I.

Eigene Abhandlungen und Auffätze.

.

Animadverfionum in quadam loca Promtuarii Turicenfis Continuatio.

Authore

FRANCISCO DE PAULA SCHRANK.

(V. Ann. d. Bot. Fasc. I. pag. 12. Sq.)

§. VIII.

De Acacia penuriam ligni refarciente.

(Fafc. VIII. p. 117.)

Acaciam, quam Linnæus Robiniam Pfeudoacaciam di

xit, Germani den Schottendorn vocamus, Cel. Medicus ut arborem commendat, quæ ad penuriam ligni egregie præcavendam nata fit. Non abnuo, imo plane in ejus fententiam defcendo, fi de provinciis fermo fit, quas ille potiffimum, cum hæc fcriberet, præ oculis habuit. Non alia arbor, fi putetur, meliora vineis ftatumina largitur, citiusque eadem ex vulnere fuccrefcit. Parcitur interim fylvis abiegnis, junioribusque arbufculis, ante diem inclementer fecus in palos mutandis, in juftas arbores, foco aptiffima ligna præbituras, adolefcere conceditur. At ipfam Acaciam in focorum ufum plantari non fuadeo; neque enim proceram arborem format, quæ copiofum lignum lar

giatur, fed fere, præfer, quod truncus non altus præftat lignum, ramentis. tantum omnis ejus utilitas abfolvitur, quæ quidem egregia fubminiftrat; fed ramentis ut calefieri quidem cubicula queunt egregie, ita illa cum rationibus emtorum non fatis bene conveniunt; juniora enim quum fint, nec fubftantiæ compactæ fatis, celerrime comburuntur, neque, ob exilitatem, corbones largiuntur, qui, dum claufo fornacis oftio lentiffime in cineres fubfidunt, calorem cubiculi fenfim dilabentem egregie alant. Ipfa ramenta fagina, & tamen Fago non aptius foco nutriendo lignum non eum ufum præftant, quem origo fpondet; nempe fruftra a tenello ramorum ligno exfpectes, quod nonnifi annofi rami truncufque præbere poffunt. Alterum Acacia incommodum eft, quod, etfi folum nullum refpuat, imo in arido meliorem præbeat materiam, tamen ventos non ferat, fed facillime ab eorum impetu difrumpatur. Ego quidem exiftimo, Alnum noftratem, fi ufum ad vitium ftatumina excipias, Acacia non concedere, præftare etiam, tum quod ventos ferat egregie, tum etiam quod ligno fit, illo, quod ex Fago habemus, vix deteriori, præfertim fi in ficco crevit. In regionibus porro, quæ Lupulum colunt, nihil frugis ab Acacia fperandum, propterea, quod ftatumina nec alta fatis nec firmá largiatur; uti enim, fi cætera non defint, vites generofius vinum maturant, fi humiles fervantur, ità Humuli ftrobili in alta melius excoquuntur, S. IX.

De juglande nigra penuriam ligni refarciente.

(Fafc. VIII. p. 127.) Multo adhuc minus, quam Acaciam, Juglandem nigram commendo. Ea, tefte Cl. Plappart *), in exigua telluris profunditate radices fere hori*) Jacquin mifc. II. 12.

zontales in immenfum fpatium explicat, quo fit, ut vege tabilia omnia, quæ per illud terræ fpatium habentur, ene cet prorfus & exftinguat. Quare verendum omnino eft, ne fylvis conftituendis apta non fit, quum nimis magnis spatiis fingulæ arbores ab invicem diftare neceffum habeant, ut, quam exfpectas, ligni molem largiantur, quæ nonnifi pro nutrimenti copia, & hæc pro amplitudine foli, haberi poteft; adde damna, quæ agris pratisque ad fylvarum ejusmodi juglandinarum aditus propiufcule fitis certo certius exorientur. Sed verendum etiam eft, ut foco aptiorem quam quercus aut juglans regia materiam præbeat, quæ quidem ob nimiam ligni duritiam ad eum ufum exigui pretii funt, quum difficulter vel ab igne folvantur. Recte nimirum obfervat Celeb. Jungius, quum de ufu hoc fermo eft, non quævis ligna æque apta effe, fed haberi quendam terminum, ultra quem citraque vitium adfit. Infit ligno non levis facilitas ignis concipiendi, non tanta tamen, ut nimis celeriter ab illo pervadatur; altero fit, ut mox ab initio egregiam flammam præbeat, altero, ut diu ardeat. Quæ inter noftrates arbores uni Fago maxime conveniunt, poft hanc Alno, quæ in ficco creverit, Betulæque, denique Carpino Betula; poft has Pinus, Piceaque, quæ in montibus nafcuntur, tum Abies & Pinus Piceaque vallium fequuntur.

Ego fylvis noftris fatis profpectum arbitror, fi 1) nonnifi arbores juftæ ætatis cædantur, 2) fi fylvæ in quosdam, pro natura arborum, quas ferunt, determinandas, partes difpefcantur, et quovis anno non nifi eæ cædantur arbores, quæ intra fpatium unius ejusmodi partis crefcunt, 3) fi in cæfarum locum ferantur aliæ, fed 4) non ejusdam indolis: Piceam Fagus excipiat, Fagum Picea; fic naturam imitabere; 5) fi fylvarum non ftudiofe nimis cubiculi in¬

ftar verrendum permiferis; qui forte ibi habentur musci, quæ plantæ herbaceæ, imo fruticulofæ etiam, inter arborum ordines nafcuntur, foliaque decidua egregie tellurem, ubi putruerint, ftercorant; agrorum fativa gramina, quæ frumenta dicimus, fine diligenti ftercoratione exiguum incrementum nancifci nofti, et cœlo minantes arbores äere folo pafci exiftimes? Neque dicas, minutulam eam efse humi portionem, quæ ex putrefactis ejusmodi plantis reftat; verum id eft; fed humus, ut terra eft, non ftercorat; illam potius vim Phlogisti confidera, quæ quavis putrefactione fixum fuum deferit ftatum, et alienum äeris habitum induta et ab ipfa tellure hauritur avidiffime, et a plantis excelfiotibus, infra quas ejusmodi putrefactio contigit, foliorum ope maximo cum emolumento, utpote præcipuum corporum organicorum nutrimentum, forbetur lubentiffime. Sed hæc indicata fufficiant, quum minus hujus loci fint, atque alibi diligentius a me pertracta habebuntur.

S. X.

De plantarum methodis.

Genera plantarum conftituendi regulas Linnaeus primum, tum Scopolius tradiderunt univerfales, nec, ut erudite advertit Celeb. Wildenow, fuis ipfi regulis fatis conftanter inhæferunt uterque, quum genera ipfa conftituerent. Cæteri Botanici magno numero genera quidem conftituerunt, at regulas nullas tradiderunt, vel quod methodum occultarint ftudiofe, vel quod certam fequerentur nullam, folaque empiria niterentur. Difquirenti mihi, qui factum fit, ut indefeffis licet tantorum virorum laboribus tamen fortuna minus arriferit, duæ præcipue caufæ fefe obtulere; primum, quod, faltem tum, quum generum conftitu