tiam pedibus iuit Fabius, de Stefichoro loquens: fed redundat atque effunditur: quod vt eft reprehendendum, ita copiæ vitium eft. etiam libro fecundo dixerat: peius vitium fterilitatis effe, quàm quod ex copia veniret: facilè remedium vbertatis, fterilia nullo labore vinci. quam rem M. Tullius libro fecundo De oratore fic tractauit: Volo fe efferat in adolefcente fœcunditas: nam facilius reuocantur ca quæ fefe facilius profuderunt. quod fi nihil valet materies, noua farmenta cultura exputantur. ita volo effe in adolefcente, vnde aliquid amputem. non enim poteft in eo effe fuccus diuturnus, quod nimis celeriter eft maturitatem affecutam Vlyffi ab Homero.

ne Menelai ex eodem I

valdè acriter: quia non

illum quidem refert Ho

cendi, in vniuerfà eloqué.

tum. Sic fortaffe nos, aridiores quidam notabunt, tanquam copiofius Secundum interpretantes: fed hæc multis, non delicatis fcripfimus. Illum Homericum) Illum Homeri verfum ex fecundo Iliados, Θερσίτης δ ̓ ἔτι μένος ἀμε τοπὴς ἐκολφα, Ος ρ' ἔπιε peciv for acoμ Máte o Mat. id eft. Therfites autem adhuc folus fine verborum menfura tumultuabat. qui certè verba mentibus fuis incompofita: multáque nouerat fruftrà. Hunc verfum ex tertio Iliadis in laudem Vlyffis.story

quo, id eft, & verba niuibus fimilia hyemalibus.na eius oratio copiofè fluebat inftar niuiú. M. Tull. De claris oratoribus, vim dicendi tradit affigna

1lle) Verfus fuper oratio- le mihi validißimè placeat, naveg μp, àñà" liadis libro: made a Mányiws.Si tamen detur electio,illam orados, tione fimile niuibus hybernis,id eft crebră,aßie id eft, pauca quidem, fed duă & largă, postremò diuina & cælefte volo. multiloquus erat. de quo At eft gratior multis actio breuis.Eft quidem, Cicero, Menelaum dulcem fed inertibus, quorum delicias defidiámque, merus,fed pauca dicétem. quafi iudicium refpicere,ridiculum eft. Nam breuitas autem laus eft in fi hos in confilio habeas, non folùm fatius eft terdum in aliqua parte di- breuiter, fed omnino non dicere. Hac eft adtia laudem non habet. o- huc fententia mea,quam mutabo,fi diffenferis mifit Secundus tertium di tu. Sed plane cur diffentias, explices rogo. Quanuis enim cedere autoritati tua debeam, rectius tamen arbitror in tanta re, ratione dirty come into thoniar quàm autoritate fuperari.Proinde,fi non erraad,id eft,fuauiloquus re videor,id ipfum quàm voles breui epistola, furrexit acer Pyliorú con- fed tamen fcribe. confirmabis enim iudicium lingua melle dulcior flue meum. fi veròerrare, longifsimam para Non bat vox.quod etiam afferit corrupi te,qui tibi, fi mihi accederes, breuis piftola necesitatem: fi diffentires, longifima, Vale.

cendi genus, ab eodem pocta fub oratione Nefto ris defignitum. He's a

ρευσε λιγος Πυλίων αγορητής Ου

cionator: cuius etiam à

Cicero & Plutarchus

pleraqueHomeri exponés,
Neftorem refert fuauilo- impofui.

quum introduci & gratum
auditoribus: Menelaum breuem, & ele-
gantem, neceffaria perorantem: Vlyffem
vehementem, & copiofum, quod apud
nos Quintilianus ita fcripfit. Homerus
breuem quidem animi iucunditatem, &
propriam (id enim eft non errare verbis)
& carentem fuperuacuis eloquentiam

se

Menelao dedit: ex ore Neftoris dixit dulciorem melle profluere fermonem: qua certè dele&atione nihil fingi maius poteft. Vlyffi facundiam & magnitudinem iniunxit:cui orationem niuibu, hybernis copia verborum, atque impetu parem tribuit. Crebram) Velocem, inftantem,

Largam Copiofam. Diuinam) Qualis fuit Pericli. Multis) Vulgaribus, idiotis. more Græco. Eft quidem) Confirmat obiecta. Inertibus) Delicatis & malis auditoribus, qui grauantur audire neceffaria. Ludicium refpicere) Velle dicere, illos habere iudicium in eloquentia. In confilio) Ludicis. Sed omnino) Melius eft. Hac fententia) Orationem debere effe copiofam, Cur) Rationes & caufas, quibus potius breuiter dicendum fit. Cedere) Parere. credere. Tanta re) Tanti ponderis & difficultatis. Proinde) Quare. Non errare) Vera fentire de modo dicendi. Idipfum) Meam fententiam fcribe. Sed tamen) Sed

C. PLINIVS

T) Commendat feruos iulicio Paterni emptos effe decoros:fupereffe vt fint frugi. Et Paterno, vel Materno fcriptam epiftolam in variis exemplaribus no

tatur.

fe&um Prætorij à Con

omnino refcribe. Indicium meum) Scr bendo tibi placere copiam. Si errare) Videor: alia lectio, fi errauero: placet fuperior. Longißimam para) Musta argumé ta & rationes quibus noftra confutes. Non corrupi te) Imponendo neceffitatem longioris epiftolæ, fi diffentires, & breues literas approbando, fi mecum fentires. Alii legunt num. [An cùm longam epiftolam peto,te à vero iudicio remoui,ne haberes neceffitatem fcribendi longiorem epiftolam fi diuerfa fentires?) folent enim plerunque vel nimium occupati amico fententiá facilè concedere, ne, fi fecus fen ferint,cogatur animú intédere refellédo.

PATERNO Svo S.

Tanimi tui iudicio,fic oculorum plurimum tribuo: no quia multum, ne tibi placeas, fed quia tantum quantum ego fapis:qua

quam

hoc

Vale.

quoque multum eft. Omifis iocis, credo decenteis effe feruos qui Paternum Præ funt empti mihi ex confilio tuo:fupereft vt frumodo trucidatú legimus. gi fint: quod de venalibus, melius auribus Dion Maternú milité fcri- quam oculis iudicatur. bit. Vtriufq; meminit Mar tial.ná lib. 1o. municipé fuú teftatur dices Iuris & æquarum cultor fanctiffime legú, Veridico Latium qui regis ore forum: Municipi Materne tuo veterique fodali Galliacum mandas fi quid ad occeanum. Et. xij. ditiffimum oftendit fuiffe Paternum, Nummi cum tibi fint opéfque tantæ, Quantas ciuis habet Paterne rarus. Dion refert Domitianum occidiffe Paternum Declamatorem, quòd contra tyrannos declamaflet. Et de re militari fcripfiffe Paternum tradit Martianus lurifconfultus, ac Iulium Maternum nominat Vlpianus. Animi iudicio) vel literarum, vel prudétie.libro quarto fuper fuis hendecafyllabis iudiciú eius requirit. No) tribuo tibi plurimum quia multum fapis:& hoc facio. Ne tibi placeas) ne efferaris,furgant tibi in vertice criftæ ex laudatione. Martialis, Ne tibi regali placeas Cleopatra fepulcro. & Fabius pariter. Multum eft)fapere quantum ego. locatur

cum amico Secundus: vnde poftea omiffis iocis ferio loquitur. Decentes) formolos. decoros. Mihi)ad vfum meum, mea caufa. Frugs) fructuoli, vtiles, neceffarij: in quibus fit aliquid quo fruamur. vnde etiam deductum frugalitatis vocabulum putat Quintilianus,quòd fruges humano generi fint neceffariæ. Author eft Marcus Tullius, frugi hominem fignificare non folum vtilem, fed moderatum & temperantem & parcum.ac in Epiftolis ad Atticum, referri ad feruos & libertinos. quod cognomen in L. Pifone maximè laudátum fuit. quanquam idem pro Deiotaro frugalitatis verbo laudari Regem non folere dicat: & frugi hominem non multum habere laudis in Rege. Frugi fecúdum Grãmaticos aptoton eft à prima fui pofitione non cadens. Venalibus] feruis venum expofitis. Auribies] dum loquuntur. Poteft allufiffe ad Afopum deformem qui ob fcommata emptus potiufquam ceteri for

mofiffi

mofiffimi conferui. An auribus, fi malè audiant an bene. Oculi J quibus tantùm

intuemur pulchritudinem.

Svo

C. PLINIVS CATILIO SEVERO SVO S.

1) Reddit

caufas Cati

lio fuo tam
diuting in

vrbe mora, quo litus Arifton cu•

Iu iam in vrbe hareo,& quidem attonitus. Perturbat me longa & pertinax valetudo Titi Ariftonis, quem fingulariter & miror

ius peritiam iuris ita lau- & diligo. nihil eft enim illo grauius, fanctius. dat, vt admiretur: vitam doctius: vt mihi non vnus homo, fed litera iprobat, vt fupra philo. fophicam extollat: graus pfæ omnéfque bona artes in vno homine fumvaletudin: premebatur. mum periculum adire videantur. Quàm periquòd fi deus (fic medici (podebát) meliora annuif- tus ille & priuati turis & publici? quantum fet, fe ftatim Laurentinum rerum? quantum exemplorum? quantum anfuú ad ocium literarú pe

titurum, fcribit. Catilius Seuerus à Traiano Conful,iterum ab Adriano creatus: dein Syriæ præpofitus: mox præfectus vrbis fub eodem, cum Antonini Pi adoptionem factam doluiffet, re prodita quo fibi imperium præpararet, accepto fucceffore dignitate priuatus eft: prius tamen grauiter ab Imperatore obiurgatus. Fuit autem Catilius maternus proauus Antonini Philofophi, qui poftea imperauit. Et fi fciam apud Spartianum, Catalium fcribi:& paulò pòft Attilium. ac Iurifconfultus Florentinus, & eum fecutus Iuftinianus in Inftitutionibus prodide

rint Statilio Seuero diuum Adrianum re

fcripfifle. Hereo) manco inuitus, [detineor, implicitus fum.] Attonitus)ftupidus, & mentis inops. nam attonitus propriè is dicitur, cui cafus vicini fulminis, & fonitus tonitruum dant ftuporem. Pertinax nimium perfeuerans, continua.TiArifton) cuius officia grata & iucunda erant Secundo. Ariftonem Iurifconfultum fuiffe Traiani temporibus: & eius confilio Imperatorem vfum teftatur Papinianus. & Vlpianus plerunque illius mentionem facit. Fuit & Saluius Arifto quem Iuliano refcripfiffe lulianus, titulo de Legatis refert. Nihil eft ille grausus) modus dicendi elegantiffimus, pro nemo eft illo viro prudentior & circumfpc&tior

ac venerabilior. vnde leues contemnen

dos & vanos dicimus. Sanétius)morum integritate. Doctus)multiplici fcientia. Litter 4 spf)omnis res litteraria. Vno homine)perinde ac fi diceret, omnes bonæ artes periclitantur ægrotante Ariftone: qui fi interierit, videntur mihi cú illo morituræ. Iuris publics & priuati) quod Juftinianus ita diffiniuit, Publicum ius eft quod ad ftatum rei Romanæ fpectat. Priuatum quod ad fingulorum vtilitatem.[Quare Cæcilius alibi ad Ariftonem fcribens, Cum fis, inquit, peritiffimus & priuati iuris & public. cuius pars Senatorium eft.] Caius Iurifconfultus defcri bit, publicum effe quod ratio naturalis inter omnes gentes conftituit: id apud omnes peræque cuftodiri, vocarique ius gentium, quafi quo iure omnes gentes ve tuntur. quod quifque populus fibi conftituit, id ipfius proprium ciuitatis effe, vocarique ius ciuile quafi ius proprium ipfius ciuitatis. [ Quod fumptum videtur

M. Tullio, aliud effe ius gentium aliud ius ciuile in Officiis defignante.] Jurifprudentiam Vlpianus inquit effe diuinarum atque humanaru rerum notitiam. de cuius partitione latius habes primo. ff. &apud Philofophos. Rerum)quarum obferuationem quadruplicem effe tradunt, an magis hiftoriarum, cum paffim pro hiftoriis res ponantur. Exemplorum) quorum vfus fi cum materia iungatur, pluri

i. j.

J

norat,cum id effet antiquú

Cecilius,dú laudat Arifto

quærit: omni laude cumu

mum poteft. Antiquitatis) tiquitatis tenet? nihil eft, quod dicere velis, feueritatis antiquæ. an rerum & verborum veterum quod ille docere non poßit mihi certè quoties gnarus [ vel potius quòd aliquid abditum quæro,ille thefaurus eft. Iam ius. zii. tabularam optime quanta fermonibus eius fides: quanta anthoius.] Nihil eff) nulla difci- ritas: quàm preffa & decora cunctatio? quid plina eft. Hic mihi videtur eft quod non ftatim fciat? & tamen plerunque nem, demonftrare illum hæfitat.dubitat diuerfitate rationum: quas afummum oratorem.quem cri magnóque iudicio ab origine causisque Craffus apud M. Tullium primis repetit, difcernit, expendit. Ad hoc latum, qui naturas & ho- quàm parcus invictu? quàm modicus in cultu? minum mores sciat, & hi- Soleo ipfum cubiculum eius ipfumque lectum, ftorias, antiquitates, reip. vt imaginem quandam prifca frugalitatis, aque ipfum ius ciuile co- Spicere. Ornat hac magnitudo animi, que nignofcat. Thefaurus) ar hil ad ostentationem, omnia ad confcientiam refert: recteque facti, non ex populi fermone gnitum,non vulgare: nam mercede, fed ex facto petit. In fumma,non falib.ix. fubtiliter difputat cilè quis quenquam ex istis qui fapientia ftu Senatorio iure. ] Autors dium habitu corporis præferunt, huic viro 445) fides ex fama qualita. compararit. Non quidem gymnafia fectatur, Preffa cunctatio) diligens mora &emun&ta. Apuleius

adminiftrationem, deni

ca cuftos, rerum recon

ditarum. Abditum) inco.

& quærit ab Aristone de

preffiorem cautela pro vigilantiore & diligentiore dixit. Sic preffiores cogitationes,id eft,intentiores.Et preffum,pro apprime. Nec Quintilianus preffum ac limatum dicendi genus improbat. Video etiam preffum pro attenuato vfurpari. Secundus lib. vij. Preffus fermo & purus ex epiftolis petitur. Decora) non nimia nec fine gratia. Hafitat) moratur antequam refpondeat: non quòd ei rationes defint, fed multitudine earum & diuerfitate dum illas diligenter expendit. Ab origine) à principio, à caufis, & primis motibus: quod philofophorum propriů eft, vnde fit vt non decipiatur. Difcernst) partitur. nam ex diuifione res illuftrantur. Expendit, ad amuffim & diligenter examinat. Ad hæc)præterea.Poft doctrinam, mores Ariftonis commendat. Par)abftinens,temperatus. Cultu)veftitu. Prifce frugalitatis) Magnæ parfimonia. Fuerunt enim antiqui parciffimi, Magnitudo) fortitudo:nam Seneca autumat magnanimitatem & fortitudinem idem effe, nihilque aliud in rebus humanis magnú,

Ad con

nifi animum magna defpicientem. Dioge nes magnanimitatem defcribit effe fcientiam, quæ habitum facit excelfiorem omnibus que contingere poffint equaliter bonorum ac malorum. fcientiam ) in qua voluerunt veram tranquillitatem confiftere, non in oftentatione. Arifto igitur cum quid benefactum à fe fuiffet, ex confcientia fola, non ex populari aura præmium petebat: quibus virtutibus fui temporis philofophos longè anteibat. Ex facto) re benegefta. Preferunt) fimulant, prætexunt. Studium fapientia) Philofophiam. Habitu corporis) barba & pallio. Athenæus pariter libro nono,& pluribus decimo, in fe&tatur fimulantes philofophum baculis & intonfis barbis. Non facilè comparabis] quia multo fuperior illis eft. Is enim qui ftudet, fecundum Ciceronem, omnium rerum diuinarum atque humanarú vim, naturam,caufáfque noffe, & omnem bene. viuendi rationem tenere & perfequi, nomine Philofophi appellatur: quanto magis qui illa optimè norit, & perfequitur?

Gymnafia) fcholas,exercitationes. Suidas academiam,lyceum,cynofarges,tria Atticæ gymnafia fuiffe tradit: in quibus non folùm corporis vires, fed etiam animi exercebant. vnde & quandam Dialectice partem, quæ in exercitatione conftabat, Gymnafium dixere: & Gymnofophiftas Indorum philofophos ad refpondendum acutè & promptè exercitatos. Hic faciunt illa Ciceronis verba ex fecundo Oratoris. Porescu publicas) (quo

uenire.) Stoicos defignat

anacta dicebatur. Eò i

ticus appelletur. Aliorum)

facit,agere & confulere.1

Sæculis multis antè gymnafia inueta funt, cum in his Philofophi garrire cœperunt, & hoc ipfo tempore teneant: tamen eorú auditores difcum audire quàm philofophum malunt: qui fimulac increpuit in media oratione,de maximis rebus & grauifsimis difputantem philofophum omnes vnctionis caufa relinquunt. Ex quibus apparet gymnafia in vfu fuiffe & corpori & ingenio exercendo.

folet frequens turba con- aut porticus, nec difputationibus longis alioquorum princeps Zeno o- rum ocium, fuúmque delectat:fed in toga, nerationé formabat ad por gociifque verfatur:multos aduocatione,plures ticum pœcilen que & pefi- confilio iuuat. Nemini tamen iftorum caftitagitur difcipuli confluebát: te,pietate,iuftitia fortitudine, etiam primo loarque ideo Stoici vocati, co cefferit. Mirareris, fi intereffes, qua paquòd Gręcès,latinè por tientia hanc ipfam valetudinem toleret, vt auditorum Toga) officio dolori refiftat, vt fitim differat, vt incredibiAduocatione patrocinio, lem febrium ardorem immotus opertúfque - aduocatos accipere debe mus omnino omnes, qui tranfmittat Nuper me, paucófque mecum, caufis agendis quoquo ftu quos maximè diligit,aduocauit,rogauitque vt dio operantur. Confilio, medicos confuleremus de fumma valetudinis, refpondendo. Confilia etiam nunc vulgò refponfa ut, fi effet infuperabilis,fponte exiret è vita: prudentia dicuntut. Duo fin tantum difficilis,& longa,refifteret, manetetigit quæ iurifperitus rétque. Dandum enim precibus vxoris, danforum) philofophorum. dum filia lacrymis, dandum etiam nobis aEtiam primo loco qui prin- misis, ne fpes noftras, fi modò non effent inacipatú inter Philofophos obtinent. Opert) pannis nes, voluntaria morte defereret. Idego arintectus,vt facilius fudore duum in primis, & præcipua laude dignum prætereat (fufferat) Sumputo. Nam impetu quodam, & instinctu proma. articulo, periculo.] currere ad mortem,commune cum multis: deInfuperabile) infanabilis. liberare verò, & caußas eius expendere, "tSponte præueniendo mortem. Difficili) dura & per- que fuaferit ratio, vite mortifque confilium tinax. Maneret) viueret, fufcipere, vel ponere, ingentis eft animi. Et duraret. Dandum precibus medici quidem fecunda nobis pollicentur : Suprotraheret, nifi medici pereft, vt promißis deus adnuat, tandémque defperaffent refpectu vxo me hac folicitudine exoluat. qua liberatus, ris & filiæ & amicorum. Laurentinum meum, hoc eft libellos & pugil-、 eum poffe conualefcere. Arduum ) difficile inuentu in vno alio. Laudabile cùm virtus circa difficilia confiftat. Imperu]

exprimat. Tran(mittat)

Exor) ratio qua vitam

Dandum) concedendum

hoc.Sic ad Hifpanum fcribit, Demus hoc tuis, demus optimi adolefcentis honeftiffimis precibus. Imanes) fruftrà fperando