illud,vnde lac trahitur: quantum à Columella colligitur. lacent) dependent. Receßir) fugit, diminutus eft. Eadem) fenilis videtur. Vrà tergo)apparet,vel est. Artificum peritorum,excufforum. Tenere ocu los) in contemplationem fui adducere. Tyrunculum) rudem in hac arte. Tyro enim in quacunque re nouus tranflatiuè dicitur. Quodquæ præftantia figni.] Co. rinthium)Ggnum. In patria noftra) Comi. Celebri frequenti. Dignum templo) quod maximum in municipio erat. ficut lupiter inter deos maximus credebatur. [Deo)

quia abfolutiffimum. Vt qua)diligentia. Bafim)firmamentum, fuppedaneum. Ca piar)incifos habeat. Honores)magiftratus, qui à nobis in eius vita enumerantur. Quod manis) quod erit tibi gratius. Officy) præfe&uræ ærarij. Ifto) Comum. Contrahes frontem) triftaberis,quod monftratur ex corrugatione frontis, quæ modò

triftitiam, modò lætitiam apertè indicat. Adrecero) addidero me futurum tecum. Eadem hec offici) negocia & occupationes. Exire)proficifci ab vrbe.

C. PLINIVS CANINIO SVO S.

Odo nunciatus)

Silii Italici

mortem Caninio Rufo municipi fuo fignificans de breuitate vitæ conqueritur: inde fumpta occafione, cùm res humanæ futiles & caducæ fint, eum

Odò nunciatus eft Silius Italicus in Neapolitano fuo inedia vitam finiffe. Caufa mortis, valetudo. erat illi natus infanabilis clauus, cuius tadio ad mortem irreuocabili constantia decurrit, vfque ad fupremum diem beatus:& fælix, nifi quòd rum opere perfecto mor- minorem è liberis duobus amifit,fed maiorem licus orator & poeta, qui meliorémque, florentem, atque etiam Confecundum bellum Puni fularem, reliquit. Laferat famam fuam fub

hortatur,vt aliquo ftudio

cum metro complexus. 1talicum autem exiftimo

cognominatum non ab Italia, neque ab limpoffedit. Valstude) morbus fuit. Cla Italica colonia in Hifpania, cuius gentiles infanabil)fecundum medicos clauus Tecundum Stephanum Italicenfis eft : fed vocatur exitus tunicæ vueæ oculi:& tunià Corfinio Pelignorum metropoli, quam cæ oculi exitus ab vlcere aos Græcè dici Samnites communem vniuerfis Italis ci- tur. [Secundum Pollucem eft contractio uitatem demonftrantes, eámque trail to callofa, rotunda, fubpallida, denfa: ideo nomine Italicam appellantes contra pop. diftus clauus, quia in fuperficie dilatatur, Romanum receptaculum propugnacu- in carne vero reftringitur, incurabilis alúmque conftituerunt autore Strabone. liquando & ad perniciem trahens. InStephanus præterea Italicum Siciliæ op- quit autem, Paulus libro fexto, Clauus, pidulum effe teftatur: nam fi fuiffet Hi- callus eft rotundus,albus, fimilis claui cafpanus,profectò Mart,illius vnicus admi- piti, per omnem corporis partem confirator &laudator,auidiffimè tantú virú, & ftens, fed præfertim in planta pedum & dignitate, & ingenio, & ]carminibus ce- digitis, dolorem, & difficultatem ingrefleberrimú inter fuos recenfuiffet,vbi Hi- fu inurit, Morticinum vulgo appellatum fpanorum fcriptorú fumma cú volupta- fcribit Plinius. Et Corn. Celfus tradit, te meminit. Aldo ex autoritate Taciti, Clauus veruce non diffimilis, nonnunItalicum Sueuorum Regem iifdem tem- quam alibi, fed in pedibus maximè naporibus fuiffe. Inedia) abftinentia edendi. fcitur, præcipuè ex contufo, quamuis inNeapolitano) prædio,quod iuxta Neapo- terdum aliter: dolorémque, fi non alias,

ingredienti tamen mouet: fine curatione
vix vnquam definit. Nafcuntur & in al-
bo oculi callofa tubercula, quos clauos à
fimilitudine figuræ idem vocat. Et Vlpia-
nus de edicto ædilitio, qui clauum habet,
morbofum cenfet. Boum etiam ceruicem
& ouium vngulas infeftare clauos tradit
Columella. Et clauum in arboribus mor-
bum refert Theophraftus, & eum fecu-
tus Plinius. Nec me pręterit, Columel-
lam clauiculos in vite folitum nominare
exiles nepotes exeuntes à palmite, quos
Sponte accufaffe) fua
fponte & non metu Ne-

Tacitus Cluuium Rufum & Silium Italicum tefta

Capreolos vulgus appellat. Beatus éga fælix) de quibus copiofe libro primo. Minorem) filium Seuerum nomine, cuius obitu Martialis libro nono patrem folatus eft carmine, cui initium, Feftinata fui gemeret cum fata Seueri Silius, Aufonio non femel ore potens. Meliorem) præftantiorem filium. Florentem)ætate & fortuna. Reliquit)fuperftitem poft le.Confularem) iam Consulatu fun&tum. Laferat famam) infamis fuerat, & mali nominis Silius.

ronis viros bonos accu. Nerone, credebatur fponte accufaffe. Sedin falle. In Vitelly amicitia) Vitelli amicitia fapienter fe, & comiter gefferat. Ex Proconfulatu Afia gloriam reportauetur fuille verborum teftes, rat: maculam veteris industria laudabili ocio quæ Sabinus & Vitellius abluerat. Fuit inter principes ciuitatis fine in æde Apollinis fimul pepigere. Proconfulatu die potentia, fine inuidia. Salutabatur,colebatur: quem fub Domitiano fue- multumque in lectulo iacens, cubiculo femper rat adeptus. Gloriam re- no ex fortuna frequenti. Doctißimis fermoniportawerat) laudatus fuit, bus dies tranfigebat, cum à fcribendo vacaret. integrè gefferat. Macu- fcribebat carmina maiore cura quàm ingenio,

quia in ea prouincia fe

lam infamiam. Veteris in-
duftrie) dum alios accu-
fationibus infe&tatur fub Nerone [ ob
quæftum: an] ne ipfe periret. Landa-
bili aero) ftudiofo feceflu. Principes) pri-
marios viros diuitiis & autoritate. Si
ne potentia) fine imperio & factione
[nolebat poffe, vnde fine maleuolen
tia. Salutabatur) quod erat potentio-
rum Mart. teftimonio. Cubiculo femper)
fe continebat,cubiculo inquam. Non fre-
quenti ex fortuna) id eft, non ea multitu-
dine falurantium frequentato, ficut Silii
fortuna exigebat: multos Silii cubiculum
frequentaffe non fortunam fequentes, vt
folet vulgus, fed eius fpectatos mores:
nam homo dicitur tranfigere dies do-
&iffimis fermonibus & frequenti ho-
num conuentu,non ex fortuna, quan-
do fua virtute frequentatur à probiffimis
viris, & non fœlicitate data à fortuna,
Alia le&tio eft,non ex fortuna præfenti:
non fcilicet cubiculo fe continebat pro-
pter præfentem rerum ftatum, qui opti-
mus eft Traiano principe, fed propter
morbum. [Cam à fcribendo Vacares)vt re-

ferantur ad præcedentia, fed fi legatur cùm adfcribendo, id eft, ftilo vacaret, túc conne&e cum fequentibus. ] Sersbebat carmina) fecundum bellum Punicum metro componebat. Martialis, Sili Caftalidum decus fororum. Qui periuria barbari furoris Ingenti premis ore. Nam cùm foro renunciaffet, ad verfus tranfit, eodem libro Epigrammaton Sexto referente, Emeritos mufis & Phobo tradidie annos, Próque fuo celebrat nunc Helicona foro. Cura) labore, arte. Ingenio) natura.nam oratores fimus,poetæ nafcimur: & poeta natura magis quàm arte conftat. hic faciunt Diogenis verba, Ita fe,inquit, habet res, vt poetæ quidem, fi profa oratione fcribere velint, efficiant, qui verò profa fcribere confueuerunt, poetæ fibi partes vendicare velint, non confequantur.Ex quo liquet alterum naturæ, artis alterum opus effe. M. Tullius pro Archia, Atqui fic à fummis hominibus eruditiffimifque accepimus, cæterarum rerú ftudia, & doctrina & preceptis

& arte conftare, poetam natura ipfa con prius autore Luciano Socrates ferftare, & mentis viribus excitari. [id quod fit.]

Indicia) quid de fcri

ptis fuis iudicarent. Reci

rationsbus) nam Secundus nonnumquam iudicia hominum recitationiafferit recitationem effe o- bus experiebatur. Nouißimè ita fuadentibus ptimum emendandi mo- annis ab urbe fecefsit, feque in Campania tedum. Suadentibus annis )

rat Senatori vacare ab offi

fcriptores plura in laudem

cius Florus his fatisfaciet: uis toto orbe terrarum pul

:

poft fexagefimum ætatis nuit,ac ne aduentu quidem noui principis inannum : cùm liberum e de commotus est. Magna Cafaris laus, fub quo ciis publicis, Campania) hoc liberum fuit: magna illius qui hac liberde qua Plin. fuo loco. & tate aufus eft vti. erat Qinóngλos vfque ad lib. xviij. ac cæteri rerum emacitatis reprehenfionem. plures ifdem eius. vnus tamen nobis Lu in locis villas poßidebat, adamatífque nopriores negligebat: multum vbicherrimam Cápania pla- que librorum, multum ftatuarum,mulgam fcribens, non mo tum imaginum, quas non habebat modò, dò Italiæ nihil mollius verum etiam venerabatur: Vergilÿ ante ocœlo, nanque bis floribus. vernat: nihil vberius folo, mnes,(cuius natalem religiofius, quàm fuum ideo fummum Liberi pa- celebrabat:)Neapoli maximè,vbi monumentris cum Cerere certamen. tum eius adire, vt templum, folebat. In hac nihil hofpitalius mari,hic illi nobiles portus, Caieta, Mifenus, & tepentes fontibus Baix, Lucrinus, & Auernus, quædam maris ocia hic amici vitibus montes Gaurus, Falernus, Mafficus, & pulcherrimus omnium Vefuuius Ætnei iignis imitator: vrbes ad mare, Formiæ, Cuma, Puteoli, Neapolis, Herculaneum, Pompeij, & ipfa caput vrbium Capua, quondam inter tres maximas Romam, Carthaginémque numerata,Romani imperij æmula, & propter agri fertilitatem, ne deftrueretur referuata. Aduentu non princips) Traiani in vrbem,qui dum effet in expeditione contra Germanos à Nerua fene adoptatus, & Cæfar fa&tus in vrhem rediens habenas imperii fumpfit. Huius reditus Martialis,fed latius Secundus in Panegyrico,meminere. vbi nos hiftoriam melius explicabimus. Commotus) vt occurreret Traiano venienti, nemo e nim Traiani aduentum expauit, Cafari) Traiani. Liberum permiffum impune,ne Senator aduenienti principi officium fuú præftaret. Illus) Silii, qui non eft veritus iram Traiani ocio fuo.nes) elegans, amator pulchritudinis. Eft alia lectio non

diffona propter fequentia,v,id eft, nouarum rerum cupidus. Emacitatis reprebenfionem) emendi vitium. rarum vo, cabulum inuentu emacitas,quod apud vnum alium annotauimus, Quofdain, in quit Columella, emacitas in comparandis armentis exercet, de tuendis nulla cura tangit.Ab emace rectè deduci poteft, quo M. Cato vfus eft. Nous Villi)quas nuper coemerat. Priores) prius præftinatas. Statuarum) virorum illuftrium & doctrina præftantium. Imaginum ) picturarum, quas in bibliothecis locabat antiquitas, vt illarum ftimulis ad ftudia incitarentur. Cuius natalem) Virgilii natalis Idibus O&obris fuit.Mart. Octobres Maro confecrauit Idus. Cui fententię[Donatus acce dit. Seruius opinatur natalem tantùm antiquos dixiffe,iuniores addidiffe diem, videritipfe & eum fecuti, ego autem non Horatium,quem inter antiquos putat,fed Terentium potius antiquum reor. antiqaum Neftorem & Vlyffem intelligit Secundus apud Tacitum, Quid ergo dixit comicus ille?nempe Virg. & Horatius natalem tantùm: & iuniores, vt Martialis

plerunque fine additione diei,& longè recentior eo Vegetius. quid ipfe Secundus? quinimmo fæpius apud iuniores,quibus, (vt fuperius quoque notaui] eft amica breuitas,natalem tantummodo inuenies, præfertim foluta oratione: nam poëtas pro commodo fuo non diffentio confundere. Neapol Palapolis olim vicina Neapoli, poftea ex duabus vna facta ciuitas, & dicta Neapolis Chalcidenfium colonia:& ipfa Parthenope à tumulo Syrenis appellata,ad quam plurimi ab vrbe fecedebat quietis gratia, vt quos fene&tus, vel aduerfa valitudo conflictabat.maximè auTranquillitate) ocio literario & vite. Exceßit)

à Nerone Silius,

cum

Iunii & Publii Silii memi

tem qui eruditioni dabant operam: nec iniuria igitur à Martiale docta appellatur. Monumentum erus) quod teftatur idem autor libro. xi. Silius hæc magnicelebrat monumenta Maronis. Et mox, Iam propè defertos cineres & fan&a Maronis Nomina qui coleret pauper & vnus erat. Monumentum esus ) cùm Brundufij [vel Tarenti,vt alii volunt]mortuus effet, tranflata funt eius offa Neapolim, & fepulta via Puteolana intra lapidem fecundum. Vt templum) tanquam rem facram & diuinam.

tranfgreffus eft. Delicate) tranquillitate annum quintum & feptuageenerui, fluxo. Factus eft fimum exceßit, delicato magis corpore quàm Conful) Creatus eft Conful infirmo. Vtque nouißimus à Nerone factus eft Galerio Trachallo. Pli- Conful, ita poftremus ex omnibus, quos Nero nius fenior libro octauo, Confules fecerat, deceßit. Illud etiam notabile, zui fui Confulatus Appij vltimus ex Neronianis Confularibus obijt, nit. Neronianis Confula quó Confule Nero perijt. Quod me recordanribs) quos Nero Cols. fe- tem fragilitatis humanæ miferatio subit. Quid Silius gereret Cofulatum, enim ta circumcifum, tā breue, quam hominis [idquod Martialis etiam vita longisima? An non videtur tibi Nero demonftrat libro feptimo, modo fuiffe, cum interim ex ijs qui fub illo gef tem fafcibus annum Re- ferant Confulatu,nemo iam fupereft? quanqua xerat, afferto qui facer quid hoc miror? nuperLucius Pifo paterPifonis orbe fuit. Sane dignum illius, qui à l'alerio Fefto per fummum facinus fuerit à Nerone vltimo lo in Africa occifus eft, dicere folebat, Neminem

cerat. Quo Confule) dum

Poftquam biffenos ingen

notatione, quòd Silius

co creatus Conful, & fub
eo Confule Nero inter-
ierit: ille autem vltimus omnium Con-
fulum, & Confularium Neronianorů,ob-
ierit. Nero enim hoftis ab Senatu adiudi-
catus in fuburbanum Phaontis liberti
confugiens, cum milites fentiret adue-
nientes, feipfum adiuuante Epaphrodito
confecit, anno ætatis fuæ trigefimofecun.
do, vt alij vno minus, quidam trigefimo,
menfibus quinque,diebus viginti. Frag
litatis) inftabilitatis, caducitatis. [is de-
mum profectò vitam æqua lance penfa-
bit, qui femper fragilitatis humanæ me-
mor fuerit.] Circuncifum) contractum.
Longißima)vt centum annorum:nam re-
fpectu immortalitatis vita hominú quan-

nemo affair, Claudius Sagitta profpera nauigatione præuenit Papyrium Centurionem miffum à Mutiano: affeuerauitque mandata interficiendi Pifonis Centurioni data:multa præterea addens, quibus Pifonem ad res nouas moliendas impelleret. Nihil ad ea moto Proconfule Centurio à Mutiano vbi portum Carthaginis intrauit,magna voce, læta Pifoni omnia tanquam Principi continuare, ad fimilia obuios hortari: vulgus credulum in forum ruere, præfentiam Pifonis expofcere:ille indicio Sagittæ, vel infita modeftia, domise continens Centurionem percontatur. poftquam quæfitum fibi crimen cedémque comperit,animaduerti Conful ipfe cum Nerone

in eum iuffit non tam fpe vitæ quàm ira in percufforem, quòd idé Clodiú Macrú Legatu interfeciffet. anxio deindè edicto Carthaginenfibus increpitis intra domú claufus folita munia haudquaquá obibat. Feftus igitur confternatione vulgi,& fupplicio Centurionis audax,Ponos auxiliares & Mauros in necem Pifonis mifit, qui domum Proconfulis obfcura luce ingreffi haud procul cubiculo feruum, qui fe interrogantibus egregio mendacio Pifonem effe refponderat, obtruncant. nec multo poft indicio Bebii Maffe Pifo interficitur. Hæc Tacitus. Neminem Senatorum. nam omnes decefferant.

fecundo. Sententiam ro- fe videre in Senatu, quem COS. ipfe fententia gaffer) Conful enim Sena- rogauiffet. Tam anguftis terminis, tanta multui præfidebat, & ius ro titudinis viuacitas ipfa concluditur, vt gandarum fententiarum habebat: primùm Confu mihi non venia folùm digna, verum etiam les defignati,deinceps ca- laude, videantur illa regia lacryma. Namfeguftis fenfus eft, tam breui runt Xerxem, cum immenfum exercitum ocufpatio tot homines viuút, lis obiffet, illacrymaffe, quod tot millibus tam & moriuntur.Exclamatio breuis immineret occafus fed tanto magis hoc,

teri cenfebant. Tam an

opportuna,qua mouet in.

dignationem & mifera- quicquid eft temporis futilis & caduci, fi non tionem.Vinacitas) vita. Fa datur factis, (nam horum materia in aliena bius pro cupiditate viuendi ponit,impiam viuacita- manu)nos certè ftudijs proferamus: & quatetem dicens. Apuleius verò nus nobis denegatur diu viuere, relinquamus

pro vigore & robore vitæ,

Virum, inquit, magnanimum magnanimæ viuacitatis volentem volentes accipire. Ac Val. pro longa vita, Et ipfe, inquit, numerofæ viuacitatis haud paruum exemplum. Xerxem illacrymaffe) Diuus Hieronymus ad Heliodorum, Xerxes ille magnus Rex, potentiffimúfque, qui fub uertit montes, maria conftrauit, cùm de fublimi loco infinitam hominum multitudinem, & innumerabilem vidiffet exercitum, fleuiffe dicitur, quòd poft centum annos nullus eorum,quos tunc cernebat, fuperfuturus effet. fed Herodotus libro hiftoriarum feptimo latius hoc tractauit: Xerxes, inquit, cùm intueretur omnem Hellefpontum nauibus obdu&tum, omnia litora, atque Abydenorum plana

hominibus referta,se beatum ia&auit: & poft hæc lachrymas fudit.quod animad

uertens Artabanus eius patruus interrorogauit, Quàm diuerfa Rex inter fe facis? dudum te beatum effe dixeras, nunc lachrymas fundis. Et lle,reputantem me, inquit, quàm breuis eft omnis humana vita, fubiit horum miferatio, quorum cùm tot fint,nemo ad centefimum annum fupererit. [Seneca tamen hoc Xerxis di&tum carpit, vt qui hominum calamitatem lugeret, quos ipfemet ad macellum duceret. At Vale. Max, alia ratione, quoniam mihi fpecie aliena, re vera fuam conditionem deploraffe videretur, opum magnitudine, quàm altiore animi fenfu felicior. Quis enim etiam mediocriter prudens mortalem fe natum fleuerit?] Tot milibus) Septingenta millia de regno, & trecenta millia de auxiliis armaffe traditur: vt non immerito proditum fit, flu