}

nes) Taxat vitia, non vi

libellis ad Numatium

more boni medici qui cu

Minis & verberibus. Emē

religiofum, interdum incorruptum. cui tur.] & Vlpianus : fanéta proprie dicie
fententiæ videtur accedere Martianus mus, quæ nec facra nec prophana funt,
primo.ff.Sanctum,inquit,eft quod ab in- fan&tione enim quadam confirmata:
iuria hominum defenfum eft atque mu- vt leges fan&tæ funt fanétione quadam
nitum: dictum autem à fagmine quadam fubnixæ. quod enim fan&tione quadam
herba, quam legati Romanorum ferre fubnixum eft, id fan&tum eft, & fi-deo-
folebant, ne quis eos violaret. [Aggenus non fit confecratum. & Donatus fan&tum
Vrbicus, fanétum eft plerumque vt in- dixit effe quod eft omni obferuatione in-
corruptum, & à fanciendo fan&tum dici- uiolatum. Par comitas) Summa facilitas.
Infectatur &itia,non homi- Etitas fumma, comitas par. Infectaturvitia,
tiofos: parcit enim nomi non homines. Nec caftigat errantes, fed e-
ni malorum. in quam fen mendat.Sequaris monentem attentus,&pen-
tentiam fcripfit de fuis dens: & perfuaderi tibi, etiam cum perfuafe-
Martialis. Hunc feruare rit cupias. Iam verò liberi tres, duo mares,.
modum noftri nouereli quos diligentiffimè inftituit. Socer Pompeius
belli, Parcere perfonis, Iultanus, cùm cætera vita, tum vel hoc vno:
dicere de vitiis. [Et Lu-
cianus,Demona&tem dicit magnus & clarus, quòd ipfe prouincia prin-.
reprehendere vitia, pec ceps hunc inter altiffimas conditiones gene-
cantibus veniam dare, rum non honoribus principem, fed fapientia
rat morbos, neque irafci- elegit. Quanquam quid ego plura de viro, quo
tur ægris.] Nec castigat mihi frui non licet? An,vt magis angar?quod'
dar) Corrigit verbis bladis. non licet. Nam diftringor officio, vt maximo,
Sequari)Neceffe fequaris modus dicen- mortuam vifam ab Euphrate, dum libel→
di gratior & compendiofior. Pendens) lum Platonis.de animalegeret. ] Inftituit)
Sufpenfus.expectans etiam poftquam di Docet. format. hinc inftitutiones, prima
xerit. [Ouidius. Narrantis coniunx pen- inductiones ad bonos mores & difcipli
det ab ore viri.] Perfuaderi.) Vlterius di- nas,vr Fabij & Iuftiniani. Socer) Euphra-
cendo progredi, & amplius fatisfacere: tis. Pompeius Iulianus.) Extant in.ff.fre-
tanta erat orationis fuauitas in co. 1am) quentiffimè refponfa Iuliani Iurifconful
Præterea. Liberi tres) Sunt illi tres filii. ticeleberrimi. Cetera Vita)Qui in cæte-
liberi pro filiis fecundum Caium femper ra vita fua vir clarus extitit, fed in hac re
proferuntur numero plurium:liberorum præcipuè, quòd cùm effet inter Syros au-
appellatione etiam fœminæ intelligun- thoritate & opibus princeps, elegit fibi
tur:authores funt Iurifconfulti,& fequé generum Euphratem, non dignitate, fed
tia indicant,cùm poft liberos tres, fubdi- fapientia illuftrem. Prouincia.) Syriæs
derit duos mares & fœminam:quinimmo
referéte Calliftrato, nepotes & pronepo-
tes cæterique qui ex his defcendunt, con-
tinentur: hos enim omnes liberorum ap
pellatione lex duodecim tabularum có,
prehendit. Duo mares) Subaudi & ter-
tiam fœminam. [Lucianus in Dialo-
go. qui infcribitur Philopfeudes, me-
morat Euphratem habuiffe filios duos,
quorum alter iuuenis Mnafon, & minor
Euphratides nomine, quindecim annis
natus,in palaftra fe exercebant, eorúm-
que matrem nomine Demaneten tune

Alfamas conditiones) Diuitias, nobilitatem, honores quibus Iulianus excelle bat: an quod magis placet,cú effent mul ti& natalibus & opibus ac cæteris fortuna bonis præftantes, qui nuptias filiæ fuæ ftudiofe peterét. Plura) Scribam.Viro)Euphrate. Frus] Propter occupationes publicas. An)Plura dicam. Magi angar.) Magis crucier cùm fæpius illius, quo non vt volo frui licet,mentionem faciam. Difringor) Occupor. Office) Præfe&ura æ–TM rarij, in qua collegam habuit Cornutum Tertullum. Vt maximo fic moleftißimo)

Eadem repetit in fine ora- fic moleftiffimo. Sedeo pro tribunali, fubnoto tionis panegyricæ:nondú, libellos, conficio tabulas, fcribo plurimas, fed ueramus in officio labo illiteratiffimas literas. Soleo nonnunquam

riofiffimo & maximo.

Præfecti ærario, & ante hos, Quæftores, Pretores, Tribuni ( fic enim inuenio mutata nomina prefectorum ærario) pecunias quoquomodo expenfas & acceptas in tabulas publicas reponebant. nam inter cætera legatis fumptum dabant, & quæ ad rempublicam fpe&tare videbantur,diftrahebant. Pro tribunals.) Infuggeftu. tribunal eft ybi iudex fedet populo ius dicturus. pro tabulatis excrefcentibus Plinius fenior vtitur. Fabius notat cos, qui tribunale quàm tribunal malunt dicere. Libellos)Quos vulgò fupplicationes appellamus. quare fupplices & querulos interdum Martialis vocat. Secundus pro accufationibus alibi pofuit. & Vlpianus pro denunciatione, ferè in idem concurrente Apuleio: qui tamen in Afino fuo pro forma præconij vfus eft. Fabius etiam fieri libellos breui annotatione memoriæ caufa teftatur: at hbella fabrorum & agri diuiforum & inftrumentum. Sabnoto)Subfcribo, confirmo. Tabulas) in quibus rationes ærarij reponebanequanquam legerim apud Capitolinum, præfectos ærario tabulas publicas habuiffe, quibus nomina ingenuorum puerorum referebant, vt fi fortè aliquis caufam liberalem diceret, teftationes inde produceret,quod Antoninus philofophus etiam per prouincias inftituit IlliteTatimas literas Inornatas, forenfes,vulgares, ftilo infimo, quibus vtuntur ratio narij in nominibus:quem locum minus feliciter Sidonius conatus eft mutuari.ll. literatiffimis,inquit, literis vacant.videamus:fi placet, non importunè, an omnes tunc Latinè loquerentur, & quid fit Latine loqui: quod fane nihil aliud eft, quàm vti lingua Latia, & Romana: nam Cicero inquit, non tam præclarum eft fcire Latine, quàm turpe nefcire: neque tam id mihi oratoris boni, quàm ciuis Romani proprium videtur. & Pollionem legimus iuffiffe filios loqui Latinè, adeo Græcèvel difficile, vel rarò loquerentur. Liuiuslibro primo ab Vrbe condita, Magna pars Fidenatium, vt qui coloni

additi Romani effent, Latinè fciebant.& à Varrone Fabióque, vbi de analogia difputatur, quæritur,an aliud fit Latinè loqui, aliud grammaticè: nullam enim loquendi legem, fed obferuationem quidam voluere, vt ipfam analogiam nulla res alia fecerit, quàm confuetudo. quare Vitruuius fe excufat,fi quid cótra grantmaticam locutus fit,quafi Latinè fcripfèrit, & non grammatice: vtitur eniminterdum verbis que grammaticus non admitteret: quamuis interdum Latinè loqui, fumatur pro eleganti fermone vti: hinc Iuuenal. dixerat:Cùm fit turpe mas gis noftris nefcire Latinè. & Seneca Epi piftolarum quinto: Nunc vulgò breuiarium dicitur, olim cum Latinè loqueremur; fummarium vocabatur. Ex verbis M. Tullij colligitur, grammaticam paulò ante fuum feculum in vrbem inue. &am:cùm fit, inquit, quædam certa vox Romani generis,vrbífque propria,in qua nihiloffendi,nihil animaduerti poffit,nihil fonare aut olere peregrinum. hanc fes quimur : neque folùm rufticam afperitatem, fed etiam peregrinam infolentiam fugere difcamus equidem cùm audio fo crum meam Laliam (facilius enim mulieres incorruptam antiquitatem conferuant, quòd multorum fermonum expertes ea tenent femper,quæ didicerunt pri ma)fed etiam fic audio,vt Plautum mihi, aut Neuium videar audire. fono ipfo vocis ita recto & fimplici eft, vt nihil oftentationis,aut imitationis afferre videatur: ex quo fic locutum eius patrem iudico,fic maiores: & funt præcepta Latine loquendi quæ puerilis do&rina tradit, & fubtilior cognitio, ac ratio literarum alit, aut confuetudo fermonis quotidiani, ac do

meftici libri cöfirmant, & lectio veterum oratorum. Cæfar quidem folum,& quafr fundamentum oratoris. vides elocutionem emendatam & Latinam,cuius penes quos laus adhuc fuit, non fuit rationis aut fcientiæ, fed quafi bonæ confuetudinis. Mitto C. Lælium,P. Scipionem: ætatis illius ifta fuit laus tanquam innocen

cis,edifferit fero grammaticam in vrbem Romam inuectam, fcilicet inter fecundum & tertium bellum Punicum,& vulgares fermones fuiffe meminit [ ibidem, ac etiam in Augufto vbi fcribit eundem dicere folitum betizare pro languere, quod vulgò lachanizare dicitur: ]ac Plinius Latine Græcos edoctos. conqueritúrque Iuuenalis linguam peregrinam in vrbem introductam. & Apuleius in limine fuæ Metamorphofes, afferit fe linguam Latinam didiciflè nullo præeunte magiftro,verum labore çrumnali.quòd fi omnes tunc Latinè locuti fuiffent, quid opus erat fummo cum labore per fe literas difcere, cum in vrbe verfaretur? verum quia tunc non cófuetudine,vt prius, fed grammaticorum præceptis literas difcebant Romani, dixit ærumnali labore: neque tamen id admodum mirabile,fi Apuleius per fe literas Latinas didicit, cum noftra tempeftate Benedictus Iouius Comi natus per fe Græcas edidicerit. quòd autem Marcus Tullius fecundo Tufculanarum refert, fuas orationes iudicio multitudinis approbatas, popularem enim facultatem effe, & effectum eloquentiæ: non ideo crediderim, omnes dicendi vim fenfumque percepiffe, fed alios aliqua, quofdam pauca admodum,vt nunc affolet in concionibus pro fide,plerofque infuper nihil intelligétes laudaffe

tie, Latinè loquendi, nec omnium tamen: nam illorum æquales Cælium & Pacuuium, male locutos videmus: fed omnes tum ferè,qui nec extra vrbem hanc vixerant, nec eos aliqua barbaries in domeftica infufcauerat, rectè loquebantur: fed hanc certè rem deteriorem vetuftas fecit & Romæ & in Gręcia.confluxerunt enim Athenas & in hanc vrbem multi inquinatè loquentes ex diuerfis locis: quo magis expurgandus eft fermo, & adhibenda quàm abfterfa ratio, quæ mutari non poffit, nec vtendum prauiffima confuetudinis regula. T. Flaminium, qui cum Q. Metello conful fuit, pueri vidimus, exiftimabatur bene Latinè loqui fed literas nefciebat. Cæfar autem rationem adhibens, confuetudinem vitiofam & corruptam pura & incorrupta confuetudine emendat. declaratur ergo Latinè loqui,nihil aliud fuiffe,quàm vti verbis Romanis,propriis, & incorruptis, etiam non adhibita grammaticæ ratione, & fuiffe tempus, quo omnes Romani fine vlla regula Latinè loqui poterant, & affueuerant: poftea in vrbem confluentibus aduenis,& prifcorum lingua perturbata paulatim deflexiffe ad vernaculam noftram. quod qui tunc erant ingenio acutiffimo cernentes, de grammatica & Latinitate certas regulas tradidere: nam & Tranquillus in libello De grammatifupra cæteros. Quandoque) Raro. H) Meis. Hanc (nam idipfum quandoque contigit) de his ocpartem) Negocia publica cupationibus apud Euphratem queri. Ille me tractare,qua moralis phi lofophia dicitur: pertinet confolatur. affirmat etia effe hanc philofophia, ea ad ciuiles actiones, qua &quide pulcherrimam partem, agere negotiu vtuntur qui rempublicam publicum, cognofcere, iudicare, promere, & adminiftrant. nam illam fapientes in treis partes exercere iuftitiam, quaque ipfi doceant in vfi diuiferunt, moralem, na- habere. Mihi tamen hoc vnum non perfuadet: turalem, rationalem. Epi- fatius effe ifta facere, quàm cum illo dies totos ficam,ethicam:alij in phy- audiendo,difcendóque confumere. Quo magis ficam, ethicam, dialeci te, cui vacat, hortor: cùm in vrbem proxime cam. Plato primus triparti veneris (venias autem ob hoc maturius) illi

curus in canonicam, phy

tam philofophiam copulauit,fibique inuicem necef

farias partes afferuit, neque inter fe tantummodo non pugnare, fed etiam mutuis fe adiuuare auxiliis oftendit. hæc fumpta ab Apuleio.Agere negotium publ.)

vfø

Tractare res ad vtilitatem publicam fpe&tantes. [Quare Cato apud Lucanum dicebat, non fibi fed toti genitú fe credere mundo.] Cognofcere) Audire difceptantes,

examinare. Premere) Difcernere, explicare,declarare. Ipf)Philofophi.In fh.) Agere:quod maius eft quàm docere. Non perfuades hoc Enum) Vt credam melius effe ius dicere, quàm illum audire: tanto Emendandum à vitiis per

philofophiæ præcepta. V

mults) Solent inuidere aliorúm bonis. Multi au

defiderio teneor fruendi illo viro. Cui Vacat Eft ocium, qui vacuus eft à negociis publicis. Proxime) Quàm primum. Ob hoc) Vt audias Euphratem Matursus) Celerius quàm decreueras. Limandumque)

te expoliendum limandumque permittas.Neque enim ego (vt multi) inuideo alus bonum, tem,mali, more Græcorú. quo ipfe careo: fed contrà fenfum quendam, Innideo bonum) Elegátius: voluptatemque percipio, fi ea que mihi deneJum) Titillationem, co- gantur, amicis video fupereffe. Vale.

quàm inuideo bono. Sen.

gnitionem cum delecta

tione. Supereffe) Licere: vel potius abun- dare tradente Gellio.

C. PLINIVS

Lim nullas. Coqueritur famí hariter de Fa bio lufto,quod tamdiu nihil fcriberet. Olim. Iampridem. Athoci

IVSTO S.

Lim nullas mihi epiftolas mittis. Nihil eft inquis, quod fcribam:at hoc ipfum fcribe,nihil effe quod fcribas: vel folum illud, vnde incipere priores folebant, Sivales bene eft, ego valeo. Hoc mihi fufficit. eft enim maximum. Ludere me putas ? feriò peto. fac fciam quid agas: quod fine follicitudine fumma nescire Vale.

pfum fcribe) Emulatus eft
M.Cic.qui ad Atticum in
quit: Tu mihi & fi nihil
erit quod fcribas, tamen
idipfum fcribas velim, te
nihil habuiffe, quod fcri-
beres. Priores) Veteres: non poffum.

quos ex teftimonio M.

Tullii licet cognofcere folitos in epiftolis præponere, Si vales bene eft, ego quidem valeo:quinimo Seneca libro Epifto. larum fecundo inquit, Mos antiquis fuit vfque ad meam ætatem feruatus, primis epiftolæ verbis adiicere, Si vales bene eft, ego valeo. Her)Vt fignifices te bene vale re. [Imitatio Ciceroniana qui libro quarto ad Atticum vbi inquit, nihil erit quod fcribat, vel ipfum fcribat.] Maximum Plurimi facio fcire tuam bonam valetudinem. Serio) Grauiter, verè. ferium

enim trifte & fine rifu dixit antiquitas. extat Afranij authoritas apud Nonium. non ego te noui,triftem,feuerum,ferium. fed iuniores etiam hoc vfi funt, qualis Capitolinus, referens Antoninum philo fophum,virum ferium & grauem. ferium etiam fubftantiuum in frequenti vfu. Fabius, Aut aliquod iocis ferium quoque effet admixtum. & Curtius, itaque res in ferium verfa eft. at ferius comparatiuum à fero diuerfæ fignificationis eft. Nefcire) Non admoneri.

C. PLINIVS CALESTRIO TYRONI S.

Afturam)
Coralii Ru-

fi voluntariú

obitum pro

hepter logam,

& intolerandam pedum

Acturam grauiffimam feci, fiiatura dicenda eft tanti viri amiffio. deceffit Corellius Rufus, & quidem fponte, quod dolorem

agritudinem in finu amici Caleftrii de- flet, féque ideò maxime affligi teftatur,

quòd amiferit vitæ fuæ teftem, recto- furculo caftaneam inferuiffe in Neapolirem, & magiftrum. fuerunt iifdem tem- tano agro fcribit Plinius auunculus,quæ poribus Tyrones tres, Caleftrius Tyro, ab ipfo nomen inter laudatas accepit. ad quem alibi Cæcilius, qui etiam me- fuit Coralius Rufus, iurifconfultus fpeminit Iunii Tyronis: tertius Aponius &atiffimus, à Cæcilio cum admiratione Tyro. Feci iacturam) Paffus fum dam- dilectus: à quo in petendis honoribus num,quòd amifi Coralium meæ vitæ fuffragator & teftis affumptus, in incho moderatorem. St sactura) Dubitat an andis deductor, ingerendis confiliarius: hoc verbum ia&ura conueniat tantæ ca vnde Plinius vt paria Coralio faceret, lamitati, perinde ac fi aliud verbum per- poft eius obitum Corelii fororem & fiquirat, quo fignificantius atrocitatem liam femper tuitus eft. dum Corœlius vimali oftenderet. Coralsus Rufus) Corali- ueret, fuit fummæ authoritatis apud Ner um equitem Ro. Atefte genitum,fuomet uam imperatorem : moritur autem fub Traiano.) Spote] Volútaria meum exulcerat. Eft enim luctuofiffimum ge-morte deceffit. Exulcerat) Exasperat, auget, Crecrude nus mortis, quæ non ex natura,nec fatalis vifcit]renouat. Gic dum mor- detur. Nam vtcunque in illis qui morbo finitem Auiti deflet apud Marcellum, quod, inquit,vel untur, magnum ex ipfa neceffitate folatium maximè dolorem meum eft: in iis verò quos accerfita mors aufert, hic exulcerat. fæpius vtimur infanabilis dolor eft, quòd creduntur poftendamus quàm fibi fimi tuiffe diu viuere. Corallium quidem fumma lis vbique fit. Vlpianus ex ratio quæ fapientibus pro neceffitate eft,ad hoc fpondit : Qui manus fibi confilium compulit: quanquam plurimas viintulerint tædio vitæ, luuendi caufas habentem, optimam confcientigeri folent, nequaquam am,optimam famam,maximam autoritatem: qui mala confcientia. Que non ex n. n.f.) Volunt præterea filiam, vxorem, nepotem, forores,

teftimonio Cæcilii, vt o

autoritate Neratii re

tribus humanam contineri vitam, natu ra, fato, fortuna: naturæ c. & xx. annos conceffos effe, fato lxxxx. fortunæ omnes alios cafus, vt funt ruina, incendia, naufragia, venena, voluntariæ mortes. vnde Virg. de Didone dixit. Nam quia nec fato, merita nec morte peribar, Sed mifera ante diem, fubitoque accenfa furore. M. Tall.in Philipp. Multa mihi imminere videbantur præter naturam,.præterque fatum. Vicunque) Quomodocunque,aliqua ratione. Apuleius lib.vi. certè calculo cunctorum, vtcunque mors ei fuerat deftinata. Finiuntur) Intereunt.Neceßitate.) Fato: quo mortales ægritudine & morbo intereunt citra lxxxx. annum, modò ferius, modò velocius fecundum fata, quæ refert Sene. ius fuum peragere, nec vlla commoueri prece, non mifereri, non fleAi gratia. feruant curfum irreuocabilem, ingefta & deftinata fluunt, quemadmodum rapidorum aqua torrentium in fe

A

non recurrit, nec moratur quidem, quia priorem fuperueniens præcipitat. fic ordinem fati æterna feries regit, cuius hæc prima lex eft, ftare decreto. quod enim intelligis fatum, exiftimo neceffitatem rerum omnium, actionúmq;, quam nulla vis rumpat. Quos accerfita m.a.) Qui manus fibi inferunt, & fponte moriútur. Porße) Si voluiffent ipfi. Summa r.) Libro Epiftolarum x. quærit Sen. mors occupanda ne fit,an expectanda:& demű pluribus concludit,potius effe occupanda. Pron.) Loco fati. Hoc con.) Sponte moriendi. Optimam c.) Laudat Corœlium à bonis animi & que ab his defcendunt," vt à fama & authoritate, deinde à bonis fortunæ. Filiam) Cordeliam Hifpullam. Vxorem.) Hifpullam. Nepotem.) Filium Coralix Hifpullæ bonæ indolis.Sorores) Quarum altera Coralia Fufco erat matrimonio coniun&ta. Pignora) Cognationes: in quem fenfum bis in oratione pa

negyrica,