Inde ruumi,id eft flagellat, excoriat, dedu&um. Viulatus)mulierum lamenta tio. Cæfar etiam barbaris aduerfum fe pugnantibus hunc fonum dedit. IndecoTa theatr) vbi fpectatores licenter Cafaribus & vi&oribus folebant applaudere. Martialis, Quæque fonant pleno vocéfque manúfque theatro, Cùm populus fubiti Cæfaris ora videt. Ratio atatu) nondum enim peruenerat ad fexagefi mum annum, vel feptuagefimum, fecundum alios:cùm licebat fe excufare à ciuilibus officiis. Indignitates) indecors,digno homine indigna. Rariores) rarius quàm confueueramus apud Centumuiros agimus. Gradatım)paulatim. C. PLINIVS VALERIO Svo S. Vomodo) Interrogat Va(lerianu quá tum veteri bus,& nuper comparatis agris obledetur. Valeriani Pollionis meminit Martialis. Quo- fcentibus. Vomodo te veteres Marfi tui? Quo modo emptio noua? placent agri, poftquam tui facti funt? Rarum id quidem,nihil tamen aquè gratum eft adeptis quàm concupiMe pradia materna parum commo mode?) placent tibi. Vere de tractant:delectant tamen,vt materna. Ares) agri auiti & maiorum lioqui longa patientia obcallui. Habent hunc tuorum. Marfi quos in Marfis poffides. Marfi à finem assidua querela,quod queri pudet. C. PLINIVS quidem) Annianum hortaté, Aciliani codicillos, quia non effent teftamento cófirmati, irritos habendos, jus ipfum. [Vidi in monu pifcentibus) firem quam fummopere defiderauerant adepti fint. Predsa materna) quæ iuxta Larium à matre,ficut paterna, à patre poffedit.Parum commodè admodu infru&uofa & fterilia funt. Vt materna) quia fuerút meæ matris, fororis inquam fenioris Plinii. Alioquin)adhæc. Occallus) obdurui,aflueui,callum feci. Quers)multum lamentari de eadem re, [ quare impetret prudentia quod dies impetrabit.] ANNIANO Svo S. quidem pro catera tua diligentia admones me, codicillos Aciliani, qui me ex parte instituit hæredem pro non fcriptis haben monet fe pluris facere de- dos:quia non fint confirmati teftameto. Quod functi voluntatem quàm ius ne mihi quidem ignotum eft, cùm fit is ementis Brixianorum, C. tiam notum, qui nihil aliud fciunt : fed ego Lucretium Annianú. Præ- propriam quandam legem mihi dixi, vt de 3 ad Annium fcriptam epi terea in quibufdam exem- functorum voluntates, etiam fi iure deficeren- mitlus: deinde à Mutiano mine Antonini imperauit. fubfedit, nihil est quod obftet illi me a legi, cui Potuit & mitti T. Annio publica leges non repugnant. Vale. Flauiano aquarú curatori Coff. Frontino autore. Nimiam menfarum lauticiam Martialis etiam in Annio notit. Procetera tua diligentia ) vt in cœteris rebus diligens es, & inter cætera, in quibus vteris diligentia. Codicillos) epiftolas.Fabius, Codicilli dubium ad quem fcripti. Plinius tradit Homerum fcripfiffe Bellerophonti codicillos datos. Tranquillus autem Othonem fcripfiffe ad fororem codicillos confolatorios. Deriuatio tamen verbi aliud quàm epiftolas importare videtur,referente Seneca:nam caudex,fiue codex, à quo codicilli, plurimarum tabularum contextus eft. Acilia ni) Cor. Minutij Aciliani Brixienfis. Ex parte) fui peculij:nam alios Secundo cohæredes fcripferat. Non fcript) irritos, inutiles. Confirmati teftamento) ante Augufti tempora conftat codicillorum ius in vfu non fuiffe, fed primus L. Lentulus codicillos introduxits cuius authoritatem multis fequétibus idem Imperator Trebatio fuadente conftituit codicillos iure optimo effe. & cùm ante teftamentum codicilli facti erant,Papinianus ait, Iuftiniano referente, non aliter vires habere: quàm fi fpeciali poft eius voluntate confirmentur: nam quæ poftea fequuntur prioribus derogant. Inde libro vicefimonono, Idem inquit ante tabulas teftaméti codicilli facti non aliter valent, quàm fi teftamento, quod poftea factum eft, vel codicillis confirmentur. Ius) vetus,quod poftea fuit emendatum ficut mox often demus. Propriam) conuenientem. Sunt qui legant proximam [non inconuenien ter. ] Iulianus, De quibus caufis fcriptis legibus non vtimur, id cuflodiri oportet,quod moribus & confuetudine indu&um eft: & fi qua in re hoc defecerit, túc quod proximum, & confequens eft. Dix) conftitui. Defunctorum voluntates, quod fæpe mandant Iurifconfulti ti tulo de militari teftamento. & poftea lecundum Iuftinianum Seuerus & Antoninus refcripferunt, Ex his codicillis, qui teftamentum præcedunt, poffe fideicommiffum peti: Gappareat cum, qui teftamentum fecit, à voluntate quam in codi. cillis exprefferat non receffiffe. hinc lu lianus.ff.xxix. Codicillorum ius fingulare eft, vt quæcunque in his fcriberentur, perinde haberentur, ac fi in teftamento fcripta effent. & teftamento facto etiam fi codicilli in eo confirmati non effent, vires tamen ex eo capiunt. Ex quibus fanè colligitur Iurifconfultum imitatum fuiffe Secundi fententiam. Manufcriptos) Martianus & Paulus, Codicillos, neque fua manu fcribere, neque fignare licet, valent tamen. Conficiuntur autem quatuor modis: aut enim in futurum confirmantur, aut in præteritum, aut per commiffum, aut fine teftamento. Viconfirmats) refpiciendo ad eius voluntatem. Delators locus non fit) [ quadruplator non habeat opportunitatem deprædandi,] non aurem præbeat delatori Imperator Traianus, per quem legimus id genus hominum exa&tum in exilium. Dediffem) donaffem alii. [iam enim Plinius eam hæreditatem donarat.] Populus)ærarium fidei publicum, quod fub Traiano filens & quietum fuit,relegatis delatoribus, qui omnia teftamenta prius irrita faciebant. [an populus Brixienfis qui hæres erat corum qui fine hærede legitimo moriebantur. Cantoryin donatione. [Heredi) legatario. In hereditate) in computatione affis. Subfeder) relictum eft, remanfit. C. PLINIVS Irari)Refpon- tino agro detineretur. Lo bens: hortaturque vt vil commendet. Siue is fuerit ( Virg. Extremus galeáque ima fubfedit Aceites. Interdum fubfidere eft dolo poffidere, à quo fubfeffores qui tauros infidiis necant. Mea legi)conftitutæ à me, vt voluntates defun&torum tuerer. Publica leges) quibus cauebatur, vt codicilli,& fi non effent confirmati teftamento, tamen vires ex eo caperent. GALLO Syo S. Iraris,cur me Laurentinum, vel` fi ita mauis) Laurens meum tantopere delectet? defines mirari, cum cognoueris gratiam le ftructuram mirus can villa, opportunitatem loci, litoris fpatium. quam architectus defcri- Decem & feptem millibus paffuum ab vrbe selum tot rebus ornatam cefsit: vtperactis, que agenda fuerint, faluo contubernio fuo magis iam & compofito die poßis ibi manere. Aditur Didius vel Annius Gallus, non vna via: nam & Laurentina & Ostiende quo nuper differuimus: fis eodem ferunt:fed Laurentina à quartodecian ille Gallus cuius fauore mo lapide,Oftienfis ab vndecimo relinquenda ceptus. Galli Præfecti vr eft. Vtrinque excipit iter aliqua ex parte abis fit mentio apud Iuue- renofum,iumentis paulo grauius & longius,e Adrianus Traiano fuit ac nalem Satyra xvi. Rubriú Gallum cum Cælio Pifone Confulem, Vrbe)Roma. Seceßit nam & feceffus villa per quos fu buentum libertatibus eft Se- dicitur. Peract) completis negociis in natufconfulto, teftatur Vlpianus fuif- villa. Saluo)integro,recondito. Compofito) fe temporibus diui Traiani. Poffumus finito. Virgilius, Ante drem claufo cometiam intelligere Numatium Gallum, ponet vefper olympo. Aditur non na quem Martialis libro decimo fcribit fuifa)itur in Laurentinnm duabus viis. fe fimplicitate prifca, & bonitate Socrati Laurentina)que Laurentum ducit: ficut parem, Laurens) nam Seruius fuper il- Hoftienfis,quæ Hoftiam. [Tibi relinquen Jud Virgilii libro decimo, Multófque pa- da eft) fi voles in rus meum diuertere.] Jus Laurentia fylua Paftus arundinea,in- Eodem)ad Laurentinum meum. Lapide) quit, Laurentia pro Laurens: recta enim miliario,vnum enim quodque miliarium deriuatio hæc eft. Quare Secundus vt re. fignabant ab vrbe lapide in via erecto : & &è loqueretur per correctionem Laurens nunc quoque plurimis vicis manfit apappellauit: quanquam alibi femper Lau- pellatio,à numero lapidum. & Martialis rentinum dicat:non fine analogia, vtpote inquit, Ad lapidem Torquatus habet à Laurento oppido deductum tametfi Prætoria quartum. Ad quartum breue ab eo Laurentes vocemus. [An quia vfus rus emit Otacilius. Iter) quod minus eft fuerat diminutiuo,ne tam egregium opus quàm via, quæ in fe continet iter & aminueretur, grandiori vocabulo dictum &tum. fecundum Vlpianum. Pomponius correxerit.] Gratiam)elegantiam, ornaautem, Via inquit angufta, per quam netum. Opportunitatem loci) facilitatem aque iumentum, neque vehiculum ire podeundi : vel commoda ædificij, & fitus. teft,iter fiue actus cft;fed fi iumentum de duci,non autem vehiculum, poterit adus modum, in fundum mul tum conferre.rationefque etiam grata.] Facies) re dicibus receptum video. Idem Tranquillus in Nerone, Sed & in viæ Appiz vico repentè puerum citatis iumentis haud ignarus obtriuit. Vlp. ff. xxxij. Legato continentur mancipia, puta lecticarij: qui folam matremfa. apportabát: item iuméta,vel le&tica, vel fella. Et Marcellus, iumentis legatis boues non continentur.Inde Pompon.de verb. fignific. Boues magis armentorum quàm iumentorum nomine appellantur. Granus) propter arenas & viæ longitudinem. piútur. & Columellæ præ- quo breue & molle. Varia hinc atque inde faceptum extat, Iter com- cies. nam modo occurrentibus fyluis via coar&tatur: modò latiffimis pratis diffunditur & inibi explicantur. Melle) patefcit. multi greges ouium, multa ibi equofacile. [Varia)adfcribitur rum, boúmque armenta:que montibus hyeme rum afpectus. Hinc atque depulfa,herbis & tepore verno nitefcunt.Villa inde) à dextera & finiftra. vfibus capax,non fumptuofa tutela. Cuius in offedimus. Coarctatur re- prima parte atrium frugi, nec tamen fordistringitur. Diffunditur) a- dum : deinde porticus in O litera fimilitudině peritur, dilatatur. Greges) circumacta, quibus paruula, fedfeftiua area propriè loquitur. Montibus) in adiacentibus iu- includitur: egregium hac aduerfum tempestagis. Depulfa hyeme) tranf- tes receptaculum. nam fpecularibus, ac multo Occurrentibus quas itinere acto tempore hyberno: an quod magis probo, quæ tempore brumali à montibus in planum deducta: nam illic tunc ftridet boreas [tépore verno, calore temperato,vt affolet fieri vere. & licet videre in multis locis hyeme ad littus aura apricari. Nec ignoro depellere apud Varronem & Virgilium effe à lacte remouere] Nuescunt) pinguefcunt. Virgil. quæ cura nitentes Pafcere equos. Vfibus capax) fufficiens ad vfum. Non fumptuofa tutela) non coftat magni cuftodia, & cura eius. Frugs) moderatum,non fumptuofum:[quamuis nōluculentú.] Atrium quod erat in prima parte domus: inde quidam opinatur di&um, quod effet anterius. Varro ab Atriatibus Tufcis appellatum credidit: illinc enim exemplum fumptum. At Feftus inquit, Atrium propriè eft genus ædificij ante æde continens-mediam aream:in quá aqua collecta ex omni tecto defcédit. di&tum autem atrium quòd à terra oria tur quafi atrarium. Ideo non inconcinnè poeta dixerat, Porticibus longis fugit, & vacua atria luftrat. Et Appianus, Atrium quoque templo veneris circumduxit, quod Romanorum fo rum effe voluit [ Ac Ouidius, Atria nobilium valuis celebrantur apertis.] In atrio folebant maiorum ftemmata collocare fuper tabulinum. Locus falutandi proprius, & ianuis propius atrium fuit, fi Vitruuio credimus, monenti pauperibus non neceffaria magnifica veftibula, nec tabulinum, nec atria:quòd in aliis officia præftent ambiendi. Gellius & Macrobius eius æmulator pleraque infuper de atrio prodidere. O litera) in rotunditatem ad typum literæ O.fuit etiam in fecunda leάione in Aliteræ. vt fcilicet porticus illæ triangulares effent. E quibus) porticibus. Area) locus in ædibus fub dio. Florenti rus, Area locus in vrbe fine ædificio: in rure ager appellatur: idémque ager cum ædificio fundus dicitur. At Paulus, Area pars infule eft,& quidem maxima.Feftus, Area locus vacuus quafi exaruerit,& non poffit quicquam generare. Apollinaris proeminentiore loco videtur accepiffe:In quorum inquit aream fiue fuggeftum à fubiecta porticu fenfim gradibus afcenditur. EA & trituræ locus, quam aream Varro fieri præcipit circularem. Celfus pro morbo aream ponit. Festina) elegans. Receptaculum)confugium,funt illæ porticus.Tempeftates) malas temporum qualitates Specularibus)ficut noftra tempeftate vitreis orbibus conglutinatis frigus & ventos arcemus: fic olim lapidibus fpecularibus in quamlibet tenues cruftas fiffis. Hifpania & Cappadocia multitudine & magnitudine Cyprum & Ciliciam fuperant. Sunt tamen obfcuriores. vt in agro Bononienfi breues, & maculofi. Candido fpeculari mira natura ineft: cum neque fenefcat, faciléque folem & frigus fuftineat. Seneca quædam fcribit, Noftra demum memoria prodiiffe fcimus,vt fpeculariorum vfum perlucente tefta clarum tranfmittentium lumen, & balneorum luxuriam vellicans. Pauper fibi videtur ac fordidus, nifi parietes magnis ac preciofis Muniuntur) defendun [quidam legunt me faulas mefaulæ dicuntur: quod orbibus refulferint. Quantæ nunc aliquis rufticitatis damnat Scipionem quòd non in caldarium fuum latis fpecularibus diem admiferat. In quem fuerint vfum fequentia monftrabunt exempla. Iuuena-lis,Quæ vehitur claufo latis fpecularibusantro Vlpian',Neq; fpecularia,neq; vela frigoris caufa vel vmbræ, effe domus inftrumenta fed ornamenta.Sunt enim cóparata voluptatis gratia. Verum idem putat fpecularia effe partem domus,fiue fint affixa ædificio, fiue ad tempus detra&a. Martialis ad frigus remouendum & ventos teftatur, Hybernis obiecta notis fpecularia puros Admittunt foles & fine fcce diem. Item, Condita perfpicua viuit. vindemia gemma, Et tegitur fælix,nec ta men vua latet. Nam & rofas eodem authore fpecularibus à tempeftate defendebat antiquitas. Et Columella cucumeres oftendit fieri præmaturos,fi vafis maioribus rotulæ fubducantur, quo tecti fpecularibus hyeme ferenis diebus tutò producantur ad folem, rurfus intra tecta recipiantur. Sic Tiberio ferè toto anno cucumis oblatus Et Palladius iubet cellam olearem contra frigus fpecularibus,vt lumen admittat, muniendam. [Multomagis, quia melius refiftunt tempeftatibus.] tur. Medias) porticus, magis imminentibus tectis muniuntur. Eft non medias-de quibus Vi- contra medias cauadium hilare; mox triclitruuius, Inter duo autem nium fatis pulchrum,quod in litus excurrit:ac piftyla itinera funt, quæ fiquando Africo mare impulfum eft, fractis inter duas aulas media iam, & nouißimis fluctibus leuiter adluitur: funt interpofita.] Cane- vndique valuas, aut feneftras non minores drum) Vitruuius & Varro valuis habet: atque ita à lateribus, à fronte zdium appellantes. erat quali tria maria profpectat. A tergo cauaautem intra parietes locus difiú&tum protulere, caua tectus & patulus ad vfum omnium maximè falutantium relictus. nam etiam non inuitati illuc commeare poterant, fic ad veftibulum & periftylia. ædificabantur autem iuxta triclinium in quinque genera diftin&tum Thufcanicum, Corinthiú, Tetraftylum, difpluuiatum, teftudinatum. quare ftatim fubne&tit triclinium. Hic dicet aliquis Secundum non ex arte locum defcribere.præcipit enim Aphtho nius in fuis Præexercitamentis incipiendum à rebus circumiacentibus in loco rum defcriptionibus: quem fanè ordinem feruauit idem, dum alteram in Thufcis villam repræfentat. Sed hic non mirum fi ftatim membra domus aggreffus eft, cum nihil circa præter mare & litus haberet.Illic verò longè alia, vt agrorum & montium, colliúmque varias facies, à quibus non inartificiofè principiú |