Ao. 1506 Belver, (Ald. oorspr.). Balveren is ook eene buurschap van Lienden, prov. Gelderland. Batenburg, een zeer oud stadje in Maas-Waal, prov. Gelderland. A. 1199 en 1207 N. de Batenborch, (Sloet 376 en 421, naar het oorspr.; in niet oorspr. dikwijls Batenburg, maar niet te ver trouwen). #1394 Batenborch, (Arch. v. B., oorspr. schepenbr. van Nijmegen). Beesd of Beest, dorp aan de Linge, in den zuidwestelijken hoek van Gelderland. Bisde, (Sloet 249, 291, 292, 316, 427, uit het Cartularium van Mariënweerd). XIV en XV eeuw wel twintigmaal Beesde, doch een enkelen keer N. de Beest, (Arch. v. B., oorspr.). Daar de d domineert, zal Beesd wel de spelling zijn die de voorkeur verdient. Berkel, dorp bij Tilburg, prov. Noord-Brabant. Ao. 1234 Bercle, (Schutjes III, bl. 244.). 1242 N. de Berkele, (Arch. v. B., oorspr. schepenbr. van 's Hertogenbosch), 1332 Berkel, (Ald. oorspr.). Later meestal Berckel, en evenzoo N. v. Berckel. De naam kan zijn oorsprong danken aan den boom (berk) of berkenbosch en lo. Er zijn meer plaatsen van dien naam. Zie Heringa e. a. Berlikum, dorp bij 's Hertogenbosch, prov. Noord-Brabant, te onderscheiden van Berlikum in Friesland. Ao. 1237 Berlekem, in twee verschill. charters, (Arch. v. B., oorspr.). 1240 Berlanchem en Berlinchem, in hetzelfde charter, (Arch. v. B., oorspr.). 1243 Berlechem, (Ald. oorspr.). 1300 of iets later, Berlichem, bestendig in een cijnsb. (Ald. oorspr.). 1355 Berlikem, (Ald. oorspr. schepenbr. van 's Hertogenbosch). A. 1501-1506 Beerlykem, Berlecum, Berlykem, (Ald. oorspr.). In de wandeling zegt men: Ballekom, met de klem op de eerste lettergreep, terwijl de o in kom nauwelijks gehoord wordt. Een heim is duidelijk het tweede lid van dit woord. Het eerste kan uitgelegd worden als een persoonsnaam. Men vergelijke Berlikum, in Friesland (I Dl. bl. 34). Berne of Bern, thans nog slechts gehucht in de gem. Herpt, bij Heusden, prov. Noord-Brabant. Ao. 709 Birni, (Sloet 2). 1132 Byrnen, (Annales Rodenses, bij Ernst Tom. VI. p. 43). 1134 Berna, en heet aldus gewoonlijk in het latijn (Arch. v B., oorspr.). 1319 Baerne, (Arch. v. B.. oorspr.). Verder XV en XVI eeuw: Beern, Bernne, Baernen, soms Birne. In de XVII eenw meestal Baerne. De bevolking in den omtrek zegt:. Beere(n). Bernis of Bernheze, buurschap gedeeltelijk onder Dinther, gedeeltelijk onder Heeswijk. Zie V. d. Aa art. Berheeze. "1588 Bernis, (oorspr. pachtb. v. B.) De naam is ontleend aan Berne: het was een Heze van Berne. Thans zegt men hier ter plaatse ongeveer: Bannis. Dit zal een samentrekking zijn van Baernehees. Beuningen, dorp bij Nijmegen, prov. Gelderland. A. 1100 in Boninge, (Sloet 200bis, uit Höfer). 1148 Boninchen en Boninghen, (Ald. 291, 292). " 1189 Sacerdos de Bonigge, (Arch. v. B., oorspr.). 1270 Boniken, (Sloet 919, uit een register van Grave). (Arch. v. B., oorspr.). De uitgang ghen, chen heeft heim vervangen; het eerste lid komt van den persoonsnaam Boning, Boningus, Boninguus, die veel voorkomt in oude schriften. Vgl. ook Joh. Winkler, Ned. geslachtsnamen I, 106. Ter vergelijking kan Bunnik, een dorp bij Utrecht, oudtijds, omstr. 960, Bunninchem (Okb. v. H. & Z. I, 33,) en Bunnink, buurschap bij Winterswijk, prov. Gelderland, genomen worden. Vgl. ook het andere Benningen, in Overijssel (Dl. I, bl. 83). Het eerste lid kan bok (hircus) zijn, of buke (beukenboom), of ook wel de oude geslachtsnaam Bocco, Bucco, Buc, Buck, welke niet zeldzaam was; vergl. ook Joh. Winkler, Ned. geslachtsnamen, bl. 82 en 393. Boxtel of Bokstel, dorp in de prov. Noord-Brab. (Zie verder I DI. bl. 63, waar het reeds behandeld is). Ter aanvulling het volgende: A. 1291 Boucstele, (Schutjes III. bl. 340). Omstr. 1300 Boextel, (zeer dikwijls in oorspr. cijnsb. van B.). A. 1332 Boecstel, (Arch. v. B.. oorspr.). Omstr. 1516 Boexstel en In de uitspraak wordt de Boxtel, (Ald. oorspr.) niet meer gehoord. De gemakzucht van den mensch ontdoet zich van lieverlede, zonder het te merken, van al wat eenigszins lastig uit te spreken is. Breugel, dorp bij- en met Zon één gem., in de Meierij van 's Hertogenbosch, prov. Noord-Brabant. 1288 in Brogele, (Arch. v. B., oorspr.). Ao Het dorp ligt aan de rivier de Dommel, welke tusschen Zon en Breugel vloeit. Zie ook boven, bl. 8. Bruchem of Broechem, dorp in de Bommelerwaard, prov. Gelderland. Ao. 1230 G. de Bruchem, (Sloet 528, doch uit een cartul, van 1486). Omstr. 1560 Brucom en Bruijcom, (Ald. oorspr.). De naam is niet onduidelijk samengesteld uit Bruc (palus) en heim. Darthuizen, buurschap van de gem. Leersum, prov. Utrecht. XIII en XIV eeuw: Derthese, Derthesen, Ederthesen, Darthesen. Later Derthuisen, Darthuisen, (Arch. v. B., naar oorspr. oork.). Deil, dorp in de Tielerwaard, prov. Gelderland. A. 1148 Daila en Daile, 1210 Deile, (Sloet 291, 292, 427). XIV en XV eeuw: Deijl, Deil, en soms Deyil, (herhaaldelijk in het Arch. v. B., oorspr.). Delwijnen, dorp in de Bommelerwaard, prov. Gelderland. Omstr. 1205 Dilewinne, (Allod. Bern. oorspr.). Dennenburg, dorp in het Land van Ravenstein, prov. Noord-Brabant. Omstr. 1205 Derenburhc, (Allod. Bern., oorspr.). 1300 Derenborch, (Arch. v. B., oorspr. cijnsb.). Ao. 1332 en 1339 Derenborch, (Ald. oorspr.). 1560 eens Dorrenborch, (Ald. oorspr.). Deurne, dorp bij Helmond, prov. Noord-Brabant. Ao. 1069 Durna, (Sloet 179 uit Beyer's Urkundenb.). Verder stippen wij slechts aan, dat het in de wandeling Deurzen wordt genoemd en ook evenals Deursen bij Ravenstein in oude oorkonden voorkomt onder de benaming van Dorne, Doerne, Doirne. Vgl. ook beneden Doorn (prov. Utrecht). Deursen, dorp bij Ravenstein, prov. Noord-Brabant. 1400 en verder zeer dikwijls N. de Doerne, (Ald. oorspr,). Omstr. 1550 nog Doerne, (Ald. oorspr.), Men spreekt thans uit: Deurzen, en zoo behoort het naar ons oordeel ook geschreven te worden. Dinther, dorp bij Heeswijk, Meierij van 's Hertogenbosch, prov. NoordBrabant. Ao. 1139 Dintre, (Sloet 275, niet naar 't oorspr.). 1196 de Dinthere, (in de oorspr. schenkingsbr. van Albert van D., Arch. v. B.). Omstr. 1196 Dinthere, (in de oorspr. br. van Albert van Kuik, Arch. v. B.). 1205 Dinthere, (Allod. Bern., oorspr,). |