mus) iuftiffimus, commodiffimus. Tran-
fitus defcenfus ad accufandum. Gratia)be-
neuolentia Senatorum. Legitur etiam ge-
nere,id eft,nobilitate. Expeditus) facilis ad
comprobanda crimina. Sua manu) ma
nus non tantum corporis membrum, fed
& proprias literas fignificat, quod etiam
nunc vulgo vfurpamus. & amanuenfes
fcribendi miniftri à manu di&ti funt. In
mafculino manus bonum fignificat. vt in
carmine faliari, cerum manum, creato-
rem bonum dixerunt. Amiculam)mere-
lo io liber ad te Genio)in-
ftar rhythmi. io io lætan-

dolo, Io io te tyranne te

nummum. Redegi) accu

triculam.[Caius autore Tranquillo quoties vxoris, vel amiculæ collum exofculabatur, addebat, tam bona ceruix fimul ac iuffero,demetur.] Maffurius libro memorabilium fcribit pellicem apud antiquos eam habitam, quæ cùm vxor non effet, cum aliquo viuebat: quam nunc vero nomine amicam, paulo honeftiori vocabulo concubinam appellari Paulo referente. Amiculum verò diminutiuum ab amiau. [& fi Valerius pro amico vtatur.]

sium vox. [Plautus in Pfeu verbis, Io io,liber ad te venio: iam feftertium rogo, qui imperas Pfeu quadragies redegi, parte vendita Baticorum. dolo. Et Ouidius, Dicite Circa Hifpanum & Probum multum fudoris. jo pean, & io bis dicite Horum antequam crimina ingrederer,necef pæan.] Liber) à debitis folutus & à paupertate, di- farium credidi elaborare,vt conftaret minifte ues. Sextertium quadra- rium crimen effe. quod nifi effeciffem, frustrà gies) quadringenta millia ministros probaffem. Neque enim ita defenmulaui, expleui. Vendita debantur, vt negarent, fed vt neceßitativeparte) diftracta & alienata niam precarentur. Effe enim fe prouinciales, bonorum parte. An po- & ad omne Proconfulum imperium metu cogi. fcripfifle Bæticorum ho- Solet dicere Claudius Reftitutus, qui mihi reminum partem vendidiffe, fpondit, vir exercitatus & vigilans,& quamfuit, quàm corum bona libet fubitis paratus, unquam fibi tantum cavendidiffe. Sudoris labo- liginis, tantum perturbationis effufum, quàm ris perpeffi fumus: ab quod fequitur.Ingrederer) cum ea prærepta & extorta defenfioni fua cerattingerem,ordirer. [Ela neret, in quibus omnem fiduciam reponebat. borare)eniti, contendere] Confili noftri exitus fuit: bona Claßici, que niftrorum officium. Cr. habuisset ante prouinciam, placurt Senatui à

tius Clafficum iactanter

quod maioris criminis

Ministerium) turpe mi

men effe perinde teneri,ac fi ipfi autores forent. Mar

cellus, ff. xlviij. In comites quoque iudicum, qui repetundarum rei funt, iudicium datur. Gratianus & Valentinianus Augufti, non folùm ministros præfidum prouinciarum,repetundarum teneri cenfuerunt: fed etiam in quadruplum, quæ rapiunt, exoluere cogunt, codice ad le gem Iuliam repetundarum. Defendeban tur) ab aduocatis, vt Claudio Reftituto. Negarent) non fuiffe miniftros fcelerum Claffici. Neceßitati) quòd coacti impeperio ea patraffent. Praninciales) Bæti

cos. Claudius Reftitutus) orator eloquentiffimus, & Cæcilio amicus: ad quem alibi epiftolæ eiufdem. Valerius Mart. quatæ autoritatis effet,natalem eius celebrás oftendit ibi, Octobres age fentiat calendas Facundi pia Roma Reftituti Linguis omnibus, & fauete votis, Natalem colimus,tacete lites. Vigilans) prouidus, intentus. Quamlibet fubitis) ad quamtumuis improuifa & inexpectata. Caliginis) cæcitatis,ignorantiæ. [Offusum) iniectum. Prerepta) anticipata: quibus cogitauerat

judices flettere. Extorta)conuerfa in rem noftram. In quibus) iam enim parauerat Reftitutus probare minifterium non effe crimen in hoc omnem defenfionis fuæ fiduciam collocans,neque in eo exiftimans 14) bona, que habuif

fet ante Proconfulatum,

aduerfarium elaboraturum. Exitus confilij most11) euentus noftræ a&tionis, quam ex confilio ceperamus. Ante prouinciam) antequàm Proconful in Bæticam i

ret.

placuit Senatui relinque reliquis feparari, illa filia, hac spoliatis relinfiliz Claffici. Hac quæ qui. Additum eft,vt pecunia, quas creditoriin Proconfulatu compa- bus foluerat, reuocarertur. Hifpanus & Proticis fpoliatis. Adderam bus in quinquennism relegati. Adeo

rauerat relinquenda Be

carentur) redimerentur,

res atrox apparuit. [Cla

graue eff) huic fententiz. Sol vifum eft, quod initio dubitabatur an omnino merat Clafficus. Remo- crimen effet.Poft paucos dies Clauium Fufcum, à creditoribus retraheren- Classici gererum, & Stillonium Prifcum, qui tur. Grase) ministerium, Triburus cobortis fub Classico fuerat, accufamium) inuenies etiam paf. uimus, difpari euentu. Prifco in biennium Ifim Claudium. Chilonium talia interdictum:abfolutus eft Fufcus. ActioPrifcum) Alij legunt Til- ne tertia commodifsimum putauimus, plures nium: tanta exemplarium congregare: ne fi longius effet extracta cognivarietate confundente.Tr tio, fatietate & tadio quodam iustitia cognobunus cobortis vna quæ fcentium feueritáfque languefceret: alioqui continebat: prima cohors fupererant minores rei, data opera hunc in loreliquas & numero mili- cum referuati: excepta tamen Claßici vxore, tum, & dignitate præcedebat: pedites habebat que ficut implicita fufpicionibus, ita non fatis mill. centum quinque, conuinci probationibus vifa eft. Nam Classici

nium: nonnulli, Stilo

que legio decem cohortes

equites loricatos centum

triginta duos: cui præerat Tribunus maior:ac deinceps cæteræ fequebantur:quorum militum numerum Flauius Vegetius,& eum fecutus ad verbum Modeftus tradiderunt. Indicabo tamen apud Vegetium mendofe legi fecundam cohortem, quæ pedites quingentos quinquaginta quinque, equites loricatos feptuaginta fex continebat,appellatam quinquagenariam: cùm & ratione maioris numeri, & aliorum autoritate quingenariam nori mus appellandam. Non minori cenfura indiget locus Seruij Grammatici, vbilegionem fcribit fex tantum cohortes habuiffe: cùm præter fuperiorum fcripto rum fententiam Gellius libro. xv. decem cohortes in vna quaque legione fuiffe afferat. Accepimus à Liuio Turmam equifum effe cohortem peditu. Adde quòd apud Græcos interdum non diuerfus militum in cohorte numerus fuit: nam Plu

tarchus cohortem quingentos habuiffe viros confirmat. fic Curtius Rufus: fed ab Alexandro in mille vfque viros creuiffe,Antea,inquit,quingenaria cohortes erant. Quamuis pailim corrruptè legatur quinquagenarię: nifi tantùm apud veriora exemplaria manu fcripta.in quibus fana lectio adhuc extat. Cohors infuper: & per fyncopen cors,locus eft ad pullos edu candos idoneus. Interdictum)vetitum,relegatum. Plures) reos. Congregare) fimul completi.Iustitia cognofcentium)iufti Senatores crimina examinantes. Languefcerer)refrigeret,debilitaretur. Alioquin)infuper. Hunc in locum) in tertiam actionem: ad hunc finem, vt vnà comple&eremur. Excepta) quia non erat minor, vt alij:nam & Proconfulum vxores coguntur ad reddendam rationem.Iulianus.ff.primo,proficifci autem Proconfulem melius quidem eft fine vxore, fed & cum vxore po

.

teft, dummodo feiat Senatum Cotta &
Meffala Coff.cenfuiffe futurum, vt fi quid
vxores eorum,qui ad officia proficifcun-
tur, deliquerint, ab ipfis ratio & vindi&a
Harebat detinebatur.

non modò probatio. Ex

in tertia actione. erat e

nim is locus contra Clar
fici filiam in extrema ter
the actionis parte. Pro bac)
gratia filiæ Claffici.Ipfum)
quòd putaba turpe inno
centem vrgere. Dix) tra
&taui. [ Liberè ingenuè
fent) inftruxiflent Reproba-

Legatos) Bæticos. Docuif

ream probari, id eft no

exigatur. Non fatis conuinci)non fufficien ter poffe oftendi noxiam. Probationibus) quæ ab Hifpanis contra illam producebantur.

nulla in ea fufpicio erat, filia, qua & ipfa inter reos erat,ne suspicioni-
trema actione) in vltima bus quidem harebat. Itaque cum ad nomen
actionis parte potius,quá eius in extrema actione veniffem ( neque e-
nim vt initio fic etiam in fine verendum erat,
ne per hoc totius accufationis autoritas mi-
nueretur honestissimum credidi non premere
immerentem: idque ipfum dixi & libere &
varié. Nam modò legatos interrogabam, do-
cuiffentne me aliquid, quod reprobari poffe
confiderent: modò confilium à Senatu peteba,
7) refelli, dilui[an potius putarétne debere me, fiquam haberem in di-
xia.] In sugulum) in perni cendo facultatem, in iugulum innocentis,quafi
ciem. Intendere) dirigere, telum aliquod, intendere : poftremò totum lo-
infigere. Totum locum) il-
cum hoc fine conclufi. Dicet aliquis, Iudicas
lam caufæ partem perti
nentem ad filiam Claffici. ergo? Ego verò non iudico.Memini tamen me
Dicet aliquis) Fabius libro aduocatum ex iudicibus datum. Hic numero-
nono inter figuras pro- fifsima cauffa terminus fuit, quibufdam abso-
merans, inquit, Eft & in- lutis, pluribus damnatis, atque etiam relega-
certæ perfonæ ficta oratio: tis:alijs in tempus, alijs in perpetuum. Eodem
vt hic,Dicat aliquis. D4-
rum) folitos dari aduoca- Senatufconfulto industria, fides, constantia
tos litigantibus à Senatu nostra plenißimo testimonio comprobata est:
jam fuprà memorauimus. dignum, folúmque par precium tanti laboris.
iudicum. quare quamuis Concipere animo potes, quàm fimus fatigati,
fim aduocatus, tamen re- quibus toties agendum, toties altercandum,
feruo authoritatem gra- tam multi testes interrogandi,fubleuandi, re-
Numerofifsime) multiplici. futandi. Iam illa quàm ardua, quàm molesta:
magnum reorum numeru tot reorum amicis fecretò rogantibus negare,

fopopaix, & hanc connu

[Ex indicibus) ex numero

uitatémque iudicialem. ]

continenti. Terminus) fi

nis. Eodem)quo pronun-
ciatum eft in Clafficum & miniftros
eius. Par æquale meritum comprobari
teftimonio Senatus. Precionam abftine
bat Secundus in agendis caufis ab omni
pecunia & munere, contentus fola laude.
Si leges precium, interpretaberis munus.
Altercandum contendendum.Teftes inter-
Togands) Circa teftes,vt eius præceptor in-
quit, maximus patronis fudor eft, nam

fummis artibus interroganti opus cft: timidus enim terreri,ftultus decipi, iracun dus concitari, ambitiofus inflari, longus protrahi poteft: prudens & conftans, vel tanquam inimicus, & peruicax dimittendus ftatim vel aliqua facetia refrigeran dus. Subleuands) adiuuandi, fi quid ti tubauerint,opportuna rurfus eius, à quo producti funt, interrogatione velut in

gradum reponendi. Quare fecundum Archadium, quorum teftium fides non vacillat, frequens vfus adhibendus eft. [Aliud eft eleuare teftes, quàm fuble uare immo è directo eius contrarium, id eft, imminuere, & deprimere: nam libro.vi. Fabius in refutatione collocat eleuationem.& affert duplicem eleuandi rationem, vt aut veniam quis,aut ia&tantia minuat: Et libro.v.Iam dixerat gentium fimul vniuerfarú eleuata effe ab oratoribus teftimonia. Ad hæc libro xij. Non vendendam eloquentiæ operam, neque eleuandam tanti beneficij autoritatem, id eft,minuendam.Sic M.Tullius fcribit, Lucius folicitudines eleuandas effe prudentia. Liuius. iij. ab vrbe condita, Vos, inquit,authoritatem eleuatis.Et Valerius lib. viij. Tot eleuatis teftibus. Et primo, Ille eleuat autoritatem. Tranquil. Iidem eadem hæc eleuant.] Refutandi)imprimis conditio cuiufque teftis exploranda: an Vnum aliquid) vnam

quandam rem. Grattofi

mo) fauorabili admodum,

tá gratiofi liberti,aut feru

Decurio, an Plebeius: an honeftæ vitæ & inculpatæ, an notatus & reprehenfibilis: an locuples,vel egenus:an inimicus,anamicus: nam fi careat fufpicione teftimonium vel propter perfonam, à qua fertur, quòd honefta fit: vel propter causá,quòd neque lucri,neque gratiæ, neque inimicitiæ caufa fit,admittendum eft. Lege Julia de vi, cauetur ne liceat in reum dicere teftimonium ei qui fe ab co,parentéve eius liberauit:quíve impuberes erunt, quique iudicio publico damnatus erit: qui corum in integrum reftitutus nó erit: quive cum beftiis, vt depugnaret, fe locarat: quíve in vinculis cuftodia publica erit: quæ palam quæftum faceret fecérítve: qui ob teftimonium dicendum pecuniam accepiffe iudicatus, vel conuictus erit. hæc Calliftratus. Negare) quæ pro reis petebant, neque velle defiftere ab accu fatione..

aduerfantibus palàm obfistere? Referam vnu chariffimo, qui multo aliquid ex ys,quæ dixi. Cum mihi quidamè ram gratiam habet. M. iudicibus ipfis pro reo gratiofißimo reclamaTullius pro Calio, Qui rent, Non minus, inquam, hic innocens erit, fi hominibus potentibus,gra tiofis, difertis vltro fe of- ego omnia dixero. Coniectabis ex hoc quanferre foleant.Et ad Q.Fra tas contentiones, quantas etiam offenfas futrem, tamen fpecies ipfa bierimus,duntaxat ad breue tempus.Nam fidignitatem habere nullam des in prafentia eos, quibus refistit, offendit: poteft.] Reclamarent) im deinde ab illis ipfis fufpicitur, laudatúrque. probarent cum clamore, Non potui magis te in rem præfentem perduinquam) Senfus eft: fiego cere. Dices, Non fuit tanti. quid enim mihi omnia in illum dicá quæ- cum tam longa epistola? Nolito ergo identierit magis nocens: na mea dem quærere, quid Roma geratur: & tamen accufatio non faciet eum memento effe non epistolam longam, quæ tot magis nocentem, quàm dies,tot cognitiones, tot denique reos, cauffaf cens) id eft non erit nocés, que complexa fit. Quæ omnia videor mihi non & crimini obnoxius: qui minus breuiter quam diligenter perfecutus:

que dicerem. Non minus

cumque potero, non ideo

eft. Non erit minus inno

enim minus innocens eft,
nocens eft. Ex h)actioni-
bus. Offenfas inimicitias Sufpicitur)vene.
ratur. Legitur etiá fufcipitur id eft appro-
batur [patroni conftantia. I) offenfis.]
In rem præfentem perducere) rem totam
ognofcendam tibi tradere, tanquam fi

præfens fuiffes in loco difceptationis & controuerfiæ. Idem ad Traianum, Nunc videor commodiffimè poffe in rem præfentem excurrere. ] Non fuit tanti) hæc caufa non tanti erat, vt epiftola metam. Zij

longa obtunderes. Longa) refpe&u rerum quas complexa eft.

Temerè dixi)Correctio.

ferè conuerfo ordine. F4

Serò) extra locum. Prepo- Temerè dixi, diligenter: fuccurrit quod preest hos Homerus) vt multa terieram,& quidem ferò:fed quanquam prapræpofterè referat. immo poftere, reddetur. Facit hoc Homerus, multifuum opus à decimo Tro iani belli anno inchoauit: que illius exemplo. Eft alioqui perdecorum: à quem pofteriores [boni] me tamen non ideo fiet. E testibus quidam poetæ æmulantes pariter fiue iratus, quòd euocatus effet inuitus, fiue terea. Perdecorum) venu- fubornatus ab aliquo reorum,vt accufationem ftum, mutato ordine rem exarmaret, Norbanum Licinianum legatum, narrare: fed poetis hoc & inquifitorem reum postulauit: tanquam in terdum, hiftoricis nun- cauffa Casta vxor hac Classici prauaricarequam. De poetis Hora- tur. Eft lege cautum, vt reus antè peragatur, tius in Arte, pleraque dif- tuc de preuaricatore quæratur:videlicet

obferuarunt. Alioqui) præ

conceffum, oratoribus in

ferat & præfens in tem

quia pus omittat. ] Ideo) vt fit optimè ex accufatione ipfa accufatoris fides aperdecorum, Enocatus) ante iudices' poftulatus. ftimatur. Norbano tamen non ordo legis, non Subornatus) iam domi in legati nomen, non inquifitionis officium prafifructus, vt hoc faceret, dio fuit: tanta conflagrauit inuidia, homo

quod Fabius damnat. Ille verò inquit peffimæ ar

tes teftem fubornatum in fubfellia aduerfarii mittere: vt inde excitatus plus noceat, vel dicendo contra reum cùm fe derit, vel cùm adiuuiffe teftimonio videbitur,faciendo ex induftria multa immodeftè & intemperanter : per quæ non à fe dictis tantum detrahat fidem, fed cæteris quoque qui profuerant, auferat autori tatem. Exarmaret) in firmaret, debilitaret. Exarmatos leones, pardos, & vrfos dicit Lampridius cicures, manfuetos, edentulos, exungues. [Claudianus, Etamiffa redit exarmatus arena ] Norbanum Licinianum) fuit alius Norbanus PræfeAus Prætorij, qui in necem Domitiani coniurauit. Legatum) in numero Legatorum Bæticorum. Inquifitorem) præfe&um inquirendis criminibus. Caufa) accufatione. Prauaricaretur ) deflc&teret à præfcriptione fui officii, & aduerfario Cafta faueret. Præuaricari autore Marcello eft vera crimina abfcondere. Tergiuerfari in vniuerfum ab accufatione defiftere.Is autem fecundum Vlpianum præuaricator, propriè dicitur, qui publico iudicio accufauerit, cæterùm aduocatus non propriè præuaricator dicitur. Can

tum) fancitu,prouifum. Vlpianus de publ. iudiciis, Is qui reus factus eft purgare fe debet:nec antè poteft accufare,quàm fuerit excufatus. conftitutionibus enim obferuatur, vt non relatione criminum, fed innocentia reus purgetur. Reus peragatur) accufatio perficiatur antequam de præuaricatione quæratur. Optimè) cum ratione laudat hanc legem. Fr des) veritas: quia æftimatur non audere accufare, nifi perficere intenderet accufationem. Ordo leg) vt prius peragatur reus, quàm de preuaricatore quæratur, Legati nomen) quod femper facrofanctu habitum eft, & eius iniurias populus Ro. feuerè vitus eft. Vlpianus, Legati non compellútur fe Romæ defendere,quamdiu Legationis caufa hic morantur.quod & Iulianus fcribit, & diuus Pius refcripfit. Quare Paulinus cenfuit apud Secundum lib. iij. referendum de Theophane Legato,cùm Legationi renunciaffer. Venuleius de accufationibus, Nos accufare non licet Legatum Imperatoris, id eft Præfidem prouinciæ ex fententia Lentuli Dict. Sylla & Tyrone Coff. Item Legatum prouincialem eius duntaxat crimi