Gesl. v. Herssel a° 1533 (te Arnhem, Nav. XXXVIII, 485). Harskamp, bp o. Otterlo: Heerscamp a° 1333 (H., G. Maandw. I, 170). Herscampe, -camp a° 1337/40, 1416 (Tijnsrol in G V 1876 bl. 21; GL in G V ibid.), a° 1530, 6, 1608 (G L. ib.; N. VI, 3 bl. 1097; Harscamp a 1444, 52, 69, 96, 1517, 20, 7, 57, 1615, 8, 31, 4, 8, Hartskamp a 1645, 54, 1741, 94, 1843 (Slicht. Tooneel 110a; T S, bl. 488 en kaart; G B 254, 316). Adject. Harscampersand a° 1645 (G V 1876 bl. 26). Gesl. v. Herscamp a° 1351 (A 68); v. Harscamp (Rietstap's Armorial). Harten (De), twee buurtschappen o. Renkum: Hartten a 1554 (Landdagsreces n° 3 fo 471). Harten a 1561, 1645, 54 H., G. Bijzonderhh., 69, 71; Slicht. Tooneel 104b. ao Hartjesberg, hoogte met landhuis bij Sonsbeek, o. Arnhem, 1521 enz. Hartgersberch, zie H., Arnh. Oudhh. I, 87, vg., alwaar in een Arnhemsch Schepensignaat vermeld staat dat een zekere Hartger Hartgers destijds sedert 38 jaar zijn vee gehoed had op »dat heetfelt ende hoigelant" bij het toen nog aanwezige Arnhemsche Bosch (t. a. pl. bl. 89, 90). Den lutken hartger staat omstr. 1400 als goed te Azewijn vermeld (T. v. E. 147). Te Rijssen a 1466 Het Hertghersland (D 183), a° 1472 een goed Hertghersstukken (D 248). Een persoons- of gesl. Hartgher(us, i) a° 1344, 8, 53, 8 (Cam. I, 146; II 2, 216, 586), Hertgheri a° 1360 (ib. 701) te Deventer. Een dito Hertger omstr. 1400 te Putten (T. v. E. 135). Ook op de Veluwe omstr. 1449 Hertger v. Estvelt, Hertger Negel (v. Riemsd. Eng. 118 n. 3, 123 n. 4). Vgl. Joh. Winkler, Ned. Geslachtsn. bl. 400. Hazedonk, buurt te Lunteren, (cleyn) Haseldonck a° 1408 (Tijnsbkv. Ede). Te Rijsbergen en Terheiden liggen buurten Hazeldonk. Een tiendblok te Barneveld in 1633, 55, een goed o. Ede in 1758 heette Hazelendonk (H B 1879 bl. 14; Regrs 315). Hazelt (De), te Terwolde, a° 1500, 17, 25 erve en goed de (Groote en Kleine) Haselt E 115, 329, 516). Gesl.: ter Haselt a° 1348 (Cam. II 4) a° 1426 (C 11); ter Hazelt a° 1413 (B 207). Hatert, bij Nijmegen, wordt in 1375 vermeld, want toen is »de Capelle tot Hatert gesticht", zegt het MS. Neomagense, waaruit de Chronijk v. Nijm. werd ontleend; zie die Chron. bl. 81. Voorts: die Haltert a° 1517 (N. VI, 2 bl. 585). Hatert ofte Holtert a° 1645, 54 (Slicht. Tooneel 386). Hettert of Hatert a° 1794 (GB 349). Adject. »De Haltersche wegh, strate" a° 1517 (N. VI, 2 bl. 585), »De Hatertsche Toren" a° 1844 (of Het Huis te Hatert). Onder Vierlingsbeek, N. Brab., ligt een huis Hattert. Hattem, stad a. d. IJsel, op Over-Veluwe, -: Hatheim in pago Northgouue a° 891 (Bo 41; Sp. IV, 137; BM 191; villa Hatteim a° 891/2 (Sl. 65). Hecheim a° 1025 (ib. 151, BM 191). Hetheim? Gaedsbergh, -berh 2) a° 1176 (Sl. 333; BN) a° 1517 Hattem aliàs Goedsberg (Privilegieboek te H. f° 13 in Nav. XXII, 5476). >>Mons Dei 2) quod quondam Hathem exstitit appellatum" a° 1299 (BN; N. I, 67, 70). Hathtem a 1306 (N. I, 93). Hattem a 1306 (ib.) a 1320, 39, 82, 1400, 7, 10, 4, 5, 19, 51, 93, 1537 (N. I, 192; H., G. Maandw. II, 63; F, 78; H., Roozendaal 109; G. Maalt. 112; Sl., Dijkgr. v. Hattem 9; H., Maalt. 81; G. Oudhh. 212; G. Bijzonderhh. 78; N. VI, 1 bl. 26; H., Oorspr. Hof v. Geld. 33). 1) Dit Hatheim wordt GV 1871 bl. 119, verkeerdelijk als Hatten in den Neder-Elsasz, bij Selsbach, geduid. Ware dit zoo, dan zou heel Over-Veluwe in den Elsasz komen te liggen. Hatten zie denkelijk omstr. 1400 vermeld in T. v. E. 159. 2) Ook ter plaatse een gasthuis dat (volg. TS. ao 1741, bl. 482, GB a° 1794 bl. 100) vanouds den naam Godsberg droeg; zie Slicht., Geld. Geschied. 111 op a° 1306. Nog tegenwoordig ligt bij H. een heuvel van dien naam. In het stadswapen op den verbondsbrief van 1343 ziet men boven den muur, die de twee gekanteelde hoektorens van den burcht verbindt, een zich bijna tot de hoogte dezer torens verheffende berg uitsteken, uit welken van weerszijden een bliksemstraal schiet, die zich op de torens ontlast. In deze raadselachtige voorstelling vindt men den Godsberg terug. (tho) »Godeswe(e)rde 1) dat Hathem tho het(h)ene plach" a° 1307 (H., G. Bijzonderhh. 17; N. I, 70, Aant.). Hattheym a 1318 (N. I, 185), -hem a° 1372, 7, 1472, 93, 1528, 77, 81, 1623 (Slicht. Tooneel 94b; N. III, 30; IV, 471; VI, 1 bl. 24; VI, 2 bl. 897; H., Stukken III, 130; IV; 286; G. Maandw. I, 67), -hom a° 1470, 81 (N. IV, 435; V, 156), -hum a° 1578 (H., Stukken III, 297). Hathem a° 1343 (Sp. IV Cod, Bijl. p. 52) a° 1467 (N. IV, 410). Hattum a° 1418, 80 (H., G. Oudhh. 208; Hard. II, 48) ao 1546, 76, 82, 1645 (H., G. Bijzonderhh. 59; Stukken III, 70; IV, 433; Kaart in Slicht. Tooneel). Hattom a 1481 (N. V, 146). Hatten a 1600 (Oorspr. HS. in GV 1873 bl. 36. Gesl. v. Hattem a° 1227 (Sl. 507), a° 1344, 1418, 78 enz. (Cam. I 129; H., G. Mk II 30; Bijdr. IV 200, enz.). v. Hatthem a° 1355 (Cat. n° 33). v. Hattum a° 1377, 1540 (N. III 50; Bijdr. III 141) enz. Havenk, zie Averenk. Haverkamp, goed in Noord-Empe, o. Voorst, a° 1415 Havercamp (V A 253), den Hauercampe (T. v. E. 145). Gesl. v. Havercamp a° 1227 (Sl. 507); Hauercamp a° 1353 (Cam. II 214) enz. : Anal. gesl. v. Ouercampe a° 1356 (Cam. II 371); Ouercamp a° 1356 (ib. 386)? Haverslag 2), goed o. Steenderen: Haifferslag a° 1585 (Leenboekv. Spaansweerd, in G V 1887 bl. 38). de H. a 1608 (ib. 55). 't Haverslagh a° 1697,9 (ib. 66). 1) Vertolking van Insula Dei. Roermond (Godswaard-op-de-Maas), Wageningen en Zutfen heetten in 1312 onder de regeering van Reinald I ook Godswaarden. Het R.-Kath. weeshuis te Arnhem heet nóg Insula Dei (als Godsweerd op de Velouw" omstr. 1306 door gezegden Graaf gesticht), in welke benaming men o. i. aan insula (Mid-Latijn weerd) de beteekenis moet toekennen, welke dit woord ook bij de latere classici had, t. w. die van een huis, dat opzichzelf alleen, in zijne muren staat", soms ook door kleinere huurhuizen omringd; in welk laatste geval men begrijpt, hoe gansche steden Godswaarden konden worden getiteld. = 2) Vgl. over slag Nom. Geogr. Neerl. I 58. Havikkerwaard (De), bez. Middachten, gem. Reden: Havikweerd a° 1741 (TS, kaart). Havikshorst, kasteelmatige huizing te Barneveld, a 1600 de Havixhorst (HB 1874 bl. 34). In 1719 ald. een tiendblok Havikhorst (Regrs 264). In Drente vindt men ook een goed Havixhorst of Havikshorst. Hedel, in Bommelerwaard, aan de Maas: Hedilla a° 709, 814, 5 (Sp. III, 124, 275; B M 202; Sl. 31). Hedel a° 1316, 27, 33 (N. I, 166, 211, 318) a° 1377, 1419, 24, Heedell a 1342 (N. I, 432), Heedel a° 1569, 81, 1614 (H., Stukken I, 335; IV, 327; transportbrief in MS. in Nav. XXXVIII, 309). Hedell 1) a° 1342 (N. I, 445) a° 1477, 1500, 5 (N. V, 87; VI, 1 bl. 213, 310). Hadel a° 1410 (B 187)? Hedele a° 1430 (N. IV, 68). Heell a° 1513, 29, 30 (H., G. Maandw II, 322; Arnh. Oudhh. III, 245; N. VI, 3 bl. 970), Heel a° 1569, 1614, 45, 54, 1732 (H. Stukken I, 324; transportbrief in MS.; Slicht. Tooneel 336; Hard. II, 123). Vgl. Nom. Geogr. Neerl. II 122. Adject. Heelsch(e Daeler) a° 1579 (H., Stukken IV, 204). Gesl. v. Heell a° 1528 (H., G. Maandw. II, 83). Zie ook een gesl. v. Heel a° 1406, v. Heele a° 1493 (te Deventer) B 140; D 599. Hederiksmaat, goed bez. Deutekom, omstr. 1400 pratum dictum hederixmateke (M. v. E. 71), naar Hedericus (ib. 75) of v. Hederich a° 1425 (T. v. E. 172). Heegh, als kasteelmatige huizing te Didam vermeld a° 1741, 94 (TS.; 1) Bo 392a vermeldt a° 1233 (dominus de) Hedeli, er in eene noot bijvoegend: Dus in de Uitgaaf, in plaats van (de) Hedel of (de) Hedell". GB), komt a° 838 voor als villa Heoa, waarvoor zal te lezen zijn Heca (Sl. 37, 1138), gelijk het MS. van Scriverius heeft (Bo 21, noot y) 1). Anal.: Heeg of Hegens (Friesl.), a° 1399 die ambacht heerscip van der Hage (Dr. E. Verwijs, Oorl. v. Hertog Albrecht). Zie hier boven, het Haagje. Heel- (Den), of Heetkamp, bp Boschheurne, o. Lochem, a° 1764 (Regrs 322). Bij Nazareth, te Oene, in 1800 een plaggenveld den Heetkamp (ib. 345). Heelstraat (De), te Twello, a° 1424 (Cat. n° 246). Heelsum, bp o. Renkum: Heelsem a° 1411 (Tijnsboek v. Lunterenbroek). Heelsum a° 1519 (N. VI, 2 bl. 647). Heelsom a° 1645, 54 (Slicht. Tooneel 114a). Helsum a 1741 (TS. 521). Gesl. v. Halsum a° 1263 (Sl. 844); v. Heelsem a° 1346, 1440 (N. II, 22; H., Kron. v. Arnh. 21); v. Heelsum a° 1440 (H., Arnh. Oudhh. III, 124); v. Helsum a° 1504 (N. VI, 1 bl. 296); v. Hellesum a° 1519 (Nav. XXXVIII, 485). Heelweg, bp o. Varseveld, verdeeld in Heelweg ten Oosten en H. ten Westen. Komt a° 828 voor als Hellenwich (Bo 15 n°. 18; Sl. 32; N. Bijdr. NR. V, 95), Hellanwich (B M 186). Bij Heda leest men Hellewigh. Ook te Doornweerd ligt eene bp Heelweg. Gesl. v. de(n) Heelweghe a° 1354 (H, Arnh. Oudhh. IV, 33; G. Maandw. II, 278)? Waarin het lidw. opmerklijk is. Heelweg, een achterdijk, die bez. Redichem (of Recum) wordt gevonden, en van Kuilenburg naar eene oude hf genaamd Hoolkuil heenleidt, wordt waarschijnlijk in den blaffert der Utr. kerkgoederen a° 960 door Holanuueg, -wegh aangeduid (de Geer 349). Te Heesch in N. Brabant ligt zoowel eene bp Heelwijk als eene bp Heelweg. Te Amst. een gesl. Osterhellweg; te Hardenberg eene landstraat a° 1501 den Heelwech (E 146). Een gesl. Halewech a° 1609 zie Chartul. Kamperweeshuis (Zwolle, Tijl 1885 n° 120). Heerde, dorp in Over-Veluwe: 1) Joh. à Leid. heeft Heua, Heda Hera. Vgl. ook B M 187. |