five lucis radii à corpore lucido, aut illuftrato immiffi, per pupillam, quafi per foramen intromittuntur. 20 radit ita admiffi, perque media idonea artificiofe refracti, & collecti, juxta optimas dioptrices regulas difponuntur. 3o ut rerum fimulachra à debita radiorum refractione,coalitioneque refultantia, apte repræfententur, interior oculi fpecus inftar camera atrata cum pariete dealbato imaginum fufceptibili conformatur.

me ad vifum

Quod fi amplius inquiritur cujufmodi fit ipfius oculi fabrica, & quo ritu difpofitæ fint partes ejus, à quibus Oculi Anato fingula ifta munia obeuntur; non abfque re fore videtur, explicandum hic perfectam oculi ejufque appendicis defcriptionem, unà necessaria, cum partium illius muniis,ac ufibus rite affignatis exhibere. Enimvero fi quapiam totius corporis Animalis pars Anatomiam peculiarem meretur, hæc imprimis oculo debetur, qui cum mole perexigua conftat, in ftructura fua plurima admiranda continet, ufufque nobiliffimi existit.

In tradenda autem hujus membri Anatomia, plurimi Authores, tum Medici, tum Mathematici, operam adeo exactam prius navarunt, ut negotio huic vix quicquam fuperaddi poffe videatur: veruntamen quia per crebras ejufdem rei obfervationes ab aliis, & fubinde ab aliis factas, plus certitudinis, immo & fcientia magis accurata, & captu facilior formari folet; ideo liceat ophthalmo graphiam hic noftram, non ex aliorum fcriptis defumptam,fed propria oculi aurig, ejufque ac partium ejus obfervatione exaratam fubjungere.

Non opus erit hic innuere oculos effe binos, ut contra Oculi quare unius jacturam alterius fubfidio provideatur, item ut ob- sunt bini, jecti impreffio fortior, & magis certa adveniat, quæ tamen ne duplex evadat, nervorum opticorum, antequam ad commune fenforium deferuntur, coalitione præcavetur: nec etiam rhetoricari oportet, inculcando oculos velut fpeculatores in loco excelfo, & bene munito confti

Bb 2

tui

Partes

oculi

vel exteriores.

tui, unde fe huc, illuc, pro accipiendis ab omni parte fpecierum occurfibus, infigni volubilitate movere, ac aciem fuam quaquaverfus dirigere poffunt: verum ut fine ambage oculi fabricam defcribere aggrediar, partes quæ ad illum fpectant, funt vel exteriores, & tanquam pomoria, quæ nempe ornatui, munimento, aut actionis commoditati inferviunt ; cujufmodi præter orbitam offeam,

funt palpebra cum ciliis, & fuperciliis, & glandula cum Os palpebre, vafis, & ductibus excretoriis, vel partes ejus funt intrin cilia, fuperci- feca, ipfum nempe oculi globum conftiruentes; quæ lia, dc. iterum vel circa ambitum ejus difponuntur, uti funt mufculi,vafa, mufculi, & vafa, cum pinguedine interjecta, vel intima tunice, bumo- magis penetralia ejus efficiunt, nempe tunica, ac humores: in fingulis hifce, quæ præcipue notatu digna occur

Vel interiores

res, doc.

runt, advertemus.

Inter exteriores oculi partes primo recenfentur palpePalpebra cui bræ, quæ cum inftar veli membranofi habent, oculum ufui infer- pro data occafione obtegunt, vel exponunt: quoties in

wiunt.

bine.

juria ingruit, hæ citiffime obducta hofpites fuos tueri folent, item cum relaxatio ab opere requiritur, & fpiritus animales quieti indulgent, ftatim palpebræ velut officiofo lenocinio feneftras fuas occludunt, cum vero fpiritus ad excubias revocantur, hifce velis denuo reclufis vifibilium impreffiones admittuntur.

Palpebræ funt dua, inferior nempe, & fuperior, illius Numero funt motus aut nullus, aut valde obfcurus eft, quin velut feptum offi affixum habet, cui palpebra altera fuperior ocSuperioris duo currens, oculi claufuram firmiorem, facilioremque efficit. funt mufculi. Palpebra fuperior pro gemino apertionis, & occlufionis

motu, duobus mufculis inftruitur, uno fcilicet recto, qui prope nervum opticum oriundus, tendine lato, & valde tenui palpebræ fuperioris margini inferitur; hic mufculus fibris ejus contractis palpebram attollit: Musculus alter circularis eft, qui circa majorem oculi canthum ex

ortus

ortus, & exinde palpebram inferiorem fuccingens, juxta alterum oculi canthum palpebram fuperiorem attingit, eaque fubducta verfus principium fuum redit, hic mufculus ita in orbem velut circumactus, palpebram deorfum contrahit,adeoque oculum occludit.

Quoad nervos qui palpebrarum mufculis inferuntur,

alibi oftendimus, eos duplicis effe generis, nempe ramos quibus nervis quofdam à pari 50 aliofq; à 70 oriundos; illorum virtu- inftruuntur. te effici, quod palpebrarum motus animæ affentitur, & paffionibus quibufdam apte refpondet, idque non tantum in claudendis, referandifque oculis propter fomnum, & vigiliam, verum in ipfis palpebris varie contorquendis, componendifque, prout cernitur in fletu, iracundia, gaudio, triftitia, pudore, aliifque perturbationibus ; cujufmodi palpebrarum motus pathetici plerumque involuntarii funt, aut faltem incogitanter perficiuntur.

Propter nervos 7mi paris etiam palpebris infertos,ratio patet,quare à fono quovis inaffueto aurès adpellente,fubito palpebras occludimus, aut aperimus, aliove modo contorquemus. Cur ingrueute fomno palpebræ velut gravedine affectæ nobis vel invitis, vel contra nitentibus,occludi amant, alibi oftendetur, cum de fomno, & vigilia particulatim agemus.

De Ciliis, ac fuperciliis nihil,nifi quod vulgari obfer- Cilia, ac fu vationi proftat, hic dicendum occurrit ; funt nimirum percilia. valla ifthæc crinita, tanquam aggeres oculis muniendis cum duplici palorum infignium ferie conftituti, quibus præcavetur, ne res incongruæ oculis improvifo incidant, neve in eos à capite dilabantur.

A palpebris ad oculi glandulas tranfeamus, quæ quidem illis a tergo cohærent, atque per ductus appropriatos, qui Glandula intra palpebrarum fuperficies interiores dehifcunt, hu- funtdue. morem oculo requifitum exudant; quod fi humor ferofus fuperabundans, debito plus oculo fuffunditur, ifte

juxta

Illarum ufus.

Lachrymalis

juxta canthum majorem in cavitatem, velut pelvim decidens, illic bina foramina fubit, è quibus in ductum fingularem evadens, ufque ad naris extremitatem defertur, ubi per meatum apertum foras excernitur; infuper in homine humor ferofus juxta glandulas ophthalmicas copiofius aggeftus, fub lacrymarum fpecie extillat.

Revera oculus binis hujufmodi glandulis, tanquam pulvinari globo ejus molliter fubftratis incumbit, harum una, juxta canthum majorem fita, vulgo lachrymalis (licet altera hoc nomen potius meretur) appellari folet, huic afcum ductibus teriæ, venæ, ac nervi adfunt, porro vafis excretoriis, excretoriis de- quæ bini funt generis inftruitur; fcilicet è glandula hac fcribitur. duo, aut tres lymphæductus,in palpebræ fuperficiem interiorem dehifcunt, è quibus humor aquofus fuper oculi globum extillatur, præterea item duo meatus in canthi interioris fcrobem dehifcunt, qui non aquam, uti quidam opinati fuerunt, illuc deferunt, fed quæ à vafis excretoriis ibidem depofita, & fuperflua exudat, ab iis fufcipitur, & dein per canalem unicum,qui naris offe trajecto ductum ejus pertranfit, foras defertur. Hunc canalem Nicolaus Stenon primus invenit, ejusque conforEjufque ufus mationem, & ufum ingeniofe defcripfit.

innuitur.

Hic canaliculus ab oculi glandula, per naris ductum ufque ad extremitatem ejus protenfus, inftar cloaca est, quæ colluviem ferofam oculo nimis fuffundi aptam commeatu fecreto foras amandat: hinc advertere eft, quod non tantum in fletu propter moerorem excitato, sed quoties oculis à re quapiam mordaciter vellicatis lachryVafa lachrymæ exprimuntur, etiam humiditas nafo extillat. Quoad vafa autem quæ funt proprie lachrymalia, obfervare eft, tres, aut quatuor lymphaduct us ab hac glandula in palpebram protenfos; horum unus in palpebræ fuperioris, alter in marginem inferioris, cum molecula utrinque excitata dehifcit, ac in lachrymatione aquam inter ipfa

malia.

cilia exudant. Vidi interdum in ulcerofa glandulæ iftius diathefi, faniem è duobus iftis punctis lachrymalibus à compreffione erupiffe.

nominata po

Altera oculi glandula ( vulgo innominata, fed potiffimum lachrymalis dici merita) à cantho minori inci- Glandula in-piens, fubter fuperiorem palpebram oculi tergo incum- tius lachry. bens, fere ad canthum interiorem protenditur : quod malis dicenfpectat ad figuram ejus,in plures quafi lobos,per varia dia- da. temata interstinctos dirimitur, à quibus fingulis lymphæductus in palpebras afcendunt, atque per puncta lachymalia intra fuperficiem ejus interiorem dehifcentia, aquam oculo irrigando, tum pro motu ejus, tum pro fletu requifitam fuffundunt: hanc etiam glandulam cum vafis lachrymalibus Doctiffimus Stenon luculenter fatis defcripfit, atque Iconibus aptis expreffit. Quicquid feri fuperflui, etiam per hujus glandulæ vafa lachrymalia oculo fuffufa exundat, illud in canthum majorem, utpote in declivi loco fitum dilabitur, & illinc per eadem alterius. glandulæ vafa excretoria, velut per communem fentinam amandatur.

vafa.

Præter hæc vafa, lympham à glandulis in oculum deferentia, ejufque ibidem fuperflux per narem excreto- Glandularum ria, alia quædam aliis ufibus defignata, fcilicet arteriæ, venæ, ac nervi, ad oculi glandulas fpectant. Ab arteria carotide intra cranium afcita, & verfus cerebrum afcenfura, ramus infignis in oculi orbitam miffus, propagines in utramque glandulam, fanguinem iis copiofe adducentes impertit: huic arteriæ, quæ præter oculi glandulas præcipuis fuperioris maxilla partibus etiam profpicit,vena adjungitur, ab iifque fanguinem reducit, quin & utrifque fe comitem addit nervus, fcilicet 5ti nervorum paris armus ophthalmicus,ac per multas propagines in toto progreflu emiflas vala fanguifera varie ftringit, & circumligat, infuper in ipfas glandulas furculos plures diftribuit.

Ex