autore Vlpiano. At Senatores aliud erat. nam omnes Confulares Senatores erant, non omnes Senatores, Confulares:hoc aperte colligitur ex lib. ij. belli Punici fecundi apud Liuium. Huim atatй] iuuenem admodum. Excufaretur) apud Senatum. quòd fe valetudine excufarem ne inter Quinqueuiros eligeretur, [quia niMortalitas) corpus quod erat. conditio moriendi. mium fenex & impotés. Tibi mandarem) [Te tutorem relinquerem ] vel hoc munus excufandi iniungerem. Immaturam} ante tempus, refpectu defiderij Secundi: nam & refpexeris ad tertium & octogefimum annum,erat matura. In finu tuo) apud te. folum morti obnoxium eft aut flere, aut omnino mortem vocare, qua nam: vita duplex eft: vna tanti viri mortalitas magis finita quàm vita cum anima cóiuncta cor- eft. Viuit enim,viuétque femper, atque etiam pori eft, altera cum apud latius in memoria hominum & fermone verpofteros memoria nominis viuit rebus præclarè fabitur, poftquam ab oculis recefsit. Volui tibi geftis [vnde de morte Re- multa alia fcribere,fed totus animus in hac vguli Valerius Max. dixit, na contemplatione defixus eft. Virginium coquifquam interit qui fic extinguitur. Vi Mart. gito,Virginium video, Virginium iam vanis in obitu Salonini, Viuit imaginibus, recentibus tamen audio, alloqua voluit viuere parte magis. Viner] fama illius quor, teneo:cui fortaffe ciues aliquos virtutierit immortalis. Ab oculis bus pares, & habemus & habebimus: gloria receßit remota inuidia:ra neminem. rò enim ante cineres glo- Re Vale. bitis. Gloria] laude, qui cum poffit imperare,id recufer. C. PLINIVS PAVLINO Svo S. Rafcor) Pauli num monet vt aliquid fcri diu nihil ab vrbe litera- Rafcor, nec liquet mihi an debeam,fed irafcor.Scis quàm fit amor iniquus interdum, impotens Sape, umegin femper. Hac Narbonenfi ciuitates Vi- iufta:fed ego tanquam non minus iusta, quàm tamen cauffa magna eft,nefcio an fortunam amicus erat, a- tere nulla. Exorare me potes uno modo,fi nuc ba Vefpafiani, cuius ante magna fit,grauiter irafcor,quòd à te tandiu lidegit: concitifque omni- faltem plurimas, & longißimas miseris. hac telliana tempeftate in ver bus qui exauthorati à Vi- pagani fauore municipali & futuræ potentiæ fpe iuuare partes annitebantur. Plures funt ad eum epiftola. Moriens ius libertorum fuorum Secundo reliquit. Paulinum Tribunum in bello Iudaico Iofephus, & alterum Præfectum Alexandria refert. Martialis pedum pernicitatem in Paulino admiratur,& Paulinum à Seuero Imp.interfe&tum legimus. Nec is parua caufatur. [Lucianus in Fugitiuis,vbi philofophos fui temporis notat fupra infantulos iracundos žuós & mixpajties appellat: & in dialogo Merc. & Maix quet mihi nullam adhuc certam ratios amantes.] Caufa) qua irafcor. nem habeo an debeam irafci. Iniquus) qui iniuftè cogat irafci. Impotes.) ad comprimendos affectus iniquos. Maxgames) pro minima quaque re irafcibilis.quique nes,quales fi diceres, non quod nihil fcriberet. Non minus) æquè. Lstere nulla veniunt,mittuntur.Exorare) placare. Plurimas) literas: Non fum andstur non mihi fola excufatio vera, cætera, falfa videadmittam tales excufatio- buntur. Non fum auditurus.Non eram Roma, eram Roma, vel negociis vel occupatior eram.Illud enim nec dij finant, occupabar. Enim) certè. vt infirmior. Ipfe ad villam partim ftudijs, Ind) vt afferas banc cau- partim defidia fruor, quorum vtrunque exofam more à fcribendo. Gio nafcitur. Vale. Nec dy finant) nec velint. fidiceres, eram infirmior.Verunque) ftudere & defidere. Ocio) quiete: difficilè enim lucubramus [& pigri fumus] in tumultu & animi perturbatione. C. PLINIVS NEPOTI SVo S. Agna) Duosin uenio fuiffe I fæos præftan tiffimos retho res Athenienfium: vnum Demofthenis præceptorem, ve Philoftratus tra dit: alterum Affyrium de mò Atticus. guiffe fub Adriano & plu- ces, graues Tuuenalis illius dicendi torrentem ve- Agna Ifæum fama præcefferat, maior inuentus eft. Summa eft facultas, copia,vbertas. Dicit Semper ex tempore,fed tãquam diu fcripferit.Sermo Gracus,imPræfationes terfa,graciles, dulinterdum, & erecta. Pofcit Piftoris meminit Iuuenalis. Pracessferat) ante aduentum eius in vrbem. Maior) maioris facundiæ quàm crederetur. Fa cultas) facilis poteftas dicendi alibi pro diuitiis. Vbertas) fertilitas cum delectu. Sic pingue dicendi genus Cæcilio affignat Macrobius, ficut copiofum Ciceroroni. Et Philoftratus Ifao non aridum fed immenfum ac naturale & rebus fufficiens. Ex tempore imparatus,ex improuifo. nam maximus ftudiorum fructus eft, & velut præmium quoddam amplius longi laboris ex tempore dicendi facultas, quam qui non erit confecutus Fabij fententia, ciuilibus officiis renunciabit. Ds fcripferst) ftylo elaborauerit. Quintilianus præcipit multo ac fideli flylo claborandam orationem, vt fcriptorum co lorem etiam ea quæ fubitò effufa funt, reddant. extemporalis enim garrulitas nec expectata excogitatio, & vix furgendi mora circulatoriæ iactationis fimilis eft. Atticies) optimus.nam atticè dicere eft optimè dicere: quia Attici inter alios Græcos preffi & integri funt. & Xenophon pro dulcedine eloquij & incredibili facilitate, Attica mufa appellatus. M.Tullius de Optimo Gen. Orat. Atticè dicere tradit effe,ornatè,appofitè,eleganter,in vnoquoque dicendi genere probato differere. Sale & facetiis vti vel maximè atticum eft. fciátque fi quis Demofthenem imitetur, eum & Atticè dicturum & opPlures controuerfias timè: quo oratore ne Athenas quidem ipfas magis credo fuiffe Atticas.Et de Claris Orat. Atticè dicere, eft ad fimilitudinem Demofthenis dicere, vt non omnes qui Atticè, iidem benè: fed vt omnes qui benè, iidem etiam Atticè dicant. Prefa tiones) quæ ante opus ponuntur breuibus confilium fcriptoris explicantes. Terfa) limatæ,accurate, politæ. Graciles)preffe, acuta. Dulces) fuaues,delectabiles,non afpere, non tetricæ. Grames) fententiis refertz. Erecte) ftylo grandiori. Antitheton graciles & erectx, graues & dulces. Pafcit) fibi dari ab auditoribus. lego tamen melius, proponit. quas tractet ex tempore. controuerfias plureis, electionem auditori[M.T.l.ij.de Finibus, Leó bus permittit, fæpe etiam partes: furgit, atinus Gorgias primus aufus eft in conuentu po- micitur, incipit. Statim omnia, ac pene pafcere quæftionem, id eft riter ad manum. Senfus reconditi, occurfant iubere dicere qua de re quis vellet audire. audax verba,fed qualia:quæfita,& exculta.multa le negocium dicerem, impu dens, nifi hoc inftitutum poftea tranflatum ad philofophos noftros effet: nam] ante controuerfiam præfationem dicebant. Non folum hoc ex Cæcilii verbis probatur, fed etiam Gellii dicentis, Introit adolefcens & præfatur arrogantius & elatius quàm ætati eius decebat: ac deinde iubet exponi controuerfias. Quid autem fit controuerfia, Seneca inquit, Declamabat Cic. non quales nunc controuerfias dicimus, nec tales quidem quales ante Ciceronem dicebant, quas thefeis vocabant. Hoc autem genus materiæ quo nos exercemur adeo nouum eft, vt nomen quoque eius nouum fit controuerfias nos dicimus, Cicero caufas vocat. Hoc verò alterum nomen, hoc eft thefis, græcum eft: fed in Latinum ita tranflatum, vt pro Latino fit. Scholaftica cótrouerfia multo recentius eft,ficut ipfa declamatio. Artem tractandæ controuerfiæ Aphthonius præbet. & plures Seneca exponit, quas Silo Pompeius apud eundem, quoties commodum erat exiftimabat, fumi poffe de hominibus legis verbis. Electionem vt eligerent quam diceret. Paratus) domi præmeditata oratione. Senfus eft,lfæus aliquando accedit ad declamandum præmeditata oratione, cum alias ex tempore declamaret : oblata auditoribus facultate vt fibi proponerent plures controuerfias,eligeréntque quam à fe tracta ri vellent. Si autem leges partes loco paratus, vt eft in codice antiquo, tunc fic interpretaberis: fæpe etiam partes controuerfiæ permittit auditoribus & difcipulis, vt fiue defenfionem fiue accufationem tractandam fibi fumant. Exurgit) ftantes enim dicebant. Amicitur) pallio, quia Græcus [fe componit Sic enim li.iiij. de Liciniano declamaturo fcribit, Cum, inquit, Græco pallio amicus ́intraffet poftquam fe compofuit, circumfpexitque habitum fuum, Latine, dixit, declamaturus fum.] Nam fi Romanus, toga: cuius formam in Oratore Quintil. optimè defcribit. Alii codices habent,jam ergo loco amicitur, quod minus probo. Omnia)fuccurrunt neceffaria dicenti. Pariter) codem momento. Ad manum) in promptu. Reconditi)rari,admirabiles. Occurfant fluunt, fuggeruntur, vberant Verba vtrumque tetigit ex quibus oratio conficitur ex verbis & rebus. In rebus intuenda inuentio, in verbis elocutio, in vtrifque collocatio. Verba aut fingula aut coniun&ta funt,in fingulis intuendum eft vt eft vt fint latina,perfpicua,ornata,& ad id quod efficere volumus accommodata: in coniun&tis, vt emendata, vt collocata, vt figurata. Quefita)electa.Exculta)emendata,vt alterum ad fingula, alterum ad conjuncta referatur. Multa lectio in fubiti] Cùm dicit Ifæus ex improuifo, apparet fertur ad res,hoc ad verba. multa legiffe. Comparatur enim facultas extemporalis ex multa lectione, & longo ftylo ac fideli.vnde lib. ij. de Oratore M. Tullius,Qui à fcribendi confuetudine ad dicendum venit hanc affert facultatem: vt etiam fubitò fi dicat, tamen illa quæ dicuntur fimilia fcriptorum effe videantur. Multafcriptio) multum tioin fubitis,multa fcriptio elucet.proemiatur fcripfiffe nulla.n.res tantú ad dicendú proficit quátú aptè,narrat apertè,pugnat acriter, colligit forfcriptio. autor Cic de clatiter, ornat excelfe: Poftremò docet, delectat, ris Orat. Multa lectio re- afficit,(quod maximè dubites) crebra Junná perfpicuitas in verbis Mara naj vonμała, fyllogifmi circumfcripti & præcipua habet pprietate.coparauit itaq; ma Latine commétum interpretamur,re-· delectu rerú ex multa lectione:at ftylo diu- thoricus eft fyllogifmus: ab aliis pars ditino perfpicuitaté verború. Proæmiatur a- citur fyllogifmi, vt à diuo Thoma, sylloprefumit promiú fubiectæ rei congruú. gifmus detruncatus procedens ex præcovult n.principiú effe accommodatú caufæ gnito. ficut enim fyllogifmus eft oratio in & materię infitu.vnde Hermogen.inquit, qua quibufdam pofitis & conceffis per ea difficillimú effe inuenire procmiú caufæ necefle eft aliud euenire:fi verò fuerit imcóueniens:quo reperto commodè facilius perfectus,hoc eft ex duobus affumptis,alcætera tractatur,cùm alię orationis partes terum defit,enthymema dicitur, vt omnis ab illo dependeant. Narrat apertè) Narra- homo eft animal, ergo homo est substantio debet effe lucida, breuis, verifimilis. tia. Ariftoteles inquit enthymema effe erit aperta fi fuerit expofita propriis ver- fyllogifmum ex probabilibus& fignis.Fabis & fignificantibus diftin&ta rebus, per- bius concurrit ferè cum Thoma. Syllofonis, temporibus, locis, caufis: ipfa etiá gifmus,fcribit,habet conclufionem ratiopronunciatione in hoc accommodata. nem & propofitionem, & per omnes par Pugnat acriter) dum fua argumentis có- tes efficit quod propofuit : enthymema probat, & aduerfarij partes confutat. ibi folum intenta contentum intelligi: habet enim vis & acrimonia dicentis tota effun- ení rationé & propofitioné, nó habet coditur. Colliger concludit vt in peroratio- clufioné:ita eft imperfe&tus fyllogifmus, vt ne,vbi validiffima quæque per orationem bonum eft virtus, qua nemo malè vti pofparfa colligimus.an potius non tam per teft. fyllogifmus talis. folum bonum virorationem intelligit quàm vniufcuiufque tus.nam id demum bonum eft,quo nemo fyllogifmi vel enthymematis conclufio- malè vti poteft, bonum eft ergo virtus. nem. Cùm colligere fit ex duobus pluri- Hermogenes in Rhetoricis, Enthymebúfve pronunciatis concludere. inde Per- mata rotúdè & per comparationem pro. Gus, Mendosè colligis, inquit Stoicus. lata,acrimoniæ maiorem exiftimationem Ornat excelsè) oratio eius magnifica & afferunt. ad quod videtur Iuuenalis refpeexcelfa eft. hoc pertinet ad vniuerfam oxiffe cùm Satyra fexta inquit,Curtum ferrationem: nam de elocutione intelligit mone rotato Torqueat enthymema. Et qua omnes partes funt exornandę. Docet) fortaffe de epenthymemate intellexit, id quod proprium eft narrationis & argu- quod Hermogenes teftatur effe prçueniémentationis. Delectat)quod eft procmij ti enthymemati aliud excogitatum enthy proprium,ficut afficere perorationis:qua mema, in quo maximè verborum breuiquam per omnes orationis partes præci- tas laudetur. Accedit Quintiliani autoripiat Fabius mouendos affectus, maximè tas dicentis, Et illud effe decorum comtamen in ingreffu & fine. Afficit mouet.fi- preffis tribus digitis,quo nunc Græci plu dem facit. Maximè dubites vix credas fie rimum vtuntur,ctia vtraque manu, quori poffe extemporali oratione. Sties enthymemata fua geftu velut correbra) frequentes fyllogifmi. enthyme- rotunda, ceffim manus lauior promittit 1 & affentatur, citatior hortatur, interim & fyllogifmi pene idem fint.] Nou) referunt, & Seneca tra ceret, fed in mirandum mnium, & nifi cuftos in cifti.M.Tullius verò, Me & cognitis. de quo & enthymemate lege latius apud Fabiú & Hermog.lib.iij. Rhetoricorum. Circumfcripts] [picturati, fabrefacti] breues,& quadam æquabili circumactione deuincti.nam fecundum Philoftratú breuibus interpretabatur Ifæus, & vniuerfum argumentum paucis colligebat. te perfecti Stylo) medi- effecti: quod ftylo quoque affequi magnum est. moria eft firma animi re rum & verborum difpo- altius) multa recitat ex minum recitata quo or nerant, fingulos verfus ad fe exercere. Sexagefimum) alia fcriptura feptuagefimum. Scholafticus) declamatorfolùm in fictis caufis & ociofis verfatus, non in veris litibus.Nos)caufidici. Foro) forenfi eloquentia tuendis ciuibus: & in ipfa arena. Terimur)diftrahimur,ætatem confumimus. Multum malitie addif cimus)fimus fubdoli & verfuti. Quamui nolamus)necessariò & inuitò. Auditorsú) &.pro ipfis auditoribus, & loco in quem |