met onvermoeiden ijver zijn leven aan de taak om ze in orde te brengen door rotsen te doorboren, paden aan te leggen en te onderhouden. Het is een reuzenwerk, dat u telkens van verbazing tot verbazing doet stijgen.

Ongetwijfeld is de opmerking volkomen juist, dat het park te gekunsteld is om tot voorportaal te dienen van die fantastische onderwereld, waarin men afdaalt, met haar peillooze afgronden, haar titanische rotsblokken, haar feërieke onderaardsche paleizen, haar rijkdom en verscheidenheid van de meest vreemdsoortige versteeningen, haar hemelhooge gewelven, dien u zelven zoo nietig en zoo klein doen gevoelen.

Maar hoe een beschrijving te geven van de reusachtige werken des Scheppers, die u verpletterd door zooveel grootheid doen zwijgen, in stille overpeinzingen verdiepen of tot diepe droefgeestigheid stemmen! Men moet daartoe een pen hebben, voorzien van de teekenstift van Doré, of kunnen beschikken over een onuitputtelijken voorraad van bijvoeglijke naamwoorden, die eenigszins den door u ontvangen indruk, hoe flauw ook, teruggeven! Daarenboven is een slechts vluchtig bezoek, zooals wij aan die grotten brachten, niet voldoende om zich rekenschap te geven van alle verschijnselen, van alle tooneelen die den blik tot zich trekken, en al de bijzonderheden te onderscheiden, op te merken en in het geheugen op te nemen. Alles is even indrukwekkend, tot de verlichte luchtballons, die de gidsen oplaten in de zaal, de Salle du Sabbat geheeten, tot de Lomme, die in een diepte van zes honderd voeten beneden den voet van den berg in alle richtingen zich met dof gedonder beweegt, tot den ingang der geheimzinnige grot, die u aan de verschrikkelijkste bladzijden van den door Doré geillustreerden Dante herinneren. De aanblik van die Salle du Sabbat vooral is aangrijpend. Zij is de grootste van allen. Vooral als zij met magnesium verlicht wordt om u de ontzettende diepte van den afgrond te doen peilen, of wanneer een verlichte ballon opstijgt om u van hare hoogte eenig denkbeeld te geven, of wanneer langs de in de rotsen uitgehouwen trappen vuurwerk wordt afgestoken of amphitheatersgewijze de lichten daarop zijn geplaatst, en gij op verschillende punten de gewelven ziet bestaald, grijpt een gevoel van ontzetting u aan *). Waarlijk, de Heer Collignon

*) Zie de plaat.

verstaat de kunst om het tooverachtige van zijn onderaardsch paleis nog sterker te doen uitkomen en u daarvan een onuitwischbare herinnering te laten medenemen. Dit is onloochenbaar, al moge men eenigen grond hebben om te zeggen wat ik hoorde beweren, dat hij de natuur een handje heeft geholpen en blijft helpen en hier en daar een tintje laat aanbrengen of een versteening afvijlen om daaraan zekere vormen te geven. Ook blijft mij de omstandigheid onverklaarbaar dat de gidsen telkens waarschuwden om niet tegen den druipsteen te stooten, daar deze zoo broos was en terstond zou afbreken; deze toch is eigenlijk van nature zoo hard als ijzer en niet dan met groote moeite en krachtsaanwending kan er een stukje van los gemaakt worden, gelijk in de grot van Han bleek. Voorts gebeurde het mij dat ik van den grond een kegeltje opraapte, en daarin een glazen pijpje ontdekte, rondom hetwelk het water zich versteend scheen te hebben. Dit alles kan ik niet ophelderen, doch vrij mogen Collignon's benijders de belangrijkheid zijner grot pogen te verkleinen, waardoor hij zich gedrongen ziet ze met zekeren humbug en hoogdravende woorden aan te kondigen, wij konden niet anders dan hem danken voor het groote genot, dat de kennismaking er mede ons verschafte, en bevelen ieder, die in den omtrek komt aan, toch niet te verzuimen in de gewelven af te dalen. Geen het minste bezwaar is daaraan verbonden. Leuningen zijn op de gevaarlijkste punten aangebracht; — gevlochten rijsmatten op de vochtige plaatsen neergelegd, die u verhinderen tot over de enkels in het slijk te zakken. De trappen zijn gemakkelijk. Ook is de tocht niet al te vermoeiend en duurt hij niet te lang. In anderhalf uur tijd kan men de voornaamste gedeelten zien en de heerlijkste stalagmieten en stalactieten bewonderen, die door haar schoonheid uw blik verrassen en aan een beschrijving ontsnappen.

Men vindt deze versteeningen, gelijk men weet, in alle kalksteengrotten, die in de rots uitgehold zijn door de langzame werking van het water. De kalkachtige stof, die stalagmiet genaamd wordt, naar het grieksche woord stalagma, (een droppel), wordt gevormd, wanneer het regenwater door het kalksteenen dak doorsijpelt, en door het koolzuur, dat het aan de lucht en aan de verrotte bladen en dergelijke ontleent, kleine deeltjes van het dak oplost, en die op den grond doet vallen als koolzure kalk. Die droppelen nemen soms de grilligste vormen aan en vertoonen zich in allerlei grootte. Blijven zij aan de

gewelven hangen, dan heeten zij stalactieten en geven na verloop van tijd de geboorte aan zeer schoone afhangende zuilen van druipsteen, die, wat de gedaante betreft, doch in oneindig grooteren maatstaf, veel overeenkomst hebben met de ijskegels, welke somwijlen aan onze daken hangen. Beiden, stalagmieten en stalactieten, geven aan de grotten, die er mede bekleed en somtijds opgevuld zijn, een eigenaardige pracht. De natuur is daar, ten aanzien van haren vorm, onuitputtelijk. Men zou dikwijls meenen tempels te zien met prachtige bogen, die op sterke zuilen rusten: torens, kronen, pyramiden, portalen, spreekgestoelten, orgels, draperiën, standbeelden, vazen, bloemen, vruchten, palmboomen, bevrozen watervallen, groepen van menschen of dieren, ja zelfs gedrochtelijke vertooningen. De hoofdvormen, door den druipsteen aangenomen in de bijzondere gedeelten van Collignon's grotten, evenals dit in de grot van Han het geval is, hebben meestal daarnaar den bijzonderen naam, waaronder zij bekend zijn, doen geven. Zoo noemen de gidsen bij uw bezoek u Le glacier, La Cascade, L'animal antidéluvien, La Salle des obélisques, Le Laboratoire du chimiste, L'orgue, Le Donjon, Les montagnes Rocheuses, Le Lion, La machoire de la grande bête, Le chaos, Le Palais de Bagdad ou des Mille et une Nuits, Le Dieu Brahma, Le Confessional, Le caveau funéraire, Le chemin du Calvaire, La Salle des Prismes, La tête d'Eléphant, l'Homme fossile, La Salle du Saule, La Chapelle, Le val d'Enfer, Le Torrent, La Montagne arrêtée, L'Escalier des Titans, Le Passage du Lac, Le cataclysme, La Coiffure de la Reine, Le Passage des Voûtes, L'Entrée du Précipice, Les Arcades, Le Gouffre, Les Pyramides, Le groupe de la Vierge pétrifiée, La Madeleine, Les Draperies, L'ange de la Résurrection, La Salle du Sabbat, en vele andere.

Bij onze terugkomst in de bovenwereld reinigden wij in de daarvoor bestemde kiosken onze handen en kleêren van het slijk, en keerden terug in de receptiezaal van den heer Collignon, waar ons een keurig glas Chartreuse werd aangeboden en wij nog eenige oogenblikken onder gezelligen kout met onzen vriendelijken gastheer doorbrachten, en geen woorden genoeg hadden om hem te danken voor het genot, ons verschaft. Op zijn verzoek schreef ik ook in zijn Album eenige regels om den indruk weer te geven, dien ik ontvangen had.