen-en-Buiten en Sir-Poppekerke.

Deze gem. bestaat uit de heerl. Zoutelande, St. Janskerke, Boudewijnskerke en Werendijke; beslaat, volgens het kadaster, cene oppervlakte van 765 bund. 45 v. r. 59 v. ell.; telt 107 h., bewoond door 109 huisgez, uitmakende cene bevolking van 540 inw., die meest in den landbouw hun bestaan vinden. Men heeft er eenen korenmolen, die tevens tot pelmolen wordt gebruikt.

Men

De inw., die, op 14 na. allen Herv. zijn, maken de gem. van Zoutelande uit. De 14 overige zijn Christelijk Afgescheidenen. heeft in deze gem. ééne school, te Zoutelande.

Het wapen dezer gem. is het zelfde als dat van de heerl. Zoutelande. ZOUTELANDS-POLDER, naam, onder welken den pold. KLEinHENGSTDIJK, in Staats-Vlaanderen, in Hulster-Ambacht, prov. Zeeland, ten onregte op sommige kaarten voorkomt. Zie HENGSTDIJK (Klein-). ZOUTĒLANDS-ROTSEN, klippen in Oost-Indië, in de Zee-vanFloris, ten Z. W. van het Sundasche eil. Celebes.

ZOUTENDIJK (DE), dijk in het Land-van-Heusden, prov. NoordBraband, een begin nemende aan den Mostaard-dijk en loopende, eerst in eene oostelijke rigting ten Z. en vervolgens in eene noordelijke strekking, ten 0. van den Op-Andelsche-polder, en stuitende, even beneden den Veensche-paal, tegen den Maasdijk.

ZOUTENDIJK (DE), dijk in de heerl. Zwaluwe, prov. Noord-Braband, gem. Hooge-en-Lage Zwaluwe.

ZOUTENHAARD, smalle streek gronds ten Z. der duinen van het eil. Schouwen, prov. Zeeland. Zie HAARD (Zouten-).

ZOUTEN-POLDER (DE), pold. in Staats-Vlaanderen, in NeuzenAmbacht, prov. Zeeland. Zie ZOUTE-POLDER.

ZOUTEN-POLDER of ZOUTE-POLDER, pold. in Staats-Vlaanderen, in het Vrije-van-Sluis, prov. Zeeland, arr. Middelburg, kant. Oostburg, distr. Sluis, gem. Groede; palende N. aan den Proost-polder, O. aan het d. Groede, Z. aan den Oude-polder, Z. W. aan den Groote-St.Anna-polder, N. W. aan den 's Graven-polder.

Alle die polders behooren even als de pold. zelf tot de Watering-vanGroede, uitgezonderd de Groote-St.-Anna-polder, van welke alleen hij ook door eenen dijk is gescheiden. Hij bestond reeds van oude tijden, maar in de Spaansche onlusten gevloeid zijnde, is hij ten jare 1612 in de bedijking van Groede begrepen. In de uitgestrektheid tot den ZOUTEN-POLDER behoorende, liggen, volgens het kadaster, 121 bund. 39 v. r. 8 v. ell.; de schotbare grootte is 111 bund. 42 v. r. 56 v. ell. Hij telt 14 b., onder welke 4 hofsteden. De afwatering is die der Watering-van-Groede, van welke bij deel maakt. Hij heeft dus geen eigen bestuur.

Volgens sommigen is de eigenlijke naam de STOUTEN-POLDER, onder welken naam hij ook op het kadaster is aangeduid, waar ook de grenzen niet ver genoeg genomen zijn. Dat evenwel de ware naam ZouTEN-POLDER is, blijkt uit vele oude kaarten en uit HUNNIUS (1).

ZOUTEN-POLDER (DE GROOTE-), veelal enkel de GROOTE-ZOUTE geheeten, onbehuisde pold. in Staats-Vlaanderen, in het Committimus,

(1) Zeeuwsche Buize, blads. 26.