Y

Moralem & Civilem, post Ethica ad Nicomachum abfoluta, perficere est adgressus. Regiminum illorum feu rerumpublicarum fic ab eo in corpus unicum collectarum numerus erat centum quinquaginta octo. Mittimus quæ habuit alia ejusmo* Vide fis If. di opera, veluti δικαιώματα πόλεων feu Civitatum forenfiak, Cafaubon.ad Laertiilib. 5. præter Politicorum libros octo qui ex hujufmodi fupellectili

1 De finibus

lib. 5.

m Devitis

lib. 5.
■ Laertius

lib.7.

• Clemens

tico.

ejus tantum fuperftites id genus difciplina sunt haud parum referti. Hujus etiam difcipulus Theophraftus præceptorem imitatus eft. De utroque Cicero1; Omnium ferè Civitatum non Gracia folùm, fed etiam Barbarie, ab Aristotele, Mores, Instituta & Disciplinas; à Thepohrasto, Leges etiam cognovimus. Et quatuor ejufdem Theophrafti libros πολιτικῶν ἐθῶν feu Morum Civilium, inter id genus alios, expressim memorat Laërtius m. Non dissimili confilio Dionyfius Metathemenos librum πεὶ Βαρβαρικῶν ἐθών de Moribus Barbariciscompofuit : uti & Nymphodorus Amphipolites • αεί Νομίμων Ασίας De Moribus atque institutis Afie, quem iteni ipfum Νομίμα. Alex.ftroma. Βαρβαρικά sen Barbarorum ritus ac inftituta nuncupari exiftiP In Protrep- mo apud Clementemp. Scripfit itidem Anacharsis Scytha volu9 Laert. lib.1. men 9 de Moribus atque institutis tam Scytharum quam Græcorum: atque Hecatæus opus * de Ægyptiorum philosophia quod tam Theologiam quam Jurisprudentiam eorum est complexum. Sed & hæc itidem temporum injuria, ut innumera ejusmodi alia, intercidere; quemadmodum & pars pleraque πολιτειών feu Rerumpublicarum Heraclidis Pontici qui huic Philosophandi rationi sedulò se pariter immiscuit. Theologi insuper veteres, Patres inprimis dico nascentis Ecclefiæ Christianæ, de Veritate Catholica stabilienda agentes, non folùm numerosissimas portentosasque ex luxuriantibus illis fimul & distractissimis ævi ingeniis pullulantes hærefes, verum etiam Græcæ Latinæque Philofophiæ scita atque alia ejusmodi tam Christianismo dissona quam consona usqueaded enarrant ut nec prætermitti interim velint prorfus explosa. De hærefibus res est manifestior quia eas diligenter in volumina cognomina contexuere Epiphanius, Philastrius; alii, quos & recentiorum feculorum aliqui sunt imitati. Etiam de eis obiter nec rarò aliis in scriptis patrú occurrunt quamplurima. De

:

Philosophiæ scitis obfcurior res non est ei qui præter jam citatos, Justinum, Clementem Alexandrinum, Tertullianum, Lactantium, Minutium Felicem, Hieronymum, Ambrofium, id genus alios diligentiùs paulò confuluerit. Et tametfi Patriarchæ Hæreticorum aliisque summe infamiæ nominibus, a patribus hisce solent Philofophi veteres appellari, nihilominus advers. Her fatentur & ipfi interdum patres nullam & sectam fuisse tam devi- Lactantius am, nec philofophorum quempiam tam inanem qui non viderit ali- lib. 7. feu de quid ex vero; & totam veritatem & omne divina religionis ardivino premio cap.7. canum philosophos attigisse, sed, aliis refellentibus, defendere id quod invenerant nequivisse quia fingulis ratio non quadravit. Adeo ut rem ipsam optimè complectatur Clemens, dum : Strom.a Gentilium Philofophiæ καθάπερ καὶ τῷ καρύων & ποῦ ἐδώδιμον quemadmodum & nucum totum non esse comedendum ait, verba faciens de eis qui eâ pascebantur. Ut sunt putamina rejicienda, fed nuces comedendæ, fic placita habent Philosophi non pauca inter errores manifestos connumeranda vitandaque; nec intereà aliis carent quæ, utpote aut veritati satis ipfa cognata aut temperamentis paulò reformata, fuerint cum primis amplexanda. Summa eft; non folum congeneres confimilesque fed & perquam dispares aliorum qualescunque sententias rationesque infervientes impensissime voluisse veteres illos (quos etiam recentiores, qui fimul & cordatiores funt, non rarò imitantur) explorari, congeri, animadverti, perpendi, ad pofteros tranfmitti. Ut scilicet ita quid ipfis scholæque a se propagandæ statuendum, retinendum, rejiciendum foret, dignofceretur & quod seligerent argumentis fulciretur tum faciliùs tum securiùs. Qua de re inprimis studiosos non femel monuit olim etiam Ariftoteles". Atque ut in physicis, non folum ex Di- u Topic. 1. verso sed & ex Contrario, in Diversi invicem & Contrarii na- cap. 12. 1. de Gelo text tura exploranda; quemadmodum itidem ex Remiffione, in na- 98. tura Summi investiganda, subsidium non rarò habetur non contemnendum; etiam pænè dixeram, ficut ex Lateribus non folùm angulos continentibus fed etiam oppositis, Anguli ipsi in trigonis sive planis sive sphæricis dimetiendis, præter aream, certiùs mensurantur; ita fermè Aliorum quotquot sedulò ac seriò philosophati sunt Epichiremata ac Placita five Con

finia five quomodolibetcunque Diversa, etiam Vero adverfiffima, accuratiùs indaganti opem crebrò præstant perinfignem. * Proclus in Hinc etiam Euclides * ipsorum Mathematicorum Ψευδάρια seu lib. 1. Euclid. Fallacias atque Aberrationes fingulari congessit volumine. Similib.2.cap. 5. liter de aliis scientiis fecere alii. Ne scilicet qualicunque ali

orum rationis usu atque examine quam fuæ, quantum fieri poffet, magis carerent. Ita veteres mutuas in disquirendo tradidere quasi operas τέλλιπες αλλήλοις αὐτιπαραχόμενοι seu alii aliis quod deerat invicem Subministrantes quod ait Leoniy Antholog. das in epigrammate de Cæco & Claudo. Unde demùm nata est philosophia illa fingularis, atque præftantissimo illo patre Clemente Alexandrino judice, omnium præftantissima adeoque præ cæteris amplexanda quæ Exλεκτική dicta eft quia in perspicacitèr seligenda ex fingulorum qui præierant dogmatibus Philofophiæ materie versabatur. Hac primò usus est Potamo Alexandrinus ὀκλεξάμενος, quod ait Laërtius, τὰ

1. cap. 4.

* Stromat. 1.

* in proemio.

Potamone.

lib.4

ἀρέσουτα ἐξ εκάτης τω αἱρέσεων qui selegit quæ fibi placuere de • Suidas in fingulis Philofophorum sectis. Sub Augusti scilicet initia. Nimirum probè nôrunt eximii fsti indagatores Veritatem sepius five in abdito five in obscuro latentem, non aliter ferme ab Intellectu humano capi quàm ab Oculo solent Corpora sive longius dissita, sive in luce satis temperata neutiquam pofita, aliterve sive primum ac unicum five indiligenter nimis utcunque iteratum aciei intuitum aut fugientia aut fallentia. De horum alicujus Colore, Figura, Distantia, Magnitudine, Loco, Motu, quæratur. Ubi oculi funt depravati, res ipfis solis planè in desperato est.

Lurida prætereà fiunt quæcunque tuentur
Arquati

Multaque Sunt oculis in eorum denique mista
Que contage Sua palloribus omnia pingunt.

Quod ait Lucretius. Sed detur Lyncei acies, optimus undiquaque habitus, atque omnimoda contagione præviâ prorfus liber. Color nihilominus pro varietate lucis tam incidentis quàm re flexæ aliter atque aliter se ingerit ; adeò ut etiam nigra interdum albefcant, hæc crebro viridia, flava,

quod & de reliquis est dicendum, simulent. Sphærica eti am & cylindrica plana, circuli ellipses, quadrata oblonga, ingentia minima, in longinquo posita propinqua, æqualia inæqualia videntur, & verè parallela

Paulatim & trahere angusti faftigia coni. Alia apparent fracta dum revera funt integra, ob medii diversitatem. Extra verum item locum; ut non folum num mus in vase per aquam obliquè visus, fed etiam præter stellas cæteras Sol ipse per vapores, nubeculas, ac aërem humidiorem. Parallaxes itidem nimium oculi aciem fallunt; unde inprimis tot de stellarum aliquot novarum & cometarum locis, atque utrum in æthere cœlefti an in eo qui Luna inferior est moverent, difputationes inter Mathematicos etiam egregios habitæ. Quiefcere insuper dum velocissimè movent, videntur corpora quotquot movent cæleftia. Movere non rarò quiefcentia; ut Navigantibus

_ Portusque vrbesque recedunt.

f Idem ibid.

& Galileus

Galilei in
Nuncio Side

At verò ex diligentiori fæpiusque tum variato tum accuratiùs iterato intuitu, crebra item stationum oculique posituræ mutatione, comparatisque invicem, quæ stationum variationem suppleant, aliorum observationibus (citra quas viri alioquin visu acerrimi ut heic nimium cxcutiant necefse est) aut rectè tandem de objecto, circa quod tot eveniunt hallucinationes, ftatuitur, aut undenam res porrò fuerit decernenda constat, aut eam non omninò decernendam nec fatis liquere demum reperitur. Quin ne suis quidem Solem ipsum maculis nebulosis, qua nobis visitur, eisque totam Africam ac Afiam ipsam magnitudine superantibus, carere, reo, & in Sy nuper ex aliorum, qui penitius eum telescopii beneficio in- Stem. Cosmico dialog. I,alii. trofpexere, observatione adjuti didicimus qui defæcatissimam fuisse illam atque omninò immaculatissimam lucis regionem cum vetustate tam diu securi credideramus. Stellas item circa Jovem quatuor ferri quæ à rerum conditu ad nostra usque tempora, nunquam, quantum scimus, conspectæ funt aut creditæ ; ut id genus catera tam vetetis quam nostri seculi exempla tum in Astronomia tum aliis in Artibus ac Scientiis illustria,

illustria, nec quidem pauca ea, taceamus. Neque tantummodo Veræ aut Veris five propè five quafi accedentes verùm etiam & Falsæ adeoque Omnimodæ observationes Aliorum qui non indiligenter, utcunque infeliciter, rem afsfequi tentarunt, rite heic disquirenti adhibendæ. Nam ut ex Umbrarum ratione de corporis tam Lucidi quam Opaci & figura & magnitudine dijudicatur, ita ferè etiam ex Erroribus deceptionibusque cum judicio animadversis, tutior multò ad Veritatis arcem via fæpè sternitur. Ad hunc modum qui five de Officiis necessariis five de Accessionibus jam dictis egêre sive Græci sive Latini tam Philosophi quam Patres Christiani fatis gnari erant, ut Oculorum, fic Mentis aciem, licet acutiffimam, ex aliorum sive Veterum sive Coxtaneorum observationibus, placitis, rationibus quibuscunque five veris sive falfis ritè collatis, nunc dirigi, nunc corrigi, nunc firmari stabilirique. Quam ad rem illud etiam mortali

um sapientiffimi facit, Et * erit Salus ubi multa confilia funt, * Proverb.11 feu, ut in Ebræo,ותשועה ברוב יועץ & Salus in plurimis 14624.6. confiliariis. Quale quidem tam de confiliariis seculorum anteactorum quam præsentium aut recentiorum, quibus sectarum omnimodarum scriptores continentur, intelligendū. Horum alii rem aliis, five velut ob distantiam seu medii incommodum, minimè perspectam, commodius positi detegunt. Sta. tionum item quasi mutationes (quæ in coloribus, distantiis, figuris, magnitudinibus discernendis oculo adeò necessariæ sunt ut ferè nihil fupra) seu varias oculi, fic dicere liceat, intellectivi posituras, haud parum supplent illi qui ævo, patria, studiis diversi in confilium accerfuntur. Etiam qui apertius hallucinatur, vicem monitoris, ne quis fic denuo aut in similibus impingat, quandoque obtinet. Quin ubi mores ac instituta aliquot tum continuâ tum recta, sed ab ipsa origine remotissima, velut linea seu radio, quasi is nullibi, à rigore deflexus distortusve fuiffet, recipi (ut fæpè nimis) videntur; ea sanè, diligentiùs confultis iis qui origini proximiores funt, five hac five illac ob diverfitatem aliquam medii, id est, seculorum, rerumpublicarum, geniorum, ingeniorumque varietatem in quam tandem inciderunt, multùm inflecti nec rectà

: