In de volkstaal thans Ezzing. De Esp, waaraan dit gehucht zijn naam schijnt te danken, is de zoogenaamde ratelaar (populus tremula). De onbekendheid met een esp, onder dien naam namelijk en tevens de eenigszins lastige uitspraak kunnen aanleiding gegeven hebben tot de verandering van Esp in Esch. Over het tweede lid, donk, vgl. Den Dungen en Hooidonk. Ewijk, dorp in Maas-Waal, prov. Gelderland. Omstr. 1080 Awich, (Sloet 184). Ao. 1196 Eevick, ( 389). " 1255 Einwych, (Schutjes, III. bl. 628). XIII eeuw Ewich, (Binterim u. M.). 1377 N. v. Ewic, (Arch. v. B., oorspr.). Ao. Een ander Ewik, ook Slijk-Ewijk genoemd, ligt in de Betuwe. Gaal, geh. van Schaïk, in het Land van Ravenstein, prov. Noord-Brab. Omstr. 1205 Gale, (Allod. Bern., oorspr.). Ao. 1348 Ghale, (Ald, oorspr. schepenbr. van Herpen). Wat later Gemert, dorp 2 u. N. O. van Helmond, prov. Noord.-Brab. Omstr. 1080 N. de Gamerthe, (Sloet 184). Ao. 1261 Gemerthe, (zie boven bl. 24.) " 1264 minstens zesmaal Gemert. (Gem.-arch, van Gemert, oorspr.). XIV eeuw altijd Gemert of Ghemert, (Gem.-arch. v. Gemert en Arch. v. B.). Ao. 1430 Gerlacus v. Gheemert, (Regist. uitgeg. door Habets, in het rijksarch. te 's Hertogenbosch. 1491 Ghemert, (Rijksarch. te 'sHertogenbosch, oorspr.). Omstr. 1570 Gemart of Gemartt, (in twee duitsche stukken, Ao. 1886 Guemert, (in een fransch stuk Ald.). In de volkstaal van G. Giëmert, met de klem op de ë : Ald. Genderen, dorp in het Land van Heusden, prov. Noord-Brabant. Omstr. 983 Ganderon, (Sloet 110). 1205 reeds Genderen, (Allod. Bern. oorspr.). 1300 Ghenderen, (cijnsb. v. Bern.). 1316 Ghenderen, (oorspr. schepenbr., Arch. v. B.). Giesen of Giessen, dorp bij Woudrichem, prov. Noord-Brabant, te onderscheiden van andere Giessens in de prov. Zuid-Holland. Ao. 1178 Giscen, (Sloet 349). Omstr. 1180 Gysen, (Sloet bl. 943, naar een oorspr. register). Ao. 1338 N. v. Giecen, (oorspr. schepenbr. van Heusden Arch. v. B.). 1354 Giecen, (oorspr. schepenbr. van Woudrichem,-Ald.). Omstr. 1560 Ghijsen, (Ald. oorspr.). De is scherp en kan niet in veranderd worden. Gorinchem, stad in Z.-Holland. Omstr. 1205 Gůrinchem, (Allod. Bern. oorspr.). 1224 Ghorichem, (Okb. v. H. en Z. I. 287). 1282-87 Gorinchem, (Okb. v. H. en Z. II. 444, 597 en 613). Ao. 1290 Gorichem, (Goderichem ?), (Okb. v. H. en Z. 790). 1307 N. de Ghoringhem, (Arch. v. B., oorspr.). Vergl. ook wat over dezen naam gezegd is in Nom. geogr. N. I. 159. Groesbeek, dorp in Maas-Waal, prov. Gelderland. Ao. 1040 Groesbeeck, (?) (Sloet 159, niet oorspr.) Grusbeke, v. d. Bergh, M. N. geogr. 208. 1258 N. de Gronesbeke, (Ald. 807, naar 't oorspr.). 1268 N. de Groesbeke, ( 909, niet oorspr.) Omstr. 1280 Grosebecke, (Sloet 726, uit Bint. u. M.). Omstr. 1440 N. de Groisbeke en Groesbeke, (Ald., oorspr.) Handel of Haandel, gehucht van Gemert, prov. Noord-Brabant. A. 1364 Gevert van Havel (cop. auth.) 1452 Haendel, (Gem.-Arch. van Gemert). Aldus in de meeste stukken van lateren tijd, en slechts zelden Handel, (Ald.). In een oorspr. stuk van 141, berustend in het rijksarchief te 's Hertogenbosch, leest men: Haendelt. A. 1741 Handel, (Ald.). In de volkstaal thans Handel, of, zoo men wil, met een kort ne vóór de a. De spelling Haandel zal het best overeenstemmen met de oude schrijfwijze, en ook met de uitspraak, die hier geheel anders is dan bij het woord handel. De spelling Havell (1434) doet vermoeden, dat de beteekenis van den naam is Haneveld, te meer daar achter de kapel van Handel een bosch lag, genoemd Hanecamp. Haren of Haaren, dorp bij Oosterwijk, prov. Noord-Brabant, te onderscheiden van Haren bij Megen (zie beneden). Ao. 1332 Haren, (Arch. v. B., oorspr.). 1416 Haren, (Ald. zeer dikwijls in een tinsboekje van dit dorp). Omstr. 1560 Haren, (Ald., oorspr.). 1636 bijna altijd Haren, soms Haeren, (Ald., oorspr.). Thans schrijft men vrij algemeen Haaren, doch deze verandering is wellicht alleen geschied om het gemakkelijk van Haren bij Megen te onderscheiden. Haastrecht, dorp 1 u. O. van Gouda, prov. Zuid-Holland. Ao. 1108 Fredericus de Haveskesdrecht, (Okb. v. H. & Z. I, 110.). 1155 Gerardus de Havekesdrecht, 132.). " !! ( " 1284 Haestrecht, en op het zegel: S'Harberni militis de Hastriht", (Arch. v. B., oorspr.). 1391 Haestrecht, (Arch. v. B.. oorspr. schuldbr. van Aelbrecht Palsgr. upten Rijn). Haren, dorp bij Megen, aan de Maas, prov. Noord-Brabant, niet te verwarren met H. bij Oosterwijk, noch met H. in de prov. Groningen. (Arch. v. B., oorspr.). Ao. 1196 N. de Har, Omstr. 1200 N. de Haren, 1300 Haren, Harmelen, dorp in de prov. Utrecht. A. 1340 N. de Heermalen, (Arch. v. B., oorspr.). Hedel, dorp in de Bommelerwaard, prov. Gelderland, aan de Maas. Ao. 814/15 In Hedilla en in Hatalle, (Sloet 27). Omstr. 1205 in Hedele, (Allod. Bern., oorspr.). Ao. 1234 1250 Omstr. 1300 1375 Ao. 1481 "Miles de Hedele" en "Haec acta sunt in Hedele", (Arch. v, B., oorspr.). bestendig Hedel, (Ald. in een cijnsb.). scepen in Hedel, (Arch. v. B. oorspr.). Men zegt in de wandeling: Heel, en aldus vindt men het ook wel enkele malen in oude stukken geschreven; zoo bijv. meer dan driemalen in een HS. van omstreeks het jaar 1570, Arch. v. B.). V. W. Ook het Limburgsche dorp Heel droeg in de middeleeuwen den naam van Hedel of Hedele, (J. Habets, Versl. en mededeel. d. K. Ak. XI, 1882, bl. 137.). Hedikhuizen, dorp bij Heusden, aan de Maas, prov. Noord-Brabant. 997 en 1186 Hittinchusen en Heudecusa, (Miraeus I. 657 en Ao. Omstr. 1320 altijd Hedichusen, (Ald. in een cijnsb.). En aldus gewoonlijk in de XIV eeuw (Ald., oorspr.). Ao. 1429 Hedekusen, (Ald., oorspr.). [Omtrent den naamsoorsprong deelt onze zeer gewaardeerde medearbeider, de Heer Johan Winkler, het volgende mede: Hedikhuizen, naukeurig volgens de wetten van den nederfrankischen (in casu noordbrabantschen) tongval verzacht en verfloeit uit Hittinchusen, kan anders niet beduiden als (by of in) de huizen van Hittinc, resp. van de Hittink's, de Hittingen of Hiddingen, de Hiddinga's, dat zijn de kinderen, de afstammelingen, de nakomelingen van den man die Hitto heette. Hitto nu en Hidde zijn slechts wisselformen van eenen en den zelfden oorspronkeliken algemeen-germaanschen mansvóórnaam. Sedert de middeleeuen by Hollanders, Brabanders en alle andere Germanen buiten gebruik geraakt, is de mansnaam Hiddo, of afgesleten als Hidde nog heden onder de Friesen zeer algemeen in gebruik. Daarvan afgeleide, nog bestaande en aan nederlandsche geslachten eigene patronymika zijn: Hiddinga, Hiddenga, † Hiddama, Hiddema, Hidma, Hiddes, Hids, Hiddens, Hidden, allen in Friesland, Hiddingh en Hiddinge in Drente, Hiddink in de graafschap Zutfen. Daarvan afgeleide plaatsnamen: Hiddum (= Hiddaheim), buurt by Wons in Wonseradeel; Hiddema-state, te Hempens, te Pingjum en te Siksbierum; Hiddema-huis, te Bolswart; Hiddinga-syl (de sluis der Hiddingen), te Saaksumhuizen in Groningerland; Hiddingerberg, by Steenwijk (IJsselgo, Overijssel); Hiddigwarden (d. i. by of op de warf, werf der Hiddingen) gehucht by Berne in Stedingerland (Oldenburger of zoogenoemd Weser Friesland) Hiddingen, dorp by Rotenburg in Hanover; Hiddinghusen, gehucht in de graafschap Hoya (Hanover); Hiddinghausen, gehucht by Hagen in Westfalen, (dubbelgangers van Hedikhuizen); Hiddentrup (= Hiddena dorp, dorp van Hiddo), dorp in Lippe Detmold; Hiddestorf (de zelfde beteekenis als het voorgaande), dorp in de graafschap Hoya, tusschen Osnabrück en Bremen; Hiddingsen (oudtijds Hindinghusen), dorp by Soest in Westfalen; Hitzacker (d. i. Hiddes akker, oorkondelik bewijsbaar; tot hiertoe hebben oudtijds Friesen gewoond), stadje in Hanover aan de Elve. Tot hiertoe Winkler. Red.] Men schrijft: Hediksche Maas, Hediksche dijk, in plaats van Hedikhuizensche enz. Het lid huizen schijnt hier niet eigenlijk weggelaten, maar |