ti alii ftatu certa quædam capita reducamus: obfervare par erit, nonnullos eam corpoream, alios vero incorpoream ftatuiffe. In utroque genere magna opinionum diverfitas occurrit. Namque imprimis ex iis qui incorpoream putarunt, alii Animam Brufubftantiam per fe exiftentem & immortalem, alii avotov unt incorpofive fubftantiæ expertem, folummodò formam accidenta- ream fubftan lem afferebant. Qui Animam fubftantiam incorpoream & tiam, fc. Plaimmortalem crediderunt, etiam inter fe diffentiunt: Pla- thagorei. tonici & Pytonici, & Pythagorei, viventium omnium animas; univerfalis mundi anima &mowaoμána quædam effe, eafdemque, in σώματα hæc inferiora, quafi in σήματα, five fepulchra deprimi, aut demergi aiebant, proindeque animam cum fufcitata animalis vitâ haud nafci, fed mori: in quantum fc. inferiorem hanc genefin, à fimplici ac inper dividuo naturæ fonte dirimitur. Porro eandem animam ita demerfam, ab uno corpore defuncto in aliud migrare, adeoque varia μeleμ fuxos, velut peregrinatione diversâ, modò hominum, modò Brutorum corpora,velut hofpitia incolere putabant, Manichai Animas omnes ex ipfa Dei fubftantia decerptas, corpora terreftria actuare, & rurfus hinc migrantes in Deum ipfum redire tradebant. Diversè ab utrifque Origenista animas ab initio mundi creari, & primò per fe fubfiftere, deinde, prout occafio fuerit, corpora formari cœpta fubire, & durante vitâ actuare, demumque ad fubfiftentias fuas privatas, five fingulares reverti ftatuebant. Cujufmodi animarum ftatus, etfi nonnulli tantum anima humane tribuerunt, non defuêre tamen, qui Brutorum, imo & plantarum animis talem immortalitatem concefferunt. E contrà autem Nemefius (perperam id quidem) Ariftote- cap. 2. de lem ait,Animam incorpoream,fed &vénov& mortalem ftatu- Nat. Hom. iffe, cum cujufq; viventis čileλéxuav, five perfectionem de- Alii incorpofiniverit: ut fcil. tantum ex potentiamateriæ ritè difpofi- ream formam, tæ, illa velut fponte emergens, nihil aliud audiat,quam ipfa tici. uti Peripate crafis, five temperamentum è mixtione refultans: quod cum A 2 nihil Alii animam corpoream ftatuunt, & vel quoddam nem, &c. nihil fubftantiale materiæ præexiftenti fuperaddat, anima ipfa merum ens rationis, & tantum denominatio extrinfeca exinde videbitur. Porro cum Peripatetici ab Animâ materiæ orco exufcitatâ (quam fimplicem effe formam fine extenfione & divifibilitate afferebant) fimul & femel plura ejufdem corporis membra cieri cernerent, placitum illud, feu ænigma potius, fcholis introduxêre, quod nempe fit tota in toto, & tota in qualibet parte. Sententiæ huic fic explicatæ, affinis erat ifta Dicaarchi, qui animam effe harmoniam; nec non & illa Galeni, qui ipfam effe temperamentum aiebat. Neque minor opinionum diverfitas inter Philofophos cujufque ævi, Animas aut omnes, aut rationali exceptâ quafque alias corporeas tradentes, occurrit. Ut prætereaex elementis, mus illos, qui animam aut ignem, aut aerem, aut aquam, aut fangui aut quoddam ex pluribus hifce elementis conflatum ftatuerunt: Nonnulli, uti Critias & Empedocles eam fanguinem dixerunt. Cui opinioni facræ fcripturæ loca quædam apertiffimè favent, ubi fanguinis comeftio interdicitur, quoniam ipfe fit vita, five anima: Infuper rationes, & argumenta non defunt, quæ eam veritati propinquam, aut verifimilem concludunt, prout inferius oftendetur. Opinio Epicu ri, animam ex atomis conAlari. His accedit Epicuri fententia antiquitùs tradita, denuò in noftro hoc feculo rediviva, quæ Animam planè corpoream, & atomorum fubtilium textura conflatam, introducit, afferitque, citante Laertio ὅτι ἡ ψυχὴ σώμα ότι λεπτομερές παρ ὅλον δ' άθροισμα παρεσπασμένον, quod ex mente Gafendi fonat idem ac,animal effe quafi telam, in qua ftamen eft corpus, fubtegmen vero Anima. Dein Laertius hujus corporeitatem explicatius defcribens ait ἐξ ατίμων αυτίω συγχέου λιοτάτων καὶ ςροζουλάτων & πολλῷ τινι διαφερέσων πυρός, fc. animam componi ex atomis laviffimis,& rotundiffimis non multum diverfis ab iis ex quibus eft ignis, Hanc Animæ naturam alias defcribentes Epicurei συμπήγνυσιν ἐκ τινΘ. θερμο છે by van ỳ depudus, fc. compingunt ex quodam calido, flatuofo & aereo.Non opus erit hanc fententiam fufiùs explicare, & ex Laertio, & Lucretio oftendere, quo ritu Philofophiæ Epicureæ affertores talem animæ compofitionem atges, quibufque functionis, five oeconomia Animalis actibus, & affectibus præftandis accommodant, ri Se&tatores Huic Epicureorum hypothefi, tanquam bafi, nuperæ hujus Nuperi Phiætatis Philofophi, quafque fuerogias fuas, etiamfi pluri- lofophi Epicumùm diverfas, & fere dicam oppofitas, fuperftruxerunt. animam Quippe cum Anima Brutorum ab Illis plerifque, corporea arou & divifibilis ftatuitur, ea tamen ab His, omni cognitione, ftatuunt. fenfu, & appetitu privatur, interim ab Aliis ei non tantum fenfus, memoria,& phantafia, verum rationis cujufdam inferioris ufus conceditur. Quod item plus mirari fubeft, ab utraque Sectâ affertionis fuæ idem finis proponitur, nempe ut Brutorum anima, tum quâ dotibus iftis exuitur, tum quâ iifdem infignius ornatur,ab anima humana plurimum distingui, five (ut fcholarum idiomate utar ) diverfificari poterit. Eorum alii Pereira. Prioris fententiæ primus affertor fuit Gometius Pereira, fenfum perqui beftias omni cognitione, feu perceptione carere affir- ceptionem ei mavit, quem in nupero hoc feculorida fequuti funt Viri negant, uti Clariffimi, Cartefius, Digbeius, cum aliis, qui brutorum ani- Gometius. mas, quantum fieri poffit,ab humanà difcriminare præ fe ferentes, eas non modo corporeas, & divifibiles, fed etiam merè paffivas afferuerunt; hoc eft, illas neutiquam moveri, nifi in quantum à corporibus aliis, aliquam animæ partem ferientibus moventur ; unde fequitur, quamcunque Bruti actionem, velut automati mechanici motum artificialem, in eo confiftere, quod fc. primò, fenfibile aliquod fpiritus animales afficiens, eofque introrsùm convertens, fenfionem excitet, à qua mox iidem fpiritus, velut undulatione reflexȧ denuo retrorfum commoti, atq; pro concinno ipfius fabricæ organorum, & partium ordine, in certos nervos mufcu lofque determinati, refpectivos membrorum motus perfi ciunt: Cartefius. Digbeius, &alii. ciunt : fecus enim, fi brutis cognitionem, etiam iis confcientiam,immo & deliberationem, ac electionem,atque univerfalium fcientiam, & denique animam incorpoream, & rationalem concedere oportebit. Dum verò infignes hi Philofophi bruta animalia tantum effe machinas quafdam divino artificio mirè fabrefactas fupponunt; quæ fc. abfque cognitione aliquâ, fenfu, auc appetitu, tantum pro concinna partium ftructura, & præcifa fpirituum animalium intra certos meatus directione, motus corporeos, & facultatum fuarum actus perficiunt: Tamen circa machinæ five Automati hujus ftructuram & modulum,fententiæ illorum nonnihil difcrepant; nempe quatenus Atomorum, è quibus idem conflari fupponitur, figura, & proprietates, aliæ quidem ab His, & diverfæ ab Illis affignantur. Illuftriffimus Cartefius omnia per materiam & motum explicans, Brutorum animas atomis rotundis & fummè mobilibus, quas elementa primi generis appellat, omnino conftare afferens, nihil aliud, propter actus ejus qualescunq; eliciendos,requifitum ftatuit, quam quod à fenfibilis ictu fibræ & partes nervofæ perculfa, hujus aut illius modi ris motionem accipiant, eamque continuatâ partium fenfitivarum affectione,velut undulatione quadam in partes refpe&tivas transferant.Attamen Digbeius nofter,hujufmodi particularum è quibus anima conftat, mobilitatem fupponens, infuper adjecit, effluvia quædam tenuiffima è corpore fenfibili delibata, non modo fenforia exteriora afficere, verum & interiores receffus fubingredientia, fefe fpiritibus im-. mifcere, eofque in varias fluctuationes agendo, & fenfus & motus locales diverfimodos producere: Porro ex his atomis extrinfecis ita partes nervofas,ac cerebrum ipfum fubeuntibus,haud tantum actiones extemporaneas procedere,verum ex iifdem in corpore fentiente relictis,ac intra cerebri loculos reconditis, priorefque configurationes retinentibus, rerum anteactarum ideas in memoria refiduas conftitui. Nimis : gene pro prolixum effet quæ ad hypothefes prædictas circa brutorum animas, aut actiones animales fpectant, particulatim recenfere, aut fingularum rationes examinare; item oftendere, cujufmodi folutionum viis iftæ Brutorum operationes, quæ per judicium, & ratiocinationem quandam fieri videntur, explicari folent. Alii anime Verum enim vero iftæ qavouévav difficilium folutiones, rationumque omogaj pro mechanico animalium animarumque apparatu, ab Authoribus illis affabrè licet efficæ, menti veritatis avide haud fatisfacere videntur. Dumque ita Creationis opera quifq; ad ingenii fui modulum exponit, fentire utique videtur, quod Deus nihil amplius fabricare valeat, quam quod homo poffit concipere aut effingere. Quamobrem alii etiam Infignes Philofophi, tum veteres, tum moderni, Atheismo haud minus quam priores fefe adverfos profeffi, Brutis animalibus, non modo fenfionis externæ internæque opera, cum perceptione, appeti- corporea fentu, & motibus fpontaneis vindicarunt, aft infuper illis ali- fum & perqualem judicii, deliberationis, & ratiocinii ufum concef- ceptionem, ac infuper ratioferunt. Nemefius Philofophus antiquus de rerum omnium nis inferior is creatarum cognatione five propinquitate differens, poft- ufum attribuquam oftenderat è mineralibus, nonnulla verfus vegetabili- unt; uti um,& Plantas quafdam verfus Animalium naturas accedere, Nemefius. ὁ δημιεργός (inquit) μεταβαίνων από της αλόγων πολο De Nat. Hom, γικὸν ζωον ( ἄνθρωπον, οὐδὲ τοτο αθρόως μετεσκόύασεν, ἀλλὰ cap. 1. πρότερον καὶ τοῖς ἄλλοις ζώοις φυσικάς τινας συνέσεις, καὶ μηχα νὰς καὶ πανεργίας ανέθηκεν, ὡς ἐξ γὺς λογιπες αυτού φαίνεται Petrus Gaffendus, in nuperâ Philofophiâ experimentali Phyf. Se&.3. verfatiffimus & ainoλorar, cum plures inftantias, qui- Membr. poft. bus Brutorum animalium folertia, & mira fagacitas decla- lib.8.cap.4. rantur, enumeraffet; fimulque epitheta, quibus ejufmodi animalia à Philofophis infigniuntur, fcilicet hæc owicet ὑπερβάλλοντα, ifta τεκνικά alia πανεργώτατα, ant σοφώτατα appellantur, tandem fubdit Author, quod hac illis merito tribui |