five lucis radii à corpore lucido, aut illuftrato immiffi, per pupillam, quafi per foramen intromittuntur. 20 radit ita admiffi, perque media idonea artificiofe refracti, & collecti, juxta optimas dioptrices regulas difponuntur. 3° ut rerum fimulachra à debita radiorum refractione,coalitioneque refultantia, apte repræfententur, interior oculi fpecus inftar camera atrata cum pariete dealbato imaginum fufceptibili conformatur.

me ad vifum

Quod fi amplius inquiritur cujufmodi fit ipfius oculi fabrica, & quo ritu difpofitæ fint partes ejus, à quibus Oculi Anato fingula ifta munia obeuntur; non abfque re fore videtur, explicandum hic perfectam oculi ejufque appendicis defcriptionem, unà neceffaria. cum partium illius muniis,ac ufibus rite affignatis exhibere. Enimvero fi quapiam totius corporis Animalis pars Anatomiam peculiarem meretur, hæc imprimis oculo debetur, qui cum mole perexigua conftat, in ftructura fua plurima admiranda continet, ufufque nobiliffimi existit.

In tradenda autem hujus membri Anatomia, plurimi Authores, tum Medici, tum Mathematici, operam adeo exactam prius navarunt, ut negotio huic vix quicquam fuperaddi poffe videatur: veruntamen quia per crebras ejufdem rei obfervationes ab aliis, & fubinde ab aliis factas, plus certitudinis, immo & fcientia magis accurata, & & captu facilior formari folet; ideo liceat Ophthalmographiam hic noftram, non ex aliorum fcriptis defumptam,fed propria oculi aurig, ejusque ac partium ejus obfervatione exaratam fubjungere.

Non opus erit hic innuere oculos effe binos, ut contra oculi quare unius jacturam alterius fubfidio provideatur, item ut ob- sunt bini. jecti impreffio fortior, & magis certa adveniat, quæ tamen ne duplex evadat, nervorum opticorum, antequam ad commune fenforium deferuntur, coalitione præcavetur: nec etiam rhetoricari oportet, inculcando oculos velut fpeculatores in loco excelfo, & bene munito confti

Bb 2

tui

Partes oculi vel exteriores.

tui, unde fe huc, illuc, pro accipiendis ab omni parte fpecierum occurfibus, infigni volubilitate movere, ac aciem fuam quaquaverfus dirigere poffunt: verum ut fine ambage oculi fabricam defcribere aggrediar, partes quæ ad illum fpectant, funt vel exteriores, & tanquam pomoria, quæ nempe ornatui, munimento, aut actionis commoditati inferviunt; cujufmodi præter orbitam offeam, funt palpebræ cum ciliis, & fuperciliis, & glandula cum Os palpebre, vafis, & ductibus excretoriis; vel partes ejus funt intrin cilia, fuperci- feca, ipfum nempe oculi globum conftiruentes; quæ lia, dc. iterum vel circa ambitum ejus difponuntur, uti funt mufculi,vafa, mufculi, & vafa, cum pinguedine interjecta, vel intima tunice, bumo- niagis penetralia ejus efficiunt, nempe tunica, ac humores, &c. res: in fingulis hifce, quæ præcipue notatu digna occur

Vel interiores

wiunt.

runt,

advertemus.

Inter exteriores oculi partes primo recenfentur palpe Palpebre cui bra, quæ cum inftar veli membranofi habent, oculum ufui infer- pro data occafione obtegunt, vel exponunt: quoties injuria ingruit, hæ citiffime obductee hofpites fuos tueri folent, item cum relaxatio ab opere requiritur, & fpiritus animales quieti indulgent, ftatim palpebræ veluc officiofo lenocinio feneftras fuas occludunt, cum vero fpiritus ad excubias revocantur, hifce velis denuo reclufis vifibilium impreffiones admittuntur.

bine.

Palpebræ funt dua, inferior nempe,& fuperior, illius Numero funt motus aut nullus, aut valde obfcurus eft, quin velut feptum offi affixum habet, cui palpebra altera fuperior ocSuperioris duo currens, oculi claufuram firmiorem, facilioremque efficit. funt mufculi. Palpebra fuperior pro gemino apertionis, & occlufionis

motu, duobus mufculis inftruitur, uno fcilicet recto, qui prope nervum opticum oriundus, tendine lato, & valde renui palpebræ fuperioris margini inferitur; hic mufculus fibris ejus contractis palpebram attollit: Mufculus alter circularis eft, qui circa majorem oculi canthum ex

ortus

ortus, & exinde palpebram inferiorem fuccingens, juxta alterum oculi canthum palpebram fuperiorem attingit, eaque fubducta verfus principium fuum redit, hic mufculus ita in orbem velut circumactus, palpebram deorfum contrahit,adeoque oculum occludit.

Quoad nervos qui palpebrarum mufculis inferuntur,

alibi oftendimus, eos duplicis effe generis, nempe ramos quibus nervis quofdam à pari 50 aliofq; à 70 oriundos; illorum virtu- inftruuntur. te effici, quod palpebrarum motus animæ affentitur, & paffionibus quibufdam apte refpondet, idque non tantum in claudendis, referandifque oculis propter fomnum, & vigiliam, verum in ipfis palpebris varie contorquendis, componendifque, prout cernitur in fletu, iracundia, gaudio, triftitia, pudore, aliifque perturbationibus ; cujufmodi palpebrarum motus pathetici plerumque involuntarii funt, aut faltem incogitanter perficiuntur.

Propter nervos 7mi paris etiam palpebris infertos,ratio patet,quare à fono quovis inaffueto aurès adpellente,fubito palpebras occludimus, aut aperimus, aliove modo contorquemus. Cur ingrueute fomno palpebræ velut gravedine affectæ nobis vel invitis, vel contra nitentibus,occludi amant, alibi oftendetur, cum de fomno, & vigilia particulatim agemus.

De Ciliis, ac fuperciliis nihil,nifi quod vulgari obfer- Cilia, ac fu vationi proftat, hic dicendum occurrit ; funt nimirum percilia. valla ifthæc crinita, tanquam aggeres oculis muniendis cum duplici palorum infignium ferie conftituti, quibus præcavetur, ne res incongruæ oculis improvifo incidant, neve in eos à capite dilabantur.

A palpebris ad oculi glandulas tranfeamus, quæ quidem illis a tergo cohærent, atque per ductus appropriatos, qui Glandula intra palpebrarum fuperficies interiores dehifcunt, hu- funtdue. morem oculo requifitum exudant; quod fi humor ferofus fuperabundans, debito plus oculo fuffunditur, ifte

juxta

Lachrymalis duftibus

cum

juxta canthum majorem in cavitatem, velut pelvim decidens, illic bina foramina subit, è quibus in ductum fingularem evadens, usque ad naris extremitatem defertur, ubi per meatum apertum foras excernitur; insuper in homine humor serosus juxta glandulas ophthalmicas copiofius aggestus, fub lacrymarum specie extillat.

Illarum usus. Revera oculus binis hujufmodi glandulis, tanquam pulvinari globo ejus molliter substratis incumbit, harum una, juxta canthum majorem sita, vulgo lachrymalis (licet altera hoc nomen potius meretur) appellari solet; huic arteriæ, venæ, ac nervi adfunt, porro vafis excretoriis, excretoriis de- quæ bini funt generis instruitur; fcilicet e glandula hac fcribitur. duo, aut tres lymphæductus, in palpebræ superficiem interiorem dehifcunt, è quibus humor aquofus fuper oculi globum extillatur; præterea item duo meatus in canthi interioris scrobem dehifcunt, qui non aquam, uti quidam opinati fuerunt, illuc deferunt, sed quæ à vasis excretoriis ibidem depofita, & fuperflua exudat, ab iis suscipitur, & dein per canalem unicum, qui naris offe trajecto ductum ejus pertranfit, foras defertur. Hunc canalem Nicolaus Stenon primus invenit, ejusque confor

Ejusque usus mationem, & ufum ingeniose defcripfit.

innuitur.

malia.

Hic canaliculus ab oculi glandula, per naris ductum usque ad extremitatem ejus protenfus, instar cloacæ eft, quæ colluviem ferosam oculo nimis suffundi aptam commeatu secreto foras amandat : hinc advertere est, quod non tantum in fletu propter mærorem excitato, fed quoties oculis à re quapiam mordaciter vellicatis lachry

Vafa lachrymæ exprimuntur, etiam humiditas naso extillat. Quoad vafa autem quæ funt proprie lachrymalia, obfervare est, tres, aut quatuor lymphaductus ab hac glandula in palpebram protensos; horum unus in palpebræ fuperioris, alter in marginem inferioris cum molecula utrinque excitata dehifcit, ac in lachrymatione aquam inter ipfa

cilia exudant. Vidi interdum in ulcerosa glandulæ iftius diathesi, saniem è duobus iftis punctis lachrymalibus à compressione erupiffe.

nominata po

Altera oculi glandula (vulgo innominata, fed potiffimum lachrymalis dici merita) à cantho minori inci- Glandula inpiens, fubter superiorem palpebram oculi tergo incum- tius lachry. bens, fere ad canthum interiorem protenditur: quod malis dicenspectat ad figuram ejus, in plures quafi lobos, per varia dia- da. stemata interstinctos dirimitur; à quibus fingulis lym phæductus in palpebras ascendunt, atque per puncta lachymalia intra superficiem ejus interiorem dehifcentia, aquam oculo irrigando, tum pro motu ejus, tum pro fletu requifitam fuffundunt: hanc etiam glandulam cum vasis lachrymalibus Doctiffimus Stenon luculenter fatis descripfit, atque Iconibus aptis expressit. Quicquid feri superflui, etiam per hujus glandulæ vasa lachrymalia oculo fuffusa exundat, illud in canthum majorem, utpote in declivi loco fitum dilabitur, & illinc per eadem alterius glandulæ vasa excretoria, velut per communem sentinam amandatur.

Præter hæc vafa, lympham à glandulis in oculum deferentia, ejusque ibidem superfluæ per narem excreto- Glandularum ria, alia quædam aliis ufibus designata, scilicet arterie, vasa. vene, ac nervi, ad oculi glandulas spectant. Ab arteria carotide intra cranium ascita, & verfus cerebrum afcenfura, ramus infignis in oculi orbitam miffus, propagines in utramque glandulam, sanguinem iis copiofe adducentes impertit: huic arteriæ, quæ præter oculi glandulas præcipuis superioris maxillæ partibus etiam profpicit, vena adjungitur, ab iisque sanguinem reducit, quin & utrisque se comitem addit nervus, scilicet 5ti nervorum paris armus ophthalmicus,ac per multas propagines in toto progreslu emislas vata sanguifera varie stringit, & circumli-gat, infuper in ipsas glandulas furculos plures distribuit.

Ex