tezelfder tijd verouderd en niet verouderd kan wezen, is moeilijk te begrijpen; evenmin waarom het noodig geacht werd twee artikels hil te geven. Wellicht schuilt er niets achter dan eene slordigheid en was het Kiliaans bedoeling eerst hil te vermelden, en daarna ter plaatse waar zulks te pas kwam hille als verouderden bijvorm. In plaats van nu bij 't laatste eenvoudig te zeggen: vide hil," of i. q. hil," heeft hij eene andere omslachtiger manier verkozen. In de door van Hasselt t. a. p. aangehaalde woorden: Dorpen ende hillen van Noorthollant," uit de Handvesten van Vlaardingen, blijkt volstrekt niet dat met hillen „heuvels" bedoeld zijn; eerder het tegendeel. Oogenschijnlijk heeft men hier onder hillen bouwgronden of boerderijen te verstaan, en dit brengt ons van zelf tot de vraag of soms in eene of andere verwante taal sporen te vinden zijn van eene dergelijke beteekenis.

Als men overtuigd is van den hoogen ouderdom van zulke woorden als hul en hulle en wie is het niet? dan zal men ook zijn blik wenden tot die verwante talen welke wel is waar niet in zoo'n nauwe betrekking tot het Germaansch staan als Latijn en Litausch, maar toch van dezelfde familie zijn. Het Sanskrit biedt ons als tegenhanger van hul, Lat. collis, het woord kulya, aardhoop opgericht boven het gebeente van gestorvenen; dus tumulus" 1). Van denzelfden stam als dit kulya, collis, hul, is Skr. kula, hoop, menigte, familie, landschap, huis. Een dergelijk verschil, ten opzichte van vorm en beteekenis, als wij tusschen kulya en kula opmerken, kan er ook bestaan hebben tusschen hul (hil) en hulle (hille). Door alle plaatsnamen waarin hul voorkomt te verzamelen en aan een nauwlettend onderzoek te onderwerpen, zal men er misschien toe geraken, de voor elk bijzonder geval passende beteekenis van hul en hulle op bevredigende wijze vast te stellen.

Hop. De bocht der Zuiderzee ten zuiden van Hoorn heet het Hoornsche hop. Dit is zonder twijfel hetzelfde woord als het, eveneens onzijdige,

1) In 't Skr. is de u vóór eene 7 of r niet zelden voortgekomen uit eenen kleurloozen klinker en wisselt ze dan ook meermalen af met a. Regelmatig vertoont zich de u waar de volgende lettergreep eene labiaal bevat. Bijv. culuka of caluka (ouder celuka); kuruwíraka = karawiraka; kulinga (grauwe ekster) of kalinga; kurute, voor kerute; guru (voor geru), Prâkrit garu; aguru of agaru; kulwa = Lat. calvus; tulá Lat. tollere, tuli, (t)latum, opitulari, Gr. thñrai, válas. Zoo ook spruiten uit denzelfden stam kula, hoop, troep en kaliba, bijeengevoegd; sankula, opgehoopt, dooreen, en sankalita.

Angelsaksische hop 1), dat door Grein (Glossar, D. III van de Bibliothek der Angelsächsischen Poesie) vertolkt wordt met recessus," in hoofdzaak juist, zooals straks blijken zal.

Volgens Jamieson's woordenboek van het Schotsche taaleigen verstaat men onder hope op de Orkaden a small bay." Het is de vraag of het woord in dezen zin niet eer Noordsch dan wel Schotsch heeten mag, en in allen gevalle heeft hope in Schotland zelf, zooals o. a. blijkt uit de Wolfshope, voorkomende in Walter Scott's Bride of Lammermoor, eene andere beteekenis, en wel dezelfde als in Engeland, bijv. in Stanhope, e. dgl., waarop we later terugkomen. In het IJslandsch is hóp een zeer gewoon woord, in den zin van „inham, baai“; afhóp, reede aan de monden van eene rivier (Jonsson, Oldnordisk Ordbog; Cleasby, Icel.-Engl. Dictionary). De lange is ietwat zonderling, doch aan de verwantschap van het IJslandsche woord met het Angelsaksische en Friesche want het hop bij Hoorn is natuurlijk Friesch - is niet te twijfelen, al mocht het dan ook niet volkomen identisch zijn.

Ter bepaling van de verschillende schakeeringen van beteekenis die het Angelsaksische hop toelaat, moeten wij de plaatsen nagaan waar het voorkomt. In Raadsel 4, 27 (Grein, Bibliothek II, 2, bl. 371) heet het dat de steile steenrotsen rustig afwachten streúmgewinnes, hopgehnástes," wanneer hooge golven met gedrang op de klippen kruien.

Grein vertaalt dit met: Stille harren die steilen Steingehänge des Stromgefechts, des Holmflutkampfes." In zijn glossaar vertolkt hij hopgehnást met „allisio maris." Eigenlijk is gehnást collisio," en niet allisio," doch dit doet weinig ter zake. Als men bedenkt dat volgens de regelen van den Angelsaksischen dichterlijken stijl hopgehnást ongeveer hetzelfde moet aanduiden als streámgewin, d. i. stroomstrijd, stroomgewoel," dan zal men hop ten naastenbij kunnen weergeven met het diep". We zeggen ten naasten bij, want nergens is het Italiaansche spreekwoord Traduttore, traditore" meer waar dan bij vertaling van poëtische uitdrukkingen. In de Snorra Edda I, 574 wordt hóp opgegeven als een der dichterlijke benamingen voor de zee. Het van hop afgeleide hopig in Psalm 69, 2 (bij Grein 68, 2) laat zich ook gevoegelijk met diep" weêrgegeven; men vergelijke slechts de omschrijvende vertaling die daar luidt: Com ic on saes hricg, thaer me

1) Niet hop, zooals Grein schrijft en anderen na hem gedaan hebben. Het woord is namelijk geen ja-stam, blijkens de afwezigheid van klankwijziging, en toch heeft het in 't meervoud hopu; hetgeen onbestaanbaar ware, indien de klinker van hop lang was.

sealt waeter hreoh and hopig holme besencte met de Engelsche bijbelvertaling, waar men t. a. p. leest: I am come into deep waters, where the floods overflow me."

Intusschen heeft hop niet overal die meer onbepaalde beteekenis. De samenstellingen mór-hop en fen-hop, beide in den Beowulf, zouden wij liefst vertolken met recessus paludis". Deze opvatting sluit zich goed aan bij die van bocht", want ook dit kan met recessus" vertaald worden. Hoe de begrippen van iets dieps, van schuilplaats, van een inham, van „recessus” samenhangen, kan men zien uit het Latijnsche sinus en het Grieksche nóλos. Inderdaad, het is niet onmogelijk dat hop ontstaan is uit eene varieteit van denzelfden wortel die ook 't Grieksch xóλos heeft opgeleverd 1). Verwant schijnt ook Skr. kúpa, diepte, put; rots in eene rivier. Doch het is niet noodig deze vergelijking hier verder uit te werken.

Hoe is nu met de boven verkregen uitkomst te rijmen dat in Engeland en zuidelijk Schotland hope, in Stanhope, enz. een heuvel, en ook een klein dal aanduidt, volgens Skeat, die het woord ten onrechte onder hoop brengt a mound, a hollow. Door vergelijking van zóλo, laat zich ook dit gereedelijk verklaren; immers de boezem kan tegelijkertijd als iets dieps en als eene verhevenheid opgevat worden.

Of in ons land ergens een hop of bijvorm hope in den zin van „heuvel” is op te sporen, daaromtrent zal deze of gene onder onze medewerkers denkelijk licht kunnen verschaffen. In Noord-duitschland treft men verscheidene plaatsnamen op hoop, in den datief: hope, aan. Of daarin het boven behandelde woord vervat is, gelijk Grein (Glossar s. v. hóp) wil, dan wel een ander, kan niet beslist worden vóórdat men over de uitspraak van het Noordduitsche woord beter is ingelicht. H. KERN.

Wij laten hier eene reeks plaatsnamen op horst volgen. Ofschoon deze lijst niet op algeheele volledigheid aanspraak mag maken, geeft zij echter een vrij nauwkeurig beeld van de geographische verbreiding van het woord. Sommige dezer namen zijn duidelijk genoeg, bijv. Voorhorst, Lankhorst, Bieshorst, Hoonhorst of Hoohenhorst, Mekkelhorst (d. i. groote horst, Gotisch

1) Hop zou tot zóλπoç ongeveer in dezelfde betrekking kunnen staan als bijv. in 't Skr. jap, prevelen, tot jalp, praten; jambh, gapen, tot jrambh, enz. Als algemeenen regel kan men stellen: dat de toevoeging van een der trillende liquidae het hoofdbegrip van een zoogen. wortel even weinig verandert als die van de nasale liquidae. De gelijkwaardigheid van trillers en nasalen blijkt ook daaruit dat de laatste bij reduplicatie de eersten kunnen vervangen; derhalve arj met reduplicatie wordt ánarj, voor árarj; arch met redupl. ánarchat; enz. enz.

mikils, Schotsch mickle, bijv. many a little make a mickle; ook aanwezig in den andsnaam Mecklenburg, dat eene vertaling is van 't Slavische Weligrad), Katenhorst, (Katen, genitief van kate, (ook in ten Kate) = kote, kot, hut, hofstede, Eng. cottage); ook Vogelhorst, Arendshorst, Ooievaarshorst enz. Zeer waarschijnlijk schuilt in enkele dezer samenstellingen een persoonsnaam. Ook zullen sommige daarvan wel door eigenaren aan hunne buitenverblijven gegeven zijn, onbezorgd of de plaatselijke gesteldheid soms niet overeen kwam met de beteekenis van het woord.

De naam komt, zooals trouwens te verwachten is, niet of hoogst zeldzaam in polderlanden, lage landen en aan de rivieren voor. In de provincie Zuid-Holland alleen in de duinstreek tusschen 's Gravenhage en Haarlem. Hooger op in Noord-Holland, voor zoover wij konden nagaan, niet meer. Naar de Utrechtsche zijde eenige weinige malen, totdat in het oostelijke deel van het Sticht die naam zeer menigvuldig aangetroffen wordt. Dit gaat vervolgens oostwaarts zoo voort door Gelderland, benoorden den Rijn. Overijsel levert ook een aanzienlijk aantal; Drente op sommige gedeelten ook. Tusschen Rijn en Waal, voor zoo veel ons onderzoek strekt, in 't geheel geene; tusschen Waal en Maas zeer enkele.