conftanter, pari induftria,fide,conftantia, laudatus eft Secundus Peniffimo teftimonio dum pro Bethicis it aduerfus Clafficum. Iniuncta aduocation) accufatione demandata à Senatu. nam duocatus commune verbum eft tam accu toris quàm defenforis, qui fi inutilis foro extitiflet,vulgò Caufidicus dicebatur.hoc Fabius. At Pedianus qui defendit alterum in iudicio, aut patronus dicitur fi orator eft:aut aduocatus, fi aut ius fuggerit amico,aut præfentiam fuam: aut procurator,fi abfentis negocium fufcepit: aut cognitor,fi præfentis caufam nouit,& fic tuetur vt fuam. Apud quem defideratur dictio abfentis reftituenda ex teftimonio Fefti. Arbitrari) cenfere. Dignum) conuenicus Mandatus partibus) officio impofito nobis. nam tutabantur partes Afrorum iuffu Senatus. [an commendatis Afris. Defignan) electi, creati, deftinati. Confulares qui Confulatum gefferant na hi præcedebant cæteros Senatores ordine. Pompeium Collegam) apud Iofephum libro feptimo falfo legitur Colligas pro Collega. Vix, inquit,motus eorum potuut reprimere Collega adhuc iuuenis, Legatus, poftulans fibi præmitti ad Cæfarem gefta. Nam paulò pòft præter Se cundum idem fcribit. Habita diligenti ratione Collegam reperiffe veritatem. In quinquennium) per quinque annos tantum relegandum. Repetundarum pane) vt quadruplum ablati perfolueret, nec exularet. Paffus effer) nam de fuo iudicio condemnauerat, dum iudices peteret. Viraque) Tertulli; & College. Hae) College fententia. Solettore mitiore. Quidam) Senatorum. Affenfi) annuiffe, confenfiffe. nam affentior & affentio dicimus. Hunc) Collegam. Sequebantur) mutata priore fententia. Difcefsio) FieDictauerat) compofuerat,

bat referente Gellio Senatufconfultú duo-
bus modis,aut per difceffionem, fi cófen-
tiretur:aut fi res dubia effet, per fingulorü
fententias exquifitas. Ad illam confue-
tudinem allúdens Apuleius dixit, Nó pe-
dibus, fed totis animis latrones in eius
adunt fententiam. At Cicero rem ip-
famnouit. Profpiciebatur, inquit, in
Hortenfii fentétiam multis partibus plu
res ituros.SeoFlauius Vopifcus manuum
eleuationem fuperioribus modis addidit,
Poft hæc interrogati pierique Senatores
fententias dixerunt: deinde aliis manum
porrigentibus,aliis pedibus in fentétiam
euntibus, plerifque verbo confentienti-
bus códitum eft Senatufconfultum. [Qui
pedibus fententiam ferebant, erant vilio-
res, & j Pedarij Senatores vocabantur.
Tacitus libro tertio, Sed omnes Confu
lares magna pars corum qui Prętura fun-
Eti,multique etiam Pedarij Senatores cer-
tatum exurgerent] Suffragia per clatio-
nem manuum pluribus Suidas exequitur.
Sellis Confulum,iuxta Confules, qui in fet?
lis fedebant curulibus, aut tribunalibus:
hi maiora iudicia fecundum Afconium
exercebant,vt Confules & Prætores,ficut
ve Tribuni,
qui in fubfelliis, minora
Triumuiri, Quæftores.
tem fellæ quatuor pedum. Vopifcus in
Firmo dicitur habuiffe duos dentes ele-
phanti pedum denum, è quibus Aure-
lianus ipfe fellam conftituerat facere,ad-
ditis alijs duobus. Sellarum inuentores
fuerunt Ethrufci. Erant præterea fellæ
familiares, quibus ad vfum domefticunt
vtebantur, vt Varro in agricultura fcri-
bit. Annumerari College, affenfi fuerant
Pompeio College. In diuerfum)in fen
tentiam Cornuti. Impulforibus, subor-
natoribus, perfuaforibus.

Erant au

fuggefferat. nam dictare lo, queftus eft,qui fe in fententia quam ipfe diquantum ex libro quin tauerat,deferuiffet. Etauerat,deferuiffet. Eft alioqui Regulo tam to Epiftolarum Seneca mobile ingenium, vt plurimum audeat,pluridiffert à dicere,quòd illud mum timeat. Hicfinis cognitionis amplifieft tardè, & diuulfè enun- ma, fuperest tamen

colligere poffumus, hoc

ciare,que alius excipiat:&

hoc eft cótinuè, & vno tenore orare:quãquá etiá dictare pro continenter dicere vfurpetur,ficut Trebellius Pollio,No fcri

psov non leue, Hofti

bo,fed dicto, & dicto cum ea feftinatione vt refpirandi non habeam facultatem. Quod Fabius fic reprehendit, Quid de

illis dictandi delitiis fentiam? eius manú cui dictamus vrget, atque interim pudet etiam dubitare aut refiftere, aut mutare, quafi confcium infirmitatis noftræ time tes. Dictare etiam pro fuggerere vfus eft Columella libro quinto, Modus, inquit materiarum is erit quem dictabit humi, atque ipfius ftirpis lætitia. Et Dictata fut que ludi magifter de aliquo autore pueris tradit interpretamenta, vt perdifcantur: eidémque ipfis poft paulum ita reddantur vt tradita funt. Omiffis igitur Varrone, Perfio & Horatio, folo Ciceronis teftimonio contenti erimus, qui ad Quintum Fratrem inquit de Caluenti Marij oratione, Quod fcribit, miror tibi placere Λειτούργου) officium perti

centiores Tougian facrifi

eidem refcribere: præfertim cùm illam nemo lecturus fit, fi ego nihil refcripfero, meam in illum pueri omnes tanquam di&ata perdifcant. Tranquillus etiam pro regulis & præceptis vfurpat, Iulium Cæfarem afferens enixum vt tyronum fingulorum difciplinam Romani Equites & Senatores armorum periti fufciperent,& dictata exercentibus darent, id eft præcepta vitádi & inferendi vulnera. Alioquin) infuper. Plurimum andear) cùm audebat, omnium audaciffimus, cùm timebat,omnium timidiffimus erat. Idem in primo, Vt eft cùm timet abiectiffimus, Et libro fexto, Timebat, pallebat. Am plisme) maximi momenti.

nens ad remp. inde recen- lius Firminus, legatus Marij Prifci,quiperciú publicum, quam mif miftus caufa, grauiter vehementerque vexafam vulgo Chriftiani ap- tus eft. Nam & rationibus Martiani & ferpellant. Potius facit vt mone, quem ille habuerat in ordine Leptitaterpretentur quidam te norum, operam fuam Prifco ad turpißimum nue & leue minifterium] minifterium commodaffe, ftipulatúsque de Hoftilius Firminus) ne Martiano quinquaginta millia denarium

Topgo fcribatur, & in

minem legimus Hoftilium

Firminum circa illa tem
pora. Legatus qui Proconfulis impe-
rio parebat, ficut magifter Equitum
Dictatoris. Quare Apuleius Confularem
in Legato autoritatem dixit. is enim fi a-
berat Proconful,vicarias vices agebat. A-
liz autem funt Legati partes, aliæ Pro-
confulis. ille omnia agere ad præfcri-
prum, hic liberè ad fummam rerum con-
fulere debet. nam Legatus fecundum VI-
pianum accipit iurifdictionem à Procon-
fule fuo:fi quid tamen erit quod maiorem
animaduerfionem exigat, remittere Le-
gatus ad Proconfulem debet: neque e-
nim animaduertendi, vel coercendi, vel
arrociter verberandi ius habet. immo
Pomponius fcribit, Legatum Proconfulis
nihil proprium habere, nifi à Proconfule

mandata fuerit ei iurifditio. At Caius

Martians) calculis & compartis feptingetorú millium, dd per hæc Romani Equitis plura fupplicia emeret. Sermone oratione remifla fimillima quotidiana locutioni.Ile) Marius Prifcus Ordine) decurionum. Leptitanorum) Leptis in Africa, Tyriis,vt Carthago,vt Vtica condita: immunis ac libera Hirtio tradente. Neapolin dictam teftatur Strabo. Prius in ditione Carthaginenfium fuit,quibus fingula talenta quotidie pendebat.poft ad Mafimiffam, deinde ad Romanos peruenit. Hæc Liuius. Probabaturjarguebatur, conuinciebatur. operam (uam proxenetæ & pecuniæ componendæ. Turpißimum) [deteftabile,] viliffimum, & perfonarum abiectarum. Prifce) ad vtilitatem Prifci.

Stipulatúfque de Martiano) obligaffe Cæfar æquata Legati potentia, fuo Pro- Martianum nomine Marij. nam ftipulari confuli, Proconfulare ius minuit, & Le eft obligare alium interrogando. Senica, gatorum auxit Permixtus caufa) con Vuna nulla ftipulatio emptoré venditor feius & minifter rapınarum Marii. nam obligaret Pompontus de verború obligain comites iudicum, qui repetundarum tionibus Stipulationú alias iudiciales, arei funt,lege lulia iudicium datur. auctor s pretorias, alias conuentionales, alias Marcellus Iurifconfultus. Rationibus communes tam pretorias quàm iudiciales

effe refert erat autem ifta cóuentionalis.
Sed interprete Vlpiano generaliter noui-
mus turpes ftipulationes nullius effe mo-
menti. poffumus igitur exponere ftipu-
latum Firminum de Martiano quòd obli-
gationem fcriptis notaffet, quam Mar-
tianus fecerat Prifco ad fummam quin-
quaginta millium denariûm. Stipulari e-
nim interrogare fignificat, quod obfer-
uant etiam núc notarij in obligationibus.
Varro ftipulandum, id eft, interrogandú
plerumque vfurpat. Et ftipulatio, Pom-
ponio tefte,eft verborum conceptio: qui-
bus is qui interrogatur, daturum factu-
rúmve fe id quod interrogatus eft, re-
fpondet. Quinquaginta millia denarium)
Seftertium decem millia)
Opinor millia tollendum:

denarium pro denariorum vfitata dicendi forma. Denarius, inquit Plutarchus, ex decem æreis erat. Pariter Varro de latinitate, & Feftus & Pli. ac Prifcianus inquit, Denarius olim decuffis valebat, & decé librarum nummus erat. Vitruuius in denarios.denos æris conftituiffe antiquitatem afferit, & ea re compofitionem nominis ad fuam vfque ætatem denarium retinere:quamuis ftatim fubijciat, æreum denarium habuiffe. xvI. affes. Gellius denarium valuiffe quanti drachmam oftendit. Lais inquit decem millia drachmaru popofcit: hoc facit nummi noftratis decem millia. Celfus denarium in fex vncias diuidit, fed hoc magis ad medicos facit.

nam fidem excedit: nifi fe- probabatur: ipfe præterea accepiffe feftertium cundum Feftum velimus decem millia,fæ dißimo quidem titulo,nomine

dicere feftertium quartam

claratur fequentibus au

partem denarij dictam & vnguentary, qui titulus à vita hominis comPli.fcriptum reliquit feru ptifemper & pumicati, non abhorrebat. Plapulum olim valuille fefter- cuit cenfente Cornuto referri de eo proximo tiis vicenis, quod efficit in libras ratione feftertij qui Senatu:tunc enim cafu,incertum an confcientunc erat, feftertios no- tia, abfuerat. Habes res vrbanas: inuicem uenos. Neque negauerim feftertium in mafculino rufticas fcribe, quid arbusculæ tuæ, quid vifuiffe longè minoris quàm nea,quid fegetes agunt, quid oues delicatiẞineutro genere, quod de- me. In fumma, nifi æque longam epiftolam &toritatibus. Valerius e- reddes, non eft quod poftca nifibreuißimam quitibus fingulas libras ar expectes. Vale. genti & quingentos feftertios dari imperauit.] Tráquillus in Cæfare Dictatore fcribit eundem annuam habitationem vfque ad bina millia nummûm (quæ proculdubio faciunt duo feftertia) in Italia non vltra quingenos feftertios remififfe. Sic Fabium Valentem tradit Tacitus addidiffe tricenos fingulis militibus feftertios, vbi fanè longè minoris eft. Iuftinianus in Inftitutionibus pro re minima feftertium pofuit, vt pro mille feftertiis vnus aureus computetur, & Plutarchus in M. Antonio (nifi menda eft) cuidam ex amicis dari iufferat millia viginti quinq;.hoc Romani decies feftertium appellant,quanquam Aruntius apud Prifcianum inquit,feftertius olim dupondius & femis, id eft, due libræ & femis, quafi femiftertius, quo

tempore denarius decuffis valebat: hoc eft poft duos fequens tertio loco eft femis. duobus enim & femis antiquus feftertius eft. & veteris confuetudinis vt retro æra dicerent, ita vt femis quintus, femis quartus femis tertius nunciarent: ab femis tertius feftertius dictus: cui aftipulantur Varro, Seneca, & Feftus. Vitruuius Pollio ex duobus affibus & tertio femiffe feftertium antiquos vocitaffe teftatur. Quare multoru teftimonio Horatij, Martialis, & Macrobii, præfertim feftertium vnum tanti erat quanti mille nummi, tametfi à Varrone & cæteris Lampridius videantur diffentire in Heliogabalo, referens nunquam minus centum feftertiis,hoc eft, argenti

libris triginta cœnaffe. Vopifcus in ære feftertium quinquagies, & in Bonofo æris feftertium dixit. Quibus omnibus colligitur feftertium fuiffe pecuniam certi ponderis auri, argenti, æris. Nec me praterit feftertium apud Columellam & Frontinum effe menfuræ genus, è quibus illum feftertios adie&tiuum protuliffe & Martialem feftertiolum diminutiuum pro re maxima. Fœdiffimo titulo, fub prætextu infami & probrofo. Lex enim Julia de repetundis iubebat magiftratus fe ab omni forde abftinere. Viles autem habiti funt vnguentarii,nec mirum,quippe cùm vnguentum fit materia luxus Masime fuperuacui. Vnde P. Licinius Craffus & lulius Cæfar Cenfores edixerunt ne quis venderet vnguenta exotica. fic enim peregrina appellauere. Et Augufto à M.Antonio exprobratum legimus proauum habuiffe, qui modò vnguentariam tabernam modò piftrinum exercuiffet. [M. Tullius lib. 1. de Officiis fcribens, nihil ingenuum poffe habere officinam, & artes blandas quæ miniftræ funt voluptatum, vnguentariam inter eas connumerat.] Seneca etiam lib. iiij. Natur. Quat, tradit vnguentarios à Lacedæ monis expulfos, & propere cedere finibus ruffos, quia oleum difperderent. Athenæus hoc amplius addidit præter vn

guentarios tinctores eieciffe vrbe Lacedæmonios illos tanquam olei, hos tanquam lanæ corruptores.vbi multa de vnguento explicantur, & Ariftotelem pharmacopolam notat. Pariter Horatius collegia pharmacopolarum. Nomine Enguentary) tanquam fi Martiano vnguentum vendidiffet: quod hodie faciunt honeftiores fœneratores,nomen rei, non ré ipfam vendentes. Cauetur autem principalibus conftitutionibus, ne qui prouinciam regunt, quíve circa eos funt, negocientur, mutuámve pecuniam dent, fœnúfve exerceant. Apuleius modò vnguedinem modò vnctulum pro vnguento vfurpat: quod Grammaticus Seruius dempto v poft g,ficut vngo precipit fcribi.Secus verò vnguen Titulus) famofum nomen vnguentarij. Pumscats) mollis,pumice lauigati. Referrs) poni in confultationem. E) Firmino. Proximo Sena

quamprimum Senatus haberetur. Confcientia) qui fe participem rapinarum Marij fciret:ideo cùm hoc cognofceretur fponte abfuerit à difquifitione. Delica

ßime) quales funt Tarentine. ] sequè longam) parem mex. Non eft) non opus eft. Frequens dicendi modus apud Secudum, quo etiam Mart.vtitur. Nó eft crede mihi fapientis dicere viuam. Et alibi, Non eft quòd timeas Candide.

C. PLINIVS, PRISCO Svo S.

Llud) Noto

im per fu-
periorem e-
piftolam ar-
gumento,fi-

gnificat quem finem co

blicum. nam publi

ΕιΤούργιον EITúpgiov illud, quod fupereffe Mary Prifci caufa proximè fcripferam, nefcio an fatis circuncifum tamen & abrafum eft. Fir

gnitio Firmini habuerit. minus inductus in Senatum refpondit crimiAm) minifterium pu- ni noto. Secuta funt diuerfa fententia Concum, fiue prytaneum, & fulum defignatorum. Cornutus Tertullus cenopus Græci dixerunt, fuit ordine mouendum: acutius Nerua,in forex quibus aerounger mini- titione prouincia rationem eius non habendeduci Suidas & dam: que fententia, tanquam mitior, vicit, Hammonius in etymolo cùm fit alioqui durior triftiorque. Quid enim

ftrum procuratoris : hinc

gico declarant. Longè ta

men melius hic vt in præcedenti epiftola opus. hoc enim conuenientius. Circumlegamus id eft negociolú,paruú cfm) emendatum,purgatum. Abrafum)

læuigatum,deletum. Noro præcedentibus literis,an multorum teftimonio comprobato. Ordine mouendum) prohibendum ne ingrederetur Senatum, dignitate Senatoria priuandum. Acutus fubtilius cenfuit. Nerua) Conful defignatus, non Imperator. Traianus ipfe enim præfidebat. Fuerunt autem plures Neruæ,quorum quietem Martialis commen dat. In fortitione prouincie) dum Senatus fortiretur prouincias: quarum fortitionc Senatorij viri ad eas regendas mitteban[Alioqui diligentius có

rior, feuerior. Exactum)

motum.Honoribus Senato

propter frequétiam & di

tur. Rationem) refpectum in quem fenfum Varro primo rei rufticæ rationem cum orco haberi fcribit. Mitor) quia nó mouebatur ordine, & fanè erat mitior: nam fi motus Senatu fuisset ex Caffij Longini fententia propter turpitudinem, iudicare vel teftimonium dicere non poterat, quia lex Iulia repetundarum hæc fieri vetat. Hinc non mirum, fi tantum hæc fententia à Secundo reprehenditur,tanquam contra Iuliam legem. Vcr) obtinuit, fuperior fuit.

fideretur] Durior) Afpe- miferius quàm exactu & exeptum honoribus priuatum, [exclufum, ]re fenatoriis, labore & moleftia non carere? quid ras) fortitione prouincia- grauius quam tanta ignominia affectu, non in rum. Laboribus) negociis folitudine latere? fed in hac altifsima specula & caufis, quæ in Senatua confpiciendum fe monftrandumque præbere? gebantur. Affectum) in Præterea, quid publicè minus aut congruens, iuftum.] Solitudine) loco remoto & fecreto. Alt aut decoru, notatu à Senatu in Senatu federe: ma specula) curia, quam ipfifg, illis,à quibus fit notatus, æquari? fummognitatem Senatorum träf- tua Proconfulatu,quia fe in legatione turpiter latiuè altiffimam fpeculam gefferat,de Proconfulibus iudicare? danatúmg appellauit. Monftrandum) fordium,vel damnare alios vel abfoluere? Sed tatum) ignominia affectú: hoc pluribus vifum eft.numerantur enim senAcquari habere æquale tentie, non ponderantur:nec aliud in publico, Proconfulatu) à fortitione confilio poteft fieri: in quo nihil eft tam ineprouinciarum, quas Pro quale quàm aqualitas ipfa. nam cum fitimconfules & Legati eorum par prudentia, par omnium ius eft. Impleui comites fortiebantur.Turpromiffum, priorifque epiftola fidem exolui, quam ex fpatio temporis iam recepiffe te colligo. nam & feftinanti & diligenti tabellario dedi,nifi quid impedimenti in via paffus est. Tua nunc partes, vt primùm illam, deinde hanc remunereris literis, quales istinc redire vberrima poffunt. Vale.

ius dicendæ fententiæ. A

piter) auare. [ Iudicare) di cere fententiam fuam Sor dium)rapinirum, auaritia. natorum: ni quod maior pars curiæ efficit, pro co habetur, ac fi omnes ege Anpluribs) impudentio

Pluribus maiori parti Se

rint. hoc afferit Scquola.

ribus.fapiétes enim rario-
res funt. Vnde Liuius in
præfatione fecundi belli Punici dicit, vt
plerunque fit, maior pars meliorem vicit.
Et Græcum ad hoc prouerbium, me.
varpos vix, id eft, Plurium fuffragium
vincit. Non ponderantur non confidera-
tur, quæ fit melior. In confilio publico) in