Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

te: verùm nobilitas in Hierecunte Iudææ: funt & fucco pingui la&tentes, quodam que vini fapore in melle prædulci. Diodorus in interiore Syria fieri Cariotas aliis excellentiores tum dulcedine, tum magnitudine,ac humore, teftatur: his maiores multo Arabia fert ac Babylonia : quarum magnitudo eft fex digitorum. colore funt quædam fubæreo,nonnullæ puniceo: aliæ porphyreo afpectu,amanæ & fuaues gu ftu.Deaurari folitas, & Calendis Ianuariis mitti,tradit Martialis, apud quem legitur fuiffe pauperis munus:cui fententiæ con

C. PLINIVS POMPEIO

E Ropportune) Mittit Pompeio Saturnino fingulari do

ctrina viro orationem,quá habuerat apud municipes fuos, dedicaturus ibidem

uenit illa le&io, certamen nondum habent. verùm, fi fublato nondum, vtin multis codicibus fcriptum offendi, videtur Secundus auunculi opinioni propiùs accedere. Ficis) inter quas Martialis Chiam extollit,quæ merum & falem fapit. Bolets)quanti fecerit boletos antiquitas, idem notat in diftichis, afferens, facilius donare Romanos aurum & argentum quàm boletos. & Satyricus Iuuenalis, boletos lautiffimum ciborum regi, & domino apponi pulfat. Pli. Boletos fuillofque gula nouiffima irritamenta vocat.

SATVRNINO Svo S.

EROPPORTVNE mihi reddita funt litera tua, quibus flagitabas vt tibi aliquid ex fcriptis meis mitterem,cum ego idipfum destinaffem. Addidifti ergo calcaria bibliothecam, & annuos fponte currenti,paritérque & tibi veniam renuorum filiorum pollici- cufandi laboris, & mihi exigendi verecundia rus:excufat quòd in ea ma- fustulifti.nam nec me timide vti decet eo quod icres fuos, & fe quoq; lau- oblatum est,nec te grauari quod depopofcisti. peio defert, vt de editione Non est tamen quod ab homine defidiofo alipro illius arbitrio fit fa&tu quid noui operis expectes. petiturus fum enim rus. Fuit autem Pompeius Saturninus acer caufidic, vt rurfus vaces fermoni,quem apud municipes

det tantum denique Pom

fiue ex tempore, fiue meditati proferret: rum profa, tum verfu clarus: in orationi bus & hiftoria mirabilis. Alterius Satur nini hiftorici meminit Tranquil. Saturninum nominat Lucianus. vbi de morte Seueriani agit.&Q Saturninum iurifeonfultum Pomponius citat. Ille igitur Pompeius Saturninus moriens Secundum reliquit hæredē.[Idipfum) mittere aliquid ex fcriptis meis.Addsdists calcarsa)trāflatio. ab equo,id eft, iam paratum ad id magis incitafti [Ouidius, Acer & ad palmæ per fe curfurus honores, Si tamen horteris fortius ibit equus. ] Labor) emendandi, Exigends) Petendi àte vt limam adhiberes, Eo) opera tua in corrigendis meis li bellis,quam tu vltrò mihi obtulifti. Ab homine defidiofa) seper de fe parcè loquitur, extenuando facultaté fuam, & fe defidem

appellando. Rurfus)Iam enim Saturnimus. cam orationem legerat. Sermons ) Orationi: an ideo fermonem appellauit, quia fecundum Porphyrionem ad prefentes dicitur:an quòd oratio illa effet remiffa,& finitima quotidianæ locutioni: nam præter M. Tullii teftimonium, Seneca tradit fermonem effe orationem voce demiffa, & tenui figura prolatam. Accedit authoritas Fabii fcribentis, parum admodum fermonem ab oratione differre, & interdum effe idem oftendit. Seruius inquit, Sermo eft confertio orationis, & confabulatio duorum, vel plurium, à ferendo dictus. Antifthenes apud Diogenem primus ita diffiniuit, Sermo eft qui quid fit aut fuerit, exprimit. Municipes) Nouocomenfes. funt autem Municipes ciues Romani in oppidis municipalibus

fuo

fuo iure, & fais legibus vtentes, muneris tantum honorarii cum populo Rom. par ticipes, à quo munere capeffendo appellati videntur,nullis aliis neceffitatibus, neque vlla populo Romano lege aftricti. Satis conftat municipium fuifle in meliori conditione,quàm coloniam. hæc Gellius. Vlpianus Iurifconfultus, Propriè quidem municipes appellantur muneris participes, receptiin ciuitate, vt munera nobifcum facerent: fed nunc abufiuè dicimus Dedicatures) affignaturus

municipes fuæ cuiufque ciuitatis ciues, ve puta Campanos, Puteolanos: fic Iurifcon. fulti,nifi in quantum Paulus apertius videtur vocabulú interpretari de fignificatione verborum, Municipes, inquit,dicti, quòd munera ciuilia capiant. [Siculus Haccus, Municipia, inquit, quidam putant,à munitionibus dicta,alii à munificentia . eo quòd munificæ effent ciuitates. ] Feftus tres municipiorum fpecies facit, fed authorem fatis eft indicaffe.

titulo & nomini alicuius meos habui bibliothecam dedicaturus.Memini confecraturus, oblaturus:

ni eft videre in tabula licet

dit libro tricefimo quinto

Latinorum aliqui librarias

& Pomponio tradente, quidē te iam quadam adnotasse, fed generaliquafi dicendo deferturus. ter: ideò nunc rogo, vt non tantùm vniuerfi nam etiam núc Mediola tati eius attendas, verumetiam particulas qua confracta, Plin. in tutelam foles lima perfequaris. erit enim & post emebibliothecæ quædam fe dationem liberum nobis, vel publicare, vel cofler tia contuliffe.] Often tinere. Quinimmo fortaffe hanc ipfam cuctaPlin. confueuiffe Koma- tionem noftram in alterutram fententiä emennos, bibliothecas, id eft dationis ratio deducet: qua aut indignum elibrorum repofitoria,qua: ditione, dum fapius retractat, inueniet: aut vocant, cófecrare Genera dignum dum idipfum experitur,efficiet: quanlater) fummatim per gene quam huius cunctationis mea caufa non tam in [toti operis fumma] Par fcriptis quàm in ipfo materia genere confist nt. clas minima queqs. Qua Eft enim paulò quafi gloriofius & elatius. onefoles lima) acri tua emen rabit hoc modeftiam noftram, etiam fi ftilus datione.Erit liberum nobis) in facultate noftra erit. ipfe fuerit preffus demiufque, propterea Publicare) in publicum quod cogimur, cum de munificentia parentum dendi moram In alternira noftrorum,tum de nostra disputare. anceps hic in vnum duorum,dum fæ- & lubricus locus est, etiam cùm illi neceßitas pius recognofcitur, aut

ra Vatuerfitats) arguméto.

mittere Cunctationem)e.

e

videbitur indignum opus editione, vel e mendando frequenter elaborabitur, vt merito emitti poterit. Efficer) crebra emendatione.In (cript)in verbis. Materia) fenfus rerum Elatt) iactantius. legimus etiam latius, & in aliquibus exemplaribus lautius, id eft vberius, vt quod digredia tur.[placet prima lectio.] Modestiam) cum alias foliti fimus de nobis loqui modeftè: quod non feciffe in his reprehendar Pref f) in tenui figura.quare potius fermo nem quàm orationem appellauit. Paren tum) maiorum, qui vfi fuerant liberalitate erga patriam Comum:ex quibus apparet

non folum Cæcilium fuiffe Comenfem,

fed etiam maiores fuos inde oriundos.Anceps locus) dubius,periculofus tractatus & argumentatio: anceps enim pro mortifero & periculo proximio Plinius fenior vfurpat. Voluptas inquit tanta ancipitis cibi. & Liuius, Quia reuocare, aut vi reti nere cos anceps erat:& Virg. ferrum anceps. quod grammatici interpretantur vtrinque acutum. Lubricus ) qui facilè ad malú fleti poteft. [Periculofus cum periculum fit in eo confiftere, vt funt loca humore cofperfa.]Enam)quamuis alibi interdum confentientis aduerbium, quan

fua laude. Nam cum ipfi

maximè [Prædicationi)laŭ

laudes

doque pro adhuc & præ- lenocinetur. Etenim fi aliena quoque terea. Lenocinetur ) blandiatur.tranflatum verbum parum aquis aurib.accipi folent quam difficile àlenonibus, quo præce- est obtinere, ne molefta videatur oratio de fe ptor cius Quintilianus v aut de fuis differentis. Nam cùm ipfi honeftati, fus plerunque. Aliena)quę de aliis dicuntur. equi tum aliquanto magis gloria eius prædicationiauribus ] benignè Accp) que inuidemus: atque ea demum rectè facta audiri, admitti. Defe de minus detorquemus & carpimus, quæ in obhonetats] inuidenus ho fcuritate & filentio reponuntur. Qua ex caufa neftis viris, fed præcipuè fæpe ipfe mecum:nobis ne tantum quicquid eft, corum gloriæ & Laudi:que verò bene gefta latent, & iftud compofuiffe,an & alijs debeamus vt nobis. à nullo prædicantur, m: admonet illud quoque,quòd pleraque quæ funt nus reprehendimus. Tum) agenda rei neceffariaeadem peractanec vtilidi. M. Tullius pro Archia, tatem parem,nec gratiam retinent. Ac ne lonIpfill philofophi, etiam giùs exempla repetamus, quid vtilius fuit, in illi libellis, quos de contemnenda morte feri- quàm munificentia rationem etiam ftilo profebunt, nomen fuum inferi qui? Per hoc enim affequebamur,primum, vt bunt: in co ipfo in quo honeftis cogitationib. immoraremur,deinde vt prædicationem nobilitarémque defpiciunt,pradi- pulchritudinem illarum longiore tractu peruicari volunt. 1 Mecum tra- deremus:postremò vt fubita largitionis comiEtaui) confideraui. Tan tempænitentiam caueremus. Nafcebatur ex tinere apud me, & mei his exercitatio quadam contemnenda pecuniæ. gratia fcripfiffe. Quicquid Nam cum omnes homines ad cuftodiam eius la fit oratio. lys) aliorum natura reftrinxerit,nos contrà multum ac diu caufa compofuiffe: & idco penfitatus amor liberalitatis communibus aemittere. Agenda res necef uaritia vinculis eximebat:tatóque laudabilior jarta) dum rem agimus, neceffaria funt, ficut com- munificentia nostra fore videbatur,quòd ad ilmendare liberalitatem lam non impetu quodam, fed confilio trahebarem] neceflitati. Gratia) mur. Accedebat his causis, quòd.

tum compofuiffe nobis con

eft iftud Gue bona fiue ma

fuam, & maiorum. PA

commendationem,Sulo]fcriptis. Honeftis cogitationibus]munificentiæ laudibus,quæ elt tribuere merentibus, amore & ftudio honeftatis, vt patriæ, propinquis,affinibus, amicis, pauperibus. Tractu) Placet magis, vt legatur tractu, quàm tractatu, nam præter fidem exemplarium ipfe ad Capitonem de oratione fcribens, inquit: Illa tractu placet. & M.Tullius de Oratore,tra&tum verborum in Antonio laudat. Tacitus,tractum belli pro mora & productione: & libro quinto decimo pariter vfurpat, Durante,fcribit, tra&tu & longiaudine mortis. Comitem) fubfecutricem.

non ludos aut [Pænitentiam) Seneca, Sera parfimonia in fundo eft.] Largition]liberalitatis.impro priè vfus : nam largitio eft nimia & immoderata pecuniarum profufio: & alij fic vfurpant. [Exercitatio)legitur etiam excitatio.] Ex h]fcriptis. Contemnenda pecunie,] fpernendæ auaritiæ. Ad cuftodiam esus] ad conferuandam pecuniam. Refrinxerit na ura)pecuniarum auidi fumus à natura. De auaritia fic loquutus eft Seneca in epiftolis, Admirationem parentes auri atque argenti fecerunt, & teneris infufa cupiditas altius fedit, creuitque nobifcum,deinde totus populus in aliis dif

cors,

cors,in hoc conuenit, hoc fufcipiunt, hoc fuis optant. Communibus Vine.) Naturali vitio. Non impetu. Non inconfideratè,nec fine ratione. [Dicebat Seneca, fe malle iuGladiatores] Quos in fu

nerib. illuftrium dari po pulo notum, & poft ca nam interdum, referente Athenæo, qui ex authori tate Hermippi afferit, Mantineles inueniffegla

diatores, Demea oftendente. in vrbe primum

in foro boario primum

dicia Augufti, quàm dona Claudij] Ludos)qui euanefcunt, [no reli&o aliquo vtilitatis in pofterum exemplo ] fpectacula: erant enim ludorum varia genera.

gladiatores, fed annuos fumptus in alimenta ingenuorum pollicebamur. Oculorum porrò & aurium voluptates adeo non egent commendatione,vt non tam incitari debeant oratione, quàm reprimi. Vt verò aliquis libenter educationis tadium laborémque fufcipiat, non preBrutum in honorem pa- mijs modo, verumetiam exquifitis adhortatris defuncti, fed Valerium tionibus impetrandum eft.Nam fi medici falumunus dediffe teftatur. cur bres, fed voluptate carentes, cibos blandioriexhiberentur, opportuni- bus alloquijs profequuntur: quanto magis deus dicetur in Panegyrica cuit publice confulentem vtilißimum munus Vtex reditu agri, quem a- fed non perinde populare, comitate orationis &ori publico emancipa inducere: præfertim cum enitendum habereuerat,& impofito vectigavt quod parentibus dabatur, etiam nobis peres ingenui aferentur & probaretur, honorémque paucorum cateri huius rei latius libro fepti patienter & spectarent & mirarentur. fed moad Caninium. Audio vttunc communibus magis commodis quàm adhuc Comi extare vefti- priuatæ iactantiæ ftudebamus, cum intentiogium liberalitatis Plinianz. [Satis confiat Medio. nem effectumque muneris noftri vellemus inlani in lapide, quanquam telligi: ita nunc in ratione edendi veremur, ne fracto,legi Plinium in ali- fortè non aliorum vtilitatibus, fed propria

oratione. Annuos fumptus)

liconduxerat, pueri pau

educarentur. meminit

menta puerorum & puel

[ocr errors]

larum multa feftertia dediffe.] Porro) Præterea vt apud Terentium in Hecyra. aliàs affirmantis aduerbium. fignifi cat etiam minus, interdum poftea quandoque temporis aduerbiú:aliàs expletiua, nonnunquam procul aliàs hortantis. commodè exempla fumes à Terentio, & Virgilio. Oculorum voluptates) Qua per oculos percipiuntur [& aures,vt ludifcenici & gladiatorii] Commendatione) Laudari oratione. Incitar) Intendi,augeri. Reprimi. Sedari, emedari,tolli. Aliqua) orphanocrophus Education) Alendi alienos filios, Exquifit) Elaboratis, egregiis. Profequuntur) Commendant.Vilimum) Educationem ingenuorum. Non perinde Pop) Non multum vel æquè populo gratum: nam perinde multum fignificat [& que. Tranquillus, Quare aduentus eius

non perinde gratus fuit Comitate) Orationis benigno fermone. Inducere) Inftituere, perfuadere per inductionem, quæ fecundum rhetores, eft oratio rebus non dubiis captans affenfionem eius rei qua inftituta est. Enitendum haveremus) Opus effet eniti. Parentibus dab.) Quod in laudem maiorum meorum difertabam, & nobis præpararetur,qui eramus apud pofteros gloriam ex hoc munere cófecuturi. In ali lectione eft, dabatur, eta orbis probaretur.vt fcilicet intelligatur,hoc munus parentibus oblitum,& ideò ab illis proba dum effe: b his,expe&tádum, donec filios fufciperet.] Pamora)Meorú Caters) Muni cipes. [Speétaret)intueretur.]Imitaretur) incitarentur ad imitandú exemplo noftro. leg ur etiam mererentur Tune) Cum diximus orationem. Priuata satanija)Ną s

ftræ laudi Aliorum) Municipum, id eft, ideò videar feciffe, vt me laudarem vereor ne fi emifero hunc fermonem, non vtNouocomenfes hortarer ad fimile. Quanto maiore animo

mihi laudabiliora viden

fugiendum fit: omnia e

Efle indiciú excellentioris laudi feruiffe videamur. præterea meminimus animi, cótétos effe potius quanto maiore animo honeftatis fructus in fua confcientia pro benefactis, quàm laude: vnde cofciétia quàm in fama reponatur. fequi enim M. Tullius in Tufcula- gloria, non appeti debet: nec fi cafu aliquo non nis, Quinetiam, inquit, fequatur, iccirco quod gloriam meruit, minus tur omnia, quæ fine ven pulchrum eft. y verò qui benefacta fua verbis ditatione & fine populo adornant,non ideo prædicare quia fecerint:fed tefte fuerint: non quod vtpradicarent feciffe creduntur. Sic quod manim benefacta in luce fle gnificum referente alio fuiffet, ipfo qui gefferat collocari volunt: fed ta recenfente, vanefcit. homines enim cum rem trum, virtutis confcientia deftruere non poffunt,iactatione eius inceffunt: maius eft vnde Secundus ita fi filenda feceris, factum ipfum : fi laudanAriftonem commendans, da, quòd non fileas ipfe culparis. Me verò pegnitudo animi: qua nihil culiaris quadam impedit ratio: etenim hunc ad oftentationem, omnia ipfum fermonem non apud populum, fed apud ad confcientiam refert,re- Decuriones habui, nec in propatulo, fed in cuétéque fa&i non ex populi fermone mercedem, fed ex ria. Vereor erga ne fit fatis congruens, cum in facto petit. Videtur Pli

men nullum virtutis thea

Ornat hæc, inquit, ma

nius imitatus fuiffe eundem Tullium in Philippicis,Satis, inquit, in ipfa.confcientia pulcherrimi facti fructus erat. Fru &us honeftats) præmium quod prouenit ex honeftè factis. Maiore animo generofius.] Sequi] Per fe comitari benefacta.nam et fi (vt idem refert Cicero ) nihil in fe habeat gloria cur expetatur,tamen virtutem tanquam vmbra fequitur. Appets. Affe&ari Nec idcirco eft minus pulchrum. Nec ideò eft minus gloriofum, quod gloriam meruit: & dignus eft laude,quamuis eam non fit confecutus. Prædicare ] Vulgare. [laudare,commendare. Sic Valerius libro octauo.] Feciffe Benefeciffe famæ caufa. Secus laudat Traianum in panegyrica o ratione: Non ideo dixit viciffe videaris vt triumphares, fed triúphare, quia viccris. Referente. Narrante. [eo qui non fecit.] Vanefcit.] Non creditur, mendax exifti matur, [deperit.] Rem.] Factű per fe laude dignum, vt præbere alimenta ingenuis. Deftruere. ] Demoliri: cum veritate nocare, lactationem.) Quod nimium applauferit fibi author. Inceßunt.] Infamat,[vellicant,lacerant] inuehútur. Silenda) Tur

[ocr errors]

pia. Factum ipfum) Culpatur. Non files) Sed ia&tes & gloriêris. Decuriones) Senatores in municipiis, in quibus idem erat decurio,qui Roma fenator, quod in fenatu & conciliis municipalibus intereffe poterat,G habuiffet cenfum centum millium nummum. & decuriones quidam dictos aiunt ex eo, quòd in initio coloniæ cum deducerentur,decima pars corum qui deducerentur,concilii publici gratia cóferibi folita fit. porrò decurio ordo in militia,& qui fuam quifque curiam tuebatur, decurionem appellatum Dionyf. afferit. decuriones quinquennales Apul. vfurpat pro facerdotibus Ifidis in quinquennium cæteris præfectis. fuiffe autem Comum municipium præter Cæcilii teftimonium confirmant antiquorum memoriæ. (Ne) ali legunt, vt, pro quomodo] Populum) Coram populo,vt in foro Curia) Senatu. Acclamationem ) Laudem cum affenfu. quod iuniores hiftorici frequenter vfurparunt,& ipfe in oratione panegyrica. interdum tamen pro conuicio accipitur, vt apud Lampridium & Tranquillum. Reclamationes autem contraria funt

accla

« VorigeDoorgaan »