Vitruvids lib. 9. cap. 3. Proclus ad 1. Euclid. 2. cap. 31

Jura seu Officia illa Universalia ac Naturalia atque Philosophia
illa quam tractamus Barbarica non aliter fermè in Corpore illo
Mosaico atque inter Civilia illa atque Ritualia scriptis mandata
latuerit, quàm aurum purum in corona illa Diis vovenda quam
ex folùm auro puro locârat faciendam Hiero". Historia no-
tissima eft. Fuisse certè in ea aurum, argentum etiam fuisse non
omnino dubitabatur. At quantum auri, quantumque argenti lib.
ab artifice fimul commistum esset, res erat perquam difficilis lib.
dignofcere. Ea quidem res summo Archimedis ingenio tani-
dem est deprehensa. Hominis scilicet, qui ponderum, mag-
nitudinum, ac proportionum, id eft, rerum citra quas fruftrà
de quantitate auri in corona, nisi denuò liquata fuiffet, quæfierat
quis, erat callentissimus. Absque Mathematico ejufmodi fu
isler, tale est verifimilius tunc evenisse Syracufis quale dudum Ro-
me. Admisti monete argenteæ nimii æris accusabatur Monetari-
us. Is ab iis qui rebus præerant impetravit, ut duo constituti ** 1. Baptift.
Judices feorfim caufam attentius examinarent fententiamque se- Villalpandus
in Apparatu
orfim proferrent. Id ipsi juxtà fecere, atque eodem die uterque Urbis & Temi
ex eifdem actis causa atque libellis cognitis & confeffione rei pli part.2.1.2.
audita, sententiam quidem protulit; fed prorfus absolutoriam difp. 1. cap. 16
alter, alter cousque damnatoriam ut plurima aureorum mil-
lia reipublicæ, adulteratæ monetæ nomine, à reo refundenda
censeret, & tum bona ejus cetera fisco addicenda tum capitale
infuper infligendum fupplicium. Ingens heic difcrimen. Et à
vero forfan uterque, licet pariter diligentissimus, immane
quantum receffit. Alterum, manifesto scimus. Atque aliis
in rebus difcernendis simile non rarò accidit. Perplexa ritè
extricare, Confufa invicem distinguere, Veri ac Falsi confi-
nia horumque sinuosos anfractus satis habere exploratos, &
demum ex eis quæ Superftruuntur de Fundamentis feu Princi-
piis rectè conjicere, res est perquam ardua, pærre inacceffa, & mor
talium paucissimorum. Id quod in quæftione, de Jure Natu-
rali ex Civili aliquo fimul & Naturalis Juris corpore fecer
nendo, jam memorata inprimis etiam obtinet. Affumatur ex-
emplum sive ex Athenis five è Roma veteri. Tam heic quam
illic leges fuere XII. Tabularum, aliæ. Atque ob populo-
rum qui eis usi sunt fingularem prudentiam, doctrinam, for

:

titudinem ceterosque virtutum apices, maximi eas passim facimus. Neque, quin Naturalia seu Universalia faltem aliquot jura intra earum cancellos designentur, solemus dubitare. At verò hæc ex illis fecernere atque ad amussim juxta autorum atque eorum qui illis usi sunt mentem disterminata ob oculos studiosis ponere, id quidem plusquam Archimedéum est, nec facilius forsan quam Ancile illud è cælo delapsum à ceteris quæ Mamurii artificio adeò ei similia facta funt, olim diftinxiffe, aut Ægyptiis fingula cujusque, post Nili inundationer, jugera, ante Geometriæ inventionem, internovisse. Ceterum disquirentibus circa Jura Naturalia feu Universalia in legibus illis five Atticis five Romanis comprehensa, nihil puto fuisse prius in votis (si modò omninò sperari potuisset) quam ex ipsorum, quos tanti faciunt & qui, legibus eis usi, conditores nominis amplissimi ostentant, scitis atque disciplina ediscere, quid in illis quantumque figillatim pro Naturali seu pro Officiis omnium hominum Communibus feu Philosophia Univerfali & quid quantumque seorfim paritèr pro Civili tantum ac Rituali seu Genti cui præfcriptum est proprio ac peculiari, effet sumendum. Neutiquam quòd inde res sic prorfus definita foret, ut in eorum verba quis statim juraret, fed ut liberè nihiloseciùs philosopharentur omnes, ac quid ftatuendum, pro viribus undiquaque, ut in discussionibus ceteris, porrò quarerent. Veruntamen, sive sententia fibi præeuntes, in hujufmodi disquifitione, interim disquirentem quempiam habuiffe illos qui & tanta fapientiæ scientiæquæ gloriâ alios excelluerunt, ipsasque de quibus fic quæritur leges ad pofteritatem transmiserunt, five adversa eorum ea de re aut dissona placita atque rationes certò rescivisse, tum jucundum tum perquam utile fuisse seriò contemplanti facilè, opinor, concedetur. Id quod manifestò agnorunt quotquot diversissimas philosophorum, qui in populis jam dictis florentes de Jure Naturali atque Officiis omnium hominum communibus disputarunt, opiniones diligenter venati ac perpendentes, fuis, juxta Capite primo ostensa, interferuerunt. Sclicet etiam lacera distractarum nimiùm opinionum fragmenta magni æftimarunt, cum nec Theologorum, nec Philofophorum, nec ferè Scholæ eorum cujuspiam

,

1

juspiam nedum populi integri ex aliqua eorum difciplina edocti hac in re definienda consensum reperirent. Et fanè quale de Atticis ac Romanis legibus diximus eorumque philosophis ac moribus, tale de Gentibus, quantum scio, univerfis aliis est dicendum, præter Ebræos unicos. Nullibi scilicet ex alius cujuspiam gentis instituto seu Philosophia seu Theologia seu Jurisprudentia in ea recepta, certa haberi atque fubtilius fic definita Juris Naturalis seu omnium mortalium communis Capita, ac feorfim à ceteris fic confenfu pub lico distincta, ut ejusdem veluti Corpus Singulare, Simplex, & perpetuò fibi Simile tum Nomine tum ufu per se tam autoritate dignofcatur quam disciplina publica, & in publica rerum administratione figillatim ac folùm, atque eo nomine à ceteris disterminatum, adhibeatur. Commiscentur passim, in libris quos vulgò terimus, Capita, qualiacunque sunt ea,cum Civilibus, è Mosaicis translatis, Evangelicis, Ecclefiafticis, Gentium. Et de distinctione perquam diversimodè à scriptoribus agitur. Quin habetur quidem in titulis aliquot tum Juris Cæfarei

..

tum Pontificii Jus Naturale; quod tamen in incerto nimis in eis relinquitur. Et quanquam in aliquot Capita Juris, etiam Naturalis adeoque Universalis nomine, confenfus interdum scriptorum vulgò reperitur, id tamen interea advertendum eft, ut numeri alicujus aut magnitudinis incognitæ pars nulla, quà pars & quota est, satis cognofcitur, fic nec Juris cujufcunque Generis capitum aliquod fatis atque ut oportet undiquaque internosci, nisi etiam quot fuerint & quæ. nam ejusdem generis cetera pariter dignoscatur. Nam alterum alteri fæpiùs temperamento est, & interpretis vicem non rarò supplet. Ebrai autem Juris Mosaici, quatenus Mosaicum est atque in Federe Veteri folùm conscriptum, corpus integrum fibi peculiare faciunt. Ceterum quasi in numerato R. Iebuda feorfim habent ipsi, idque non è disciplina sua tantum umbra- in Sepher Cozri part. tili seu Scholarum institutis, verùm etiam ex publica eâque ve- 1.9.101. tustissima rerum, quoties cum Gentilibus feu Gentibus aliis Talmudici paßim. eis erat agendum, administrationis ratione, Jura quædam certa ac definita, quæ omnium hominum tam Gentilium quàm Judæorum effe volunt communia מצזת בני נח eis dictă, id

est, Precepta feu Jura Noachidarum feu Filiorum pofterorumve Noachi; quo nomine universum genus humanum, post diluvium, venire palam est. Hæc scilicet volunt tum ad tempus illud תהו feu vacuum eis dictum, id eft, totum illud quod rerum conditum & legis scriptæ dationem intervenit, tum ad sequentia secula attinere; ita ut. legis scriptæ datio partim esset horum iteratio, partim ceterorum, quæ ipfis propria, acceffio & fuperftructio. Atque ex hifce conflantur Officia illa universalia ac philosophia Moralis ac Civilis, quâ genus humanum ab ipsis rerum initiis teneri paritèr, tum invicem inter se tum erga Numen sanctissimum, docent; ut in sequentibus fufius oftenditur. Nihil quidem in Officiis eis reperitur de quo in scriptis Mosaicis itidem non cautum est. Sed Mosaica conjuncta fimul immistaque habent quæ Reipublicæ fuæ propria eique tantum Civilia fuere perplurima. Noachidarum autem Juris capita seorfim exhibita, & Simpliciora interdum faciunt & aliis, quàm Mofaica fibi adeò figularitèr aptata, interpretationibus non rarò explicant. Naturale autem id, ad eorum mentem, appellamus nos atque universale, quoniam τὸ μὲ φύσᾳ ἀκίνητον ἐς πολυταχᾶ τὸ αὐτὸ ἔχε δινα

μιν, ὥσπερ δ πδρ κι ἀνθάδε τὰ ἐν Γέρσους καίς (quod ait A* Nicomacb. riftoteles, de Jure Naturali obligativo verba faciens) quic5 cap.8. quid eft ex natura feu Naturale, immobile feu Immutabile eft & nullibi non eandem vim obtinet, quemadmodum ignis & heic & apud Persas pariter urit.. Unde & rectiffimè ipfi • Rhetoric. alibi a aliisque Græcorum, Jus hoc dicitur ὁ κοινὸς Νόμος seu lib. 1. cap.11. Jus commune, & semper vim eo nomine etiam passimquè for13. videfis Alex. A- tiri. Neque enim, si Obligationem ipsam solum spectes phrodifaum de (nam diffufiffimæ morum pravitatis rationem hac in re præfi

exegesi Talmudica trademus, fimulatque de Varia hominum adeoque & Singulari Ebræorum ipforum & à compluribus aliis dissona, in Generali Juris Naturalis seu Universalis, qualiacunque fuerint revera ejusdem Capita, Designatione definitioneque, ratione summatim viderimus.

CAP. IV.

Jus Hominum Naturale sen Universale ex Aliorum Animantium actibus ac ufu non omnino eliciunt Ebræi, neque Jus aliquod Hominum ac Brutorum commune agnofcunt, nec pœnâ fic propriè dicta Bruta affici. Interferuntur de Libertatis, Juris, Obligationis, Pœnæ, Permiffionis, & Actuum, five hominum five Brutorum, Notionibus, quatenus earums heic usus neceffarius, Differtatio.

N designatione atque definitione Juris Naturalis
quæ apud scriptores solet diverfimodè occurrere,
alii ex Aliorum Animantium actibus ac usu Jura

J.

hominibus aliquot Naturalia petunt; alii Juris Naturalis Corpus è Moribus omnium seu plurimarum Gentium communibus; ex Naturali Ratione seu recto ejufdem usu alii; & demùm alii è Naturæ adeoque Naturalis rationis Parentis, id est, sanctissimi Numinis Imperio atque Indicatione. Quod ad Animantia cetera heic attinet; obvium eft apud Ju- Bafilic.lib.2. rifconfultos tam Orientalis & quam Occidentalis & Imperii, Jus Harmenopul. Naturale esse quod Natura omnia animalia docuit, atque justit Prochir.lib.I. istud non humani generis esse proprium sed omnium animalium e L. 1. D.de quæ in terra, quæ in mari nascuntur, avium quoque commune Iust. & Iurez effe. Unde etiam habent illud, hinc defcendit Maris atque Inre Natur. famine conjunctio quam nos matrimonium appellamus, hinc liberorum procreatio, hinc educatio. Videmus enim cetera quoque animalia, feras etiam, istius juris peritia (sen, ut nonnullis legitur perita) cenferi. Accedunt quæ in sui tutelam Bruta faciunt atque in pofterorum conservationem, Apium item respublicæ, Columbarum conjugia, id genus reliqua. Hæc fci

G2

Inftit. de

: