Hemert a° 1310, 31, 81, 1456, 67, 79, 92, enz. (N. I, 112, 273; III, Neder-Hemert heet ook wel Uit-Hemert (vgl. Nom. Geogr. Neerl. II 126). Het Huis aldaar heet steeds Het Huis te Hemert, terwijl dat te Op-Hemert altoos onveranderd als Het Huis te Op-H. bekend staat. Adject.: Den Hemer(d)schen of Hemertschen Waard a° 1741, 94, 1821 (TS 298; GB; v. W.), benaming van het eilandje, waarop het oude slot te Neder-H. gebouwd was. Gesl.: de Hemert a° 1088, 1276 (Heda, p. 141; BN; Sl. 951); v. Heymerden a° 1318 (MS. geneal. de Cock v. Hemert); v. Hemerden a° 1400, 31 (T. v. E. 144; Cat. n°. 284), toe H. a° 1403 (ib. n°. 562); v. Hemerth a° 1484 (ib. n°. 700; N. V, 181); v. Hemerten a°. 1487 (D 478); v. Hemairt ao 1494 (N. VI, 1 bl. 77); de Heemert a° 1496 (N. VI, 1 bl. 134 Lat.). Het Groningsche Hemert (o. Tenboer) of het Friesche H. luidde 11de eeuw Hemvurdh (BM 131), het Groningsche Hemer(t) wolde destijds Amuthario walde (ib.). Hemmen, voormalige onmiddelbare Rijksheerl., der v. Lynden's. Hemmen, a° 1188, 1327, 59 (Sl. 371; N. I, 230; BN; N. II, 128) Adject. Hemmenre, Himmenremeer, a° 1327, 40, 1442 (N. I, 230, 417; H., G. Maandw. I, 129), o. Indoornik, als benaming der rivier De Linge tegenover deze heerl. Gesl. de of v. Hymmen a° 1331, 59 (N. I, 267; II, 109), v. Himmen a° 1359 (N. II, 109, zegel). Emmen (Drente) Inidde in 1046/71 Embini (BM 173). Luidde Westeremden (Gron.) in 1408 Westerhemde (Nav. XXV 486) en bezat Hemmen 1) Hennien, Hinniem (Slicht., G. Gesch. 1426) a° 1361 is òf drukfeil, òf verschrijving van Pontanus (Hist. Gelr., p. 277). Insgelijks staat op TS, Kaart a° 1741 verkeerdelijk Heumen. Trouwens dit kaartje wemelt van allerlei fouten. (Gron.) zijn in 1833 gesloopt Emdenburg: in Friesland ligt een dorp Kortehemmen. Hengelo, Grp. Z., in onderscheiding van Hengelo in Overijsel, gewoonlijk als Geldersch-Hengelo aangeduid, : Hengelo a 1086, 1152, 1200 (GV 1877 bl. 70; Sp. I, 395; BN; Hengelloe ao 1200, 7 (Bo 270b), -lo a° 1740 (Schrassert, Cod. G.-Z. 255). tho Hengele a° 1307 (H., G. Bijzonderhh. 15, 7). (die Havetol) Hengel a° 1418, 92, 1506, 16 (Schr. ib. Stukken 338; Hengell a° 1495, 1519 (Zutf. schepenbrief in HB 1873, bl. 243; N. Volksuitspraak: Hengel. Hengeloo a° 1561 (ib. bl. 120). Gesl. v. Henghel, v. Hengel. Hengeveld, goed te Varseveld, a° 1246 domus Hengevelde (Sl. 667). Herkhuizen, goed te Reden. Herinkhuzen a° 1463 (D 162). Herinchusen, een bossche a° 1476 (H., Roozendaal 374). Herickhuysen a° 1478 (ib. 380). Herkhuizen a° 1794, 1859 (GB 316; Nijhoff's kaart). Vergelijk Harinkhuizen, d. gem. Barsingerhorn, prov. N.-Holl., Haringhusum, bp bij Visvliet, gem. Grijpskerke, prov. Groningen. Talrijk zijn de plaatsnamen, ontleend aan den persoonsnaam Haro of Hero of de hiervan afgeleide vormen, bijv. Haring, Hering, enz. Vgl. Joh. Winkler, De Ned. Geslachtsnamen bl. 399). Hernen, o. Bergharen, in MW.: Herne a° 1247 (ib. 679). Hyrnen, Hijrnen a° 1321 (Sp. IV, 84) a° 1390, 1520, 4 enz. (N. III, 165, 6; H., G. Maandw. II, 519; N. VI, 2 bl. 796). Heyrne, -nen a° 1357 (Sp. IV Cod. Dipl. p. 63). Hernen a 1472, 9 (N. IV, 466; V, 122). Hirnen a 1492 (N. VI, 1 bl. 9). Aernen a° 1624 (Overluid. te Utrecht in MS., zie Nav. XXXVII, 3). Gesl. v. Herne a° 1178, 83, 1247 (ib. bl. 342; Sp. IV, 107) a° 1265, 1320, 1518 (Sl. 855; Sp. I, 362; H., G. Oudhh. 144); v. Hijrn a° 1237. (Slicht. Tooneel 796); v. Hernen a° 1263 (Sl. bl. 840, 4) a° 1424, 97 (GV 1875 bl. 4; H., G. Maandw. I, 459); v. Hirnen a° 1265, 1349 (Sl. 855; N. II 44) a° 1420 (GV 1882 bl. 139, M. v. E. 84); v. Heernen a° 1361 (Cam. III 44); v. Hyrne a° 1394 (B 15); v. Hirne omstr. 1450 (M. v. E. 72); v. Hirn a° 1529 (Hard. II, 66). Er ligt echter ook een Herne, Hirne, aan den linker-oever van De Imster, beo. het oude Grp van der Mark (TS, Kaart v. Geld.). Herteler (Het), te Twello: den hof, het huis ten Herteler a° 1457 (D 76, 84, 5), te H. a° 1462, 5, 81 (ib. 150, 77, 359). Gesl.: ton Hertlere a° 1359 (Cam. II 715); v. Hertler a° 1428 (Bijdr. II 390). Herten, bp o. Renkum. A° 1411 is sprake van »locus ouilis in Herten" (Tijnsboek v. Lunterenbroek). Herveld, OB, gem. Valburg. Hervelt a° 996, 7 (BM 198; HZ. I 43; Sl. 115) a° 1129, 1500, 61 (Bo 182; Sl. 248; GV 1875 bl. 190; H., Kron. v. Arnb. 118). Herveld a° 997 (Bo 74a). Heruelt a 1449 (Tijnsbk bij Sl. in N Bijdr. I). Eene plaats Herevelde einde 13de eeuw op Veluwe vermeldt Nom. Geogr. II 151. Zie boven, Harreveld. Herwarden, Bommelerwaard: Caput Heriwarda 1) a° 997 (Sl. 117), -wardes a° 1070 (ib. 179). villa Herewardus a° 1018 (Chron. Cameracense bij BN), -des a° 1154/9 (Sl. 292), -werde a° 1104 (ib. 203) 2), -wade, -warde a° 1) De imperatoria curtis Herivurda, (Sl. 100) -de Heruurden (Sp. III, 264) a° 972, behoort hier niet, als zijnde Herford (en) in Westfalen. Bo 66, n° 56 (Opschrift) vergist zich. Zie beneden, bij Tiel. 2) Niet Herforden; zie Sl. 204, aanteek. 1200 (ib. 399; Bo 274a), -waarden a° 1568 (H., G. Mk II 154, noot). Herswerde a° 1104 (Bo 158a)?? Herwarden a° 1181 (HZ I 102) a° 1337, 51, 1404, 40, 1521, 68, 1645, 54 (N. I 362; II 50; H., G. Oudhh. 307; GV 1874 bl. 24; N. VI, 2 bl. 689; H., G. Mk 147, Slicht. Tooneel 33b, 43b), -verde a° 1323 (Slicht., G. Gesch. 114b), -werden a° 1359, 1503, 1700 (N. II 139; E 181) 1); Privilegieboek v. Tiel, in Rink, Beschr. 222), -waerden a° 1437, 92 (H., G. Maalt. 199; N. VI, 1 bl. 18, rekening), wairden a° 1494 (N. VI, 1 bl. 69), -weerden a° 1568 (H., G. Mk II 497). Harwerden a° 1405 (N. III 270). Haerwerden a° 1561 (H., Kron. v. Arnh. 120). Heerenwaerd, 's Heeren-weerd a° 1645, 54 (Slicht. Tooneel 6a; G. Gesch. 112b). Wanspelling 2). Herewaarde a° 1689 (Bijdr. V, 75). Volksuitspr.: (Her(re)waôrden. Aldus in N B. Vgl. Nom. Geogr. II 124. Hoe onvast de schrijftrant van dezen plaatsnaam nog is, blijke hieruit, dat men in éénzelfde nummer der Tielsche Ct. v. 23 Oct. 1883 melding ziet van Herwarden en Heerewaarden, alsook van de bekende Herwardsche of Heerewaardensche overlaten. Gesl. v. Heerewaarden, v. Herwaarden, v. Herwerden, — in 1576 was Herman v. Herwerden praesentie- of capittulair-heer der St. Maartenskerk te Tiel. Drie gansch onderscheidene en uitéénloopende familiën. A° 1624 v. Harwarden (Overlud. te Utr. in Nav. XXXVII, 345), v. Herreward (ib. VIII, 660). Een gesl. Herwerdinck a° 1522 te Hardenberg (E 487). Herwen, beo. Pannerden. Harauua villa in pago Batauui 3) in comitatu Dodonis a° 897 (Sp. II, Harawa villa in pago Battawi 4) (BM 197; Sl. 70, 1). 1) Aldaar is sprake van den Weerde van Herwerden. 2) Aa, evenals zeker Slichtenhorst, waarschijnlijk aan een heeren (in casu, Keizerlijken) weerd denkend, vgl. Kaiserswerth (o. Dusseldorf) a° 1011 Insula St. Suiberti (Sp. I, 177), a° 1101, 45 Werde (Sl.), a° 1174, 1282, 99 Werda (ib.; N. I, 63 Lat.), – zegt: bij verbastering Herwaarden of Herwerden. Ten onrechte. Het Heerenwaarden" der woordenlijst is o. i. foutief. 3) De Betuwe (hier, Over-Betuwe) strekte zich dus destijds oostelijk verder uit dan thans.— Over Herispich zie beneden, Spijk. 4) De Betuwe (hier, Over-Betuwe) strekte zich dus destijds oostelijk verder uit dan thans. Over Herispich zie beneden, Spijk. Harewen a 1218 (Sl. 454). Herven a 1227 (ib. 507). Herwen a° 1287 (N. I, 9) a° 1370, 1522, 31, 61, 8, 1615 (N. II, 255; VI, 2 bl. 722; VI, 3 bl. 1004 1); H., Stukken I, 227; Kron. v. Arnh. 117, 26, 263). Herwe a° 1427, 60 (H., G. Oudhh. 214, Maalt. 61). Gesl.: de Harwen a° 1233 (Bo 390b) 2) a° 1287, 1318 (Sl. 1103; N. I, 185); de Haruwen a° 1233 (Sl. 567); de Herwen a° 1247, 87 (ib. 676, 1103) a° 1294, 1368, 78, 9, 88, 95, 6, 1402, 11, 6, 34, 43, 1500 (Sp. IV, Cod. Dipl. p. 65, 7; H., Roozendaal 49, 125; G. Oudhh. 477; Maalt. 122; Arnh. Oudhh. I, 14; GV 1881 bl. 129; H., Heidenen 17; Bijdr. II, 79: VA. 277; HB 1883 bl. 225); v. Herven a° 1426? (F 249); v. Heerwen a° 1460 (D 132). Herwijnen, in Tielerwaard: Herriuuinna a° 850 (Sp. III, 125). Heriwina a 850 (Bo 28; BM 203; Sl. 42). Herwynen a 1331 (N. I, 267, 73), wijnen, -wynen a 1405, 93, 5, 7 (N. III, 272; H., Kron. v. Arnh. 61, 5; N. VI, 1, bl. 170). Harwynen, -weynen a° 1395 (H., G. Maalt. 120), winen a° 1396 (H., Roozendaal 66). Herwijnnen a° 1527 (N. VI, 2 bl. 880). Hurwenen a 1731 (MS. Lidmatenboek van Tiel). Vgl. Nom. Geogr. Neerl. II, 127. Gesl. de Herwinne a° 1276 (Sl. 951); de Herwin a° 1318 (H., Roozendaal 7); v. Herwinen, -wynen, -wijnen a° 1376, 9 (N. III, 26, 71; H., Hertogrijk 1821 bl. 11) a° 1386 (N. III, 119); v. Harwynen a° 1383 (N. III, 111), -wijnen a° 1376, 1451 (Slicht., G. Gesch. 195a; Nav. XXVII, 252); v. Herewijnen a° 1443 (GV 1874 bl. 153); Te Babilonienbroek woont v. Harweynen. Heteren, in OB. insula de Hetere a° 1232 (Sl. 561). 1) Destijds als claringbank vermeld. 2) Abusievelijk wordt in GV 1881 bl. 129 hiertoe ook gebracht (Gerardus) de Herueten, als getuige in den oudsten stadsbrief van Zwolle a° 1230 vermeld (Bijdr. I, 31); deze ontleende zijn naam gewis aan Herfte, bp. bij Zwolle, a° 1357 v. Heruete (Cam. II 468). |