velle debes: nec abnuendi eft caufa quum poffis.nam fi eft aliquid quod à te bene meritis denegetur,aut poteftas ceffauit,aut bonitas. Faoigitur vt quod optimum humano generi dediftis, permaneat æternum: omnéfque Conftantinus in terris degat ætates. Quanuis enim imp. inuide, iam diuina foboles tua ad reipublicæ vota fuccefferit,& adhuc fperetur futura nu-merofior:illa tamen erit verè bea ta pofteritas,vt quum liberos. tuos gubernaculis orbis admoueris,tu fis.o

GRATIARVM

ACTIO

MAMERTINI DE CONSV LATV

fuo,Iuliano imperatori.

Tsi fcio, te,imperator,& cun&os qui confilium tuum participant, poffe mirari quòd nunc demu gratias agere exorfus fum,quafi beneficia in me tua cœperint à confulatu:fatebor tamen quòd ingenij, cuius me pœnitet,confcius , etiam nunc tacere voluiffem, & prorumpes licet,huius muneris gaudium in tam arcanæ lætitiæ confcientiam coercere fed fiue errorem noftrum fiue confilium congesta & coa. ceruata in vnum beneficia vicerunt, atque in id redegerunt neceffitatis ambiguum, vt mihi aut indiferti aut ingrati effet fama fubeunda: malui eloquentiam potius quàm pietatem erga te officiúmque meum defiderari. Et fanè in his honoMelius, qui, ribus quibus me priùs honestaris,minor effe cauvt cohæreat fa ad agendas gratias videbatur. Nam tum me cú eo quod ærarium publicum curare voluifti, quum quæreres viruni animi magni aduerfus pecuniam, liberi aduerfus offenfas, conftantis aduerfus inuidia,me,qui tibi viderer eiufmodi, delegisti:ídqe co tempore quo exhaufta prouinciæ partim non minus exitiabilibus quã pudédis præfidētiû rapinis vltrò opem imperatoris expofcerent, partim milites fæpe antea is temporibus ludo habiti quú præfens ftipendiü flagitarent, quoquomodo videbar

in fine fequi.

gur

quoquo

nodo

*

comp

videbar honorem onere penfare. At quum me prætoriis præfecifti, & prouincias de te egregiè meritas meæ fidei tutelæque mandasti, ingens iudicii tui fuit munus. Sed in eo non mihi folum quem tanta poteftate fuccinxeras, verum- Non etiam negotiis tuis commendaffe aliquatenus médaffe, fed videbare. Porro in decernendo confulatu, re- commodaf motis vtilitatibus tuis,rationem meæ folùm v- fe legerim tilitatis habuifti. Nam in adminiftrationibus labor honori adiungitur: in confulatu honos fine labore fufcipitur. In illis fi læteris, cupidæ ambitionis effe videaris: in hoc nifi apertè & pro palam læteris, ingratus fis. Huc accedit quòd ipfa hæc vrbs, atque hoc auguftiffimum confilii publici templum, officium huius orationis ef. Bagitant. Hæc tibi nominis noui, fed antiquifsimæ nobilitatis ciuitas eft patria : hîc primum editus: hîc quafi quoddam falutare humano generi fydus,exortus: hi ciues & populares tui filere me non finunt, nec patiuntur vt quifquam alius aufpicatiffimo die apud te ac de re loquendi manus vfurpet, quàm is quí ampliffimo fit præditus magiftratu. Putant aliquid adiicere ad fplendorem laudum tuarum confulis nomen : & re&è putant. adiicitur enim laudum dignitati honore laudantis. Ac licet maxime imp.publi co iudicio & nomine agere tibi gratias debeam tamen illa quæ pro fumma re domi forísque geffifti,nunc ex parte maxima prætermittam, vt quantocius ad ea quæ propria fune perueniat oratio. An ego nunc receptas virtute tua Gallias,barbariem omnem fubastam, pergam quafi inaudita memorare quæ in hac Rom. imperii Parte gloriofifsima fint famæ laude celebrata, in

Oo, jo

Lagendum barbari

tantum vt fratris imperatoris mereretur inuidiam? Quid enim à te aliud confortis imperatoris alienauit animum, nifi gloriæ tuæ fplendor? Teftor immortalem deum, & ad vicem numinis mihi, fan&tam confcientiam meam, me multa conftater in hac vrbe fuiffe dicturum de his quæ aduerfus optimum imperatorem inclementer & impiè cogitata atque fufcepta funt. Si etiam nunc hominum cœtus diuus Aug. frequentaret, nunquam profe&ò liberi ciuis & boni fenatoris officio defuiffem, quominus redarguerem & cōuincerem eas illi in te odii fuiffe caufas, quæ amoris inflammatrices & fidei obfides effe debuerunt. Florentiffimas quondam antiquiffimásque vrbes barbari poffidebant: Gallorum illa celebrata nobilitas aut ferro occiderat, aut immitibus addica dominis feruiebat. porro aliæ quas à vaftitate barbarica terrarum interualla diftulerat,iudicum nomine à nefariis latronibus-obtinebantur. Ingenua indignis cruciatibus corpora:nemo ab iniuria liber,nemo inta&tus à contumelia,nifi qui crudelitatem prædonis pretio mitigaffet, vt iam* barbaris defiderarentur, vt præoptaretur à miferis fortuna captorum. In hoc ftatu imperator nofter Gallias na&us, nimium habuit aduerfus hoftem laboris atque dif criminis vna acie Germania vniuerfa deleta

eft: vno prælio debellatum : fed emendatio morum iudiciorúmque corre&io & difficile lu&amen & periculi plenum negotium fuit. Nam vt quifque improbifsimus erat, ita maximè Cæsaris rebus inimicus, vitandis legum pœnis de nouo fcelere remedia quærebat: & quia defende. re admiffa flagitia non poterat,in vltorem iuris

inuidiam congerebat. Et quum fan&ti principis merces atque inftituta, falfarum opinionum, vituperationum licentiam fubmouerent, callido nocédi artificio accufatoriam diritatem laudum titulis peragebant, in omnibus conuenticulis quafi per beneuolentiam illa ia&tantes, Iulianus Alamaniam domuit: Iulianus vrbes Galliæ ex fauillis & cineribus excitauit: illæ prouinciæ obfeffe,expugnatæ, ferro igníque vaftatæ, beatiores funt his oppidis quæ habet fine hofte Conftantius. AEftates omnes in caftris, hyemes Illl, datiuus in tribunalibus degit:ita* illi anni spatia diuifa eft funt,vt aut barbaros domitet ac ciuibus iura reftituat,perpetuum profeffus aut contra hoftem aut contra vitia certamen. Hæ voces fuerunt ad inflammanda odia probris omnibus potentio res. fienim comminifci aliqua flagitia tentaffent,facilè ipfo fplendore laudis & gloriæ refutarentur: inuenerunt accufandi genus quod nullus refelleret. Sed quid,oro vos, principem noftrum facere debuiffe cenfetis? Romanas vrbes hoftibus dedere ne animum fratris offenderet? prouincias firmifsimas vtiliffimásque reipubl. fub obtutibus fuis vexari ac diripi fineret quid Aug. quod nollet audiret? flagitiis adminiftrantium non modò fræna laxaret, fed etiam ftimulator accederet, ne inter principes faceret morum diffimilitudo difcordiam? Nobilem De nobill qui fuam fa Ethruriæ adolefcentem ferunt, quum propter ciem faucia eximiam formæ dignitatem, multarum in fe fœ- uit, pulchri minarum amores excitaret, faciem fuam ad ob- tudinem ob literandam pulchritudinem vulneribus fauciaffe. Sed facile fuit iuueni, dignitati corporis decoremanimi præponenti, & candorem decoloOo. ij.

ne

literaturus