fed difpar prudentia. Fidem) nam dixerat fupereffe quoddam negocium, & per hoc videbatur pollicitus fe fcripturum fi

nem & euentum illius. Colligo) computo. Partes) officium. Illam) priorem epiftolam. Iftine) à te eloquentiffimo.

C. PLINIVS PRISCO Svo S.

Ttu) Voconiú
Romanum,ma
ioribus clarum
& virtutibus

fuis, præfertim eruditio-
ne,Prifco commedat sum -

Vitellium ad Præfecturam

temporibus Traiani Iu

T tu occafiones obligandi me auidifsimè amplecteris, & ego nemini libentius debeo.Duabus ergo de caufis à te potißimum pete

ma arte & gratia. Sunt qui re conftitui quod impetratum maximè cupio. Julium Prifcum, qui per Regis exercitum amplifimum: hinc tibi benecohortis peruenit, intelli- ficiorum larga materia:longum præterea temgant: qui propius verò ac- pus,quo amicos tuos exornare potuifti. Concedunt,Neratium Prifcum uertere ad noftros, nec hos multos. Malles tu rifconfultum celeberrimu, quidem multos, fed mea verecúdia fufficit vautore Pomponio, & Pa nus aut alter,ac potius vnus. Is erit Voconius piniano ac Secundo ami Romanus pater ei in equeftri gradu clarus, lib. iij. fatetur fe impetraf clariorvitricus, immò pater alius. nam huic fe Tribunatum militaré quoque nomine & pietate fucceßit mater è priratiom Marcellum Traia mis citerioris Hifpania. Scis quod iudicium nus vnicè dilexit : adeo vt prouincia illius: fcus quanta fit grauitas: ipfe frequens opinio fuerit id

citia coniun&um, à quo

Hunc igitur Prifcum Ne

animi fuiffe Traiano re

linquendi illú, nó Adrianú fucceffore imperi,multis amicis in hoc cófentiétibus: vfque eo,vt Prifco aliquando dixerit,Comendo tibi prouincias fi quid mihi fatale cotigerit. hunc poftea Adrianus in cófilio habuit,quem geffiffe Confulatú cum Antonino teftatur Venuleius ad legem Corneliam de ficariis:& Pomponius de origine iuris, Confulatus Neratij meminit. Neratium etiam Atticilinum inter Iurifconfultos memorat Paulus, ficut Ariftonem legimus Neratio Appiano refcripfiffe.Neq; crediderim Statio Prifco miffam hanc epiftolam: per quem fub Antonino Philofopho res profperè funt geftæ, & bellum Parthicum adiuuantibus aliis duobus confectum eft. Amplefteris occa fumes) fufcipis,& quæris caufas & opportunitates, quibus me obliges. [ Duabus) prædi&is.] Nemini) quàm tibi.Impetratum cupio) impetrare & confequi defidero. Regis exercitum) imperator & dux exer

citus es. Beneficiorum conferendorum 'beneficiorum in amicos ampla poteftas Longum tempus) quo rexifti exercitum. Exornare) promouere ad dignitates. Conuertere) animum intende. Noftros) amicos, & quia rumero multorum deterreri potuiflet, per corre&ionem emendat vnú tantum effe. Multos) effe quos tu ornares ob tuum in me fingularem amorem. Verecundia modeftix.Vnus aut alter) duo. Ac possus) correctio. Voconius Romanus) repete quæ in præcedentibus de eo diximus. In Equeftrs gradu) inter equites. Gradu) dignitate.refpexit ad id quòd Equites lege Rofcia in quartodecimo Theatri gradu fedebant. Clarus) fume extrinfecus, fuit. Claros & illuftres equites appellant hiftorici,refpicientes ad fulgorem auri,quo illuftrantur. [ Sed po tius puto clarum dixiffe, quia vt alibi refert, fuit natalibus & facultatibus clarus.} Vitricus) cuius correlatiuum priuignus.

& quia nomen eft inuifum ficut nouerca,
correxit patrem alterum dicendo. Mo-
deftinus vitricum, nouercam & priuignú
ita circunfcribit. Ex alia vxore natis,no-
uerca dicitur matris vir, ex alio viro na
tis, vitricus appellatur:corum vterque na
tos aliunde, priuignos priuignáfque vo-
cant. Item alio modo, Priuignus eft vxo-
ris meæ filius ex alio viro natus,ego illius
vitricus. & in contrarium, vxor mea libe-
ris,quos ex alia vxore habeo, nouerca di-
citur. liberi mei illi priuigni funt. Nam
buis quoque nomine) fenfus eft, ex vitrico
condignè pater dici poteft refpectu pieta-
tis & amoris in priuignum Voconium,
[ quem adoptauit & in filium affumpfit.
quod ipfe ad Traianum teftatur: & tunc
fic legetur, nam huic quoque nomine &
pietate fucceffit. Mater è primis citerio-
ris Hifpaniæ.] Succeßit huse nomine) no-
men patris meruit. [Verùm filegatur,
nam huic quoque nomine matris pietate
fucceffit, erit fenfus, Voconius accepit
etiam nomen vitrici, quia ab eo fuerat
adoptatus: vnde meritò alterum patrem
vitricum appellauit. & hoc confecutus
Flamen) dialis, quem ma-
iorem flaminem Patricij

Seruium & Macrobium)

eft pietate eximia erga matrem : dum enim illum Plinius petit promoueri in Senatum, Summa inquit pietate Liberalitatem feftertij quadringenties à matre meruit, & ftatim patris hæreditatem & adoptionem à vitrico. ] Citerioris Hifpa nie) Tarraconenfis, cuius veterem formam ficut aliarum prouinciarum fcribit Plinius mutatam fuiffe lege plura apud eundem & Strabonem,Diodorum, Iuftinum,qui ab Hifpallo cognomentum fumpfiffe afferit, neque probo, quæ à Stephano fuper ea re citantur, nifi quis diceret ex fententia Pliniana mutatam eius prouinciæ formam, dediffe occafionem, vt ille à cæteris diffentiret:inquit enim, Hifpaniæ, due Italiæ præfecturæ:altera magna,altera parua,dicta eft Iberia,& Pannonia. I dicium illius prouincie) nam ab ea plurimi viri clariffimi fuerunt oriundi. Inde Pacatus vbi Hifpaniam laudat, Hæc ait duriffimos milites,hæc expertiffimos duces, hæc facundiffimos oratores, hæc clariffimos vates parit: hæc iudicum mater, hæc principum eft. Et fanè funt Hifpani ingenio excuffo.

generis appellabát minore flamen proximè fuit. Hunc ego,cum fimul ftuverò plebei. ná inter quin- deremus, arcte familiariterque dilexi. ille decim flamines dialis ma meus in vrbe,ille in feceffu contubernalis.cum ximæ dignationis erat: fuper quo apud Liuium, Plu- hoc feria,cum hoc iocos mifcui. Quid enim tarchum, Gellium, diuum aut illo fidelius amico, aut fodale iucundius? Auguftinum (vt omittam mira in fermone, mira etiam in ore ipfo vulmulta offendes. Studere tuque fuauitas. Ad hoc, ingenium excelfum, moratoriæ facultati. fubtile,dulce, facile, eruditum in caufis agendis. Epiftolas quidem fcribit, vt mufas ipfas fcribens fuum condifci latinè loqui credas. amatur à me plurimum, pulum & contubernalem nec tamen vincitur. Equidem iuuenis ftatim appellat.] Cum hoc feria) Sidonius libro quarto húc iuueni quantum potui per ætatem auidißimè locum fed minus fœliciter contuli,& nuper ab optimo principe trium limutuatus, Sæpe, inquit, berorum ei ius impetraui. quod quamquam cum hoc feria, fæpe etiam

Contubernalis)domefticus,

fimiliaris. [Ad Traianum

ioca mifcui. Amico) in re

bus feriis. Sodale) in iocofis & hilarioribus. Ore) afpectu, forma. Ad boc) præterea. Excuffum) elaboratum, exactum. Alia lectio habet excelfum. Dul-. ce)poteft referri hoc verbum ficut præce

dens & fubfequens ad epigrammata,quorum fcriptorem fuiffe teftatur Apuleius: inde Adrianum Imperatorem tumuloil lius infcripfiffe hoc carmen, Lafciuus verfu,mente pudicus erat. Eruditum) mul

tarum rerum cognitione doctum, inftru&tum arte ad caufas agendas. [ Quare alibi, Mores, inquit, Rom. liberalia ftudia exornant.] Mufas splas loqui credas] Cùm volumus oftendere orationem alicuius fuauem,do&tam,abfolutam,dicimus mufas difciplinarum prefides per os illius locutas: nam ex Ælij Stilonis fententia refert Fabius Plautino fermone locuturas fuiffe mufas, fi latinè loqui voluiffent, quod dubium exemit Secundus à Voconij fcriptis, Latinè dicens, loqui credas. Nec Vancitur quia pares in amore vices reddit. Per atatem iuuenslem) quæ minus auctoritatis habet quàm fenilis ad conferendos ho ores in alios. Optimo principe) Traiano cognomento Optimi, quod additum à Senatoribus idem fcribit in panegyrico Trium liberorum sus)quod impetrabatur ab iis qui parum fœlices in prole fuiffent, de quo plerunque Martialis vt libro Secundo, Quod fortuna vetat Cafar permitte videri, Natorum genitor credar vt effe trium, & Secundus ad Traianum, dum pro Tranquillo ius idem petit, Parum, inquit, fœlix matrimonium expertus eft, impetrandúmque à bonitate tua per nos habet, quod illi fortunæ malignitas denegauit. Qui ergo id impetraffent, in dignitatibus & muneribus anteponebantur carentibus kberis, Tranquillo& Iurifcófulto auctoribus.Et Dion inquit in Augufto,lus trium natorum da batur mulieribus,quæ tres peperiffent, etiá fi ftatim mortui fuifsét,trad éteGellio, ad retribuendam partem aliquam gratiæ: fruebantur enim per id honoribus & priuilegiis,à quibus fteriles arcebantur.ldeo inftitutum,vt fterilitatis pudore deterrita,fecunditatis præmia ample&terentur. & primum dari captum patribus, poftea Imperatorum liberalitate & filiis carentiParce & cum delectu) ra

ris & bonis. Extat Tra

dit, fe fauere illius defide

bus, [vt effent pares in petendis magiftratibus iis qui filios haberent, cùm referente Tacito, pumerus liberorum ex lege in candidatis præpolleret. ] Et poft Druk obitum legimus Liuiam matrem in folatium, ius trium liberorum percepiffe. Dionyfius in fuis Antiquitatibus inquit, Qui tres liberos habebant, pro eis aliméta vfque ad puberem ætatem accipiebant ex publico: lege lata in honorem & gloriam Tergeminorum, quam Romanos vfque ad tempora fua feruaffe refer:. Appianus libro fecundo bellorum ciuilium, Qui trium liberorum ius habuiffent, neque effet vnde alerent: iis legem agrariam promulgari folitam. Quare Cæfar in Cófulatu fuo (vt gratiam popularem iniret) agrum Stellatem viginti millibus ciuium, quibus terni,pluréfve liberi effent, diuifit. Quæ lex fecundum Ariftotelem videtur fumpta à Lacedæmoniis, apud quos, qui tres fufcepiffet filios, à cuftodia immunis erat:qui quatuor, ab omnibus oneribus. Ius quatuor natorum fœminis conceffit Claudius, Tranquillo fcribente vbi notauimus qui ius trium liberorum habuiffet, ab officio iudicandi vacare potuiffe. Eufebius in Chronicis, Matronæ quæ liberos haberent, lecticis & margaritis vtebantur, aliæ prohibitæ. Et Iuftinianus in Inftitutionibus fcribit matrem ingenuam, quæ idem ius habuiffet : & libertinam quæ quatuor: potuiffe adire hæreditatem filij mortui, aliâs non. quod ide Imperator fuftulit: & permifit æquè omnibus etiam fi ius triú vel quatuor natorum non habuiffent poffe adire hæreditatem liberorú fuorum Et Impe Theodofius ac Honorius codice de iure libeberorum, Nemo inquiunt, pofthac ius liberorum petat, quod fimul hac lege omnibus concedimus.

iani epiftola, qua Secundo parcè & cum delectu daret,mihi tame tan quã ius trium liberorum pro eligeret, indulfit. Hac beneficia mea tueri Tranquillo petenti refpó nullo modo melius quàm vt augeam, possum. rio: fed nolle excedere nu- præfertim cùm ipfe illată grate interpretetur, natorum qué profeffus fue Habes qualis, quàm probatus charúfque fit merum concededi ius triú ut dum priora accipit, pofteriora mereatur. iá dixerat Secundus, Scio nobis. Quem rogo pro ingenio, pro fortuna tua.

rat apud Senatum.Quare

quantum beneficium pe exornes. in primis ama hominem.nam licet tam. Liceret) etiam fupra tribuas ei quantum amplißimum potes, nihil

profeffum numerum. Le

ret. Vt augeam) cum fit ita

gitur etiam eligeret. id eft tamen amplius potes amicitia tua: cuius effe tanquam cum delectu da- eum vfque in intimam familiaritatem capace, comparatum codé ad Ma quò magis fcires, breuiter tibiftudia, mores, crinum referente vt anti- omnem denique vitam eius expreßi. Extenquiora beneficia fubuertas, nifi ifta pofterioribus derem preces,nifi & tu rogari diu nolles,& ego cumules. Grate) grato a tota hac epiftola feciffem. Rogat enim & quinimo Ingenio, natura dem efficacissimè qui reddit caufas rogandi. [benigna & liberali ] Terentius, Bonum ingenium narras adolefcétis. Et Ta

Vale.

citus, Ingenium loci cælíque. M. Tullius de Finibus, Vno ingenij nomine appellatur docilitas, & memoria: cáfque virtutes qui habent, ingeniofi vocantur. Nec me præterit ingenium accipi à Martiale pro fubtili inuentione, ficut apud Tacitum, Obtulit ingenium Anicetus libertus, id eft, fubtilem viam & artem.

C. PLINIVS

Erum opinaris) Centumuirales caufas, de quibus multa præ-diximus, tanquam obfcu ras,& veterem formam no feruantibus actoribus,per. epiftolam apud Max. no

ximum fcribit:vt vbi hor

Pro fortuna) Quia præerat exercitui, ei facultas erat dilargi endi Tribunatum, centurionatum, primipilatum, & reliquos in militia ordines. Amplißimum} Tribunatum. Pores) tribuere. Eum) Voconium Expreß pofui ante oculos Vitam) quod vitæ genus fequatur. Extenderina preces) pluribus rogarem.

MAXIMO SVo S..

Eru opinaris, diftringor centu uiralibus caufis,qua me exercet magis quàm delectat.funt enim plerag parua &exiles.Raròincidit vel perfonarum claritate,

tat. Interdum alibi ad Ma- vel negotij magnitudine infignis. Ad hoc, pertatur edere libros,quos in pauci,cum quibus iuuat dicere.cæteri audaces, Blateram compofuerat.fi atque etiam magna ex parte adolefcentuli obue is fuerit Gauius Maxi- fcuri ad declamandum huc tranfeunt, tam ir

mus vir feueriffimus Præ

fetus pretorij vfq; ad vi

cefimum annum : cui poftea Tatius Max. fucceffit. quod vero proximum videtur. nam Secundus eundem in Achaia Legationem Proconfulari imperio gerentem monet libro viij. vt mollius; & clementius fubditos tractaret. Scio tamen multos fuiffe Maximos: ad quos potuit fcripfiffe,vt ad Claudium Maximum Stoi cum inter præceptores diui Antonini, & Albium Max. virum doctum Mart.comemorat. Item Secundi extant epiftolæ

quib' teftatur Domitianu fcripfiffe Teretio & L. Appio Maximis: refert Dion aduerfum Antonium rebellantem eandem imperatorem mififfe L. Maximum & Traianum. Idem autor eft, Maximu præfectum,cum ipfe ad oceanum nauigaret, deftinaffe aduerfum deficientes: à quibus pugna victus interijt. Vibio Maximo di uos fratres refcripfiffe Vlpianus mentio nem facit. Verum opmarss) non falleris. refpondet enim Maximo fcribenti quod

exiftimabat Secundum occupatum in Ce-
tumuiralibus caufis. [Exercent) fatigant.]
Parue) parui momenti. Exiles) obfcura-
rum perfonarum. ná illud,ad caufas,hoc,
ad perfonas refertur. Vel legatur ex illis
fcilicet caufis, & tunc fenfus clarior erit.
Attilus nofter) amicus fa-
cetiffimus. Sic decimo li-

Infignis) illuftris caufa. Adhoc) infuper. [Caters) cum quibus non iuuat dicere.] Perpauci) funt patroni. Obfcuri) fine nomine. Ad declamandum)tanquam ad fias caufas agendas vt fieri folet in scholis. Huc) apud Centumuiros.

bro Martialis,noftrum di reuerenter & temerè, vt mihi Attilius nofter xit. de eo pleraque in fu expreßè dixiffe videatur, Sic in foro pueros perioribus. Expreffè) ap centumuiralibus caußis aufpicari, vt ab Hopofité,propriè Aufpicari) incipere. A Centumuirals mero in fcholis. Nam hic quoque vt illic pribus difficillimis & magnis. mum cæpit effe quod maximum eft. At herHomero)poetarú maximo. cule ante memoriam meam,(maiores natu ita Hi Quorandamauthoritates faciunt, vt referatur folebat dicere)ne nobilifimis quide adolefcenad fcholas: ficut illic, ad tibus locus erat, nifi aliquo confulari produCentumuiros: quod eft proximius quod etiam in cente: tanta veneratione pulcherrimum opus terdum alibi annotaui celebrabatur. Nunc refractis pudoris & reuemus. Vt Liuius vltimo bel- rentia clauftris omnia patent omnibus. li Punici, Melior tutior

que
eft certa pax, quàm
fperata victoria:hæc in tua,illa in deorum
manu eft. Apuleius lib. xi. fur afini, Vidi
afinum pinnis adglutinatis adambulanté
cuidam feni debili, vt illum quidem Bel-
lerophontem, hunc autem diceres pega-
fum. Ouidius, Vtque fit hic fomno pro-
ditus,ille dolo. Nam,hic, ad Rhofum re-
fertur, ille, Dolona refpicit verbum pro-
pius. Et lib. 1. Metamor. Vt canis in va-
cuo leporem cum gallicus aruo Vidit, &
hic prædam pedibus petit,ille falutem.Et
loco pronominis hæc, Seneca in Queftio-
nibus pofuit ifta. Fulguratio, inquit, o
ftendit ignem fulminatio emittit: illa,vt
ita dicam,comminatio eft, & tonatio fine
iu: ifta, iaculatio cum itu. [ Valerius
infuper hoc pofuit cum fuperioribus, ille
verò cum inferioribus. nam cum narraf-
fet exempla parentum indulgentium erga
liberos,& mox de corum feueritate dictu-
rus effet, Comicæ dixit lenitatis hi patres:
tragicæ afperitatis illi. Item, Vehemen-
tius hoc,illud confideratius exemplum pu
dicitiæ.] Primum cæpit) primum aggre
diuntur. Masores natu) feniores. Locus
erat licebat dicere apud Centumuiros.
Confulari producente) viro fummæ auto-
ritatis & dignitatis in forum comitante.
Sic legimus Auguftum ampliffimo præ

2

ditum magiftratu Caium & Lucium filios fuo quenque tyrocinio deduxiffe in forum: fic liberium Romam reuerfum filium fuum Drufum. Hanc rem Tacitus de caufis corrupte cloquentiæ latius exequitur. Ergo inquit, apud maiores noftros iuuenis ille, qui foro & eloquentiæ parabatur imbutus iam domeftica difciplina, refertus honeftis ftudiis,deducebatur à patre,vel à propinquis, ad cum oratorem qui principem locum in ciuitate tenebat:hunc fe&tari, húc profequi, huius omnibus dictionibus intereffe, vtque (fic dixerim) pugnare in prælio difceret. Producente) Producere autem eft aliquem in publicum affignare. quo modo Curtius etiam in hiftoriis vtitur. Aliquando de re turpi dicitur, vt apud Iuuenalem, Vtile porro Filiolam turpi vetulæ producere turpem id eft publicè prostituere. Pulcherrimum opus Centumuirale iudicium [agedi officium.] Refracti clauftris pudor) proftituto pudore, abiecta omni reuerentia. Quare non immeritò legimus apud M. Tullium Rhetores Græcos dicedi magiftros vrbe pulfos à Craffo Cenfore edicto, quòd noluiffet ille vir tantus ingenia obtundi & impudentiam corroborari: nam illos nouos magiftros nihil

P. iij.