BEATVS RHENANVS -AD LECTOREM. EVMENIVS rhetor, quum in aula Conftanty Cafaris, facra memoria magistrum ageret, ab illo fcholis Clauienfium eft præfectus, vt iuuentutem Galliarum doceret, vbi &auus eius,homo Athenis ortus, olim docuerat. At quum adificia fcholarum ob vetuftatem effent collapfa, annuam fexcentorum feftertiorum mercedem illarum instaurationi dicare volebat.atque hoc eft quod à præfide Gallia Belgica bac oratione contendit. Porro prafides, nunc cla rißimi,nunc perfectißimi vocabantur.Vnde iurecenfultis tutulus de perfectißimatus dignitate. Ha autem litera V.P.vi rum perfectißimum fignifi sant. Cleui oppidi me minit Antoninus in itinerario. 1 ERT VM habeo, vir perfe&iffime, non quidem te, qui femper in omni genere dicedi maxima facultate viguifti fed circunftantium plerofque mirari quòd ego, qui ab ineunte adolefcentia vfque in hunc diem nunquam ifto in loco dixerim, & quantulumcunque illud eft quod labore ac diligentia videor confecutus, exercere priuatim quam in foro ia&tare maluerim, nunc demum fero quedam tirocinio ad infolitum mihi tribunal afpire: à quo ego me fateor, quanquam fedes ifta iuftitiæ & ad agendum & ad dicendum amplifsima videretur, diffifum tamé ingenio me antehac abfuiffe,& hoc ipfo in tempore, quãuis diuerfifsimum à contétione litiu genus orationis habituru, confcientiæ trepidatione reuocari. Ne quid igitur aut opinioni hominum dubium relinqua, aut interpretationi ex hac poftulatione qua de reftituedis patriæ meæ Menianis mihi fumedam potius quàm cuiquam delegendam putaui, maius de me aliquid qua poffe me fentio, videar promittere,conteftatu effe initio dicédi apud audientes volo, temporarium me dicendi munus, atque id ipfum meis ftudiis peculiariter com modare, non ad incognitam mihi fectam forenfium patronorum alienæ laudis cupiditate tranf ire. Neque enim tanta me aut negligentia aut confidentia tenet, vt nefciam quanta fit inter hanc aciem fori & noftra illa fecreta ftudiorum exercitia diuerfitas. Ibi armantur ingenia, hîc præliatur: ibi prælufio, hîc pugna committitur: hic plerunque velut fudibus & faxis, illic femper telis fplendentibus dimicatur : hîc fudore & quafi puluere fordidus, illic infignis ornatu laudatur orator: vt fi vterque experiundi caufa of ficia commutent, alium quidem turbarum fo nus & ftrepitus armorum, alium quidem triumphi, deterreat. Scio hæc, inquam,vir perfe&tif fime,neque me fciens fallo, & idcirco tantum abeft vt me docendi reli&is præcipiendíque rationibus aptum atque idoneum putem, vt hoc. ipfo quod vel vno die atque vna de re in fore dicam, veniam magis pofsim fperare quàm gloriam. Quanquam in hac oratione, vir perfectif fime, loci tantummodo infolentia, non dicendi nouitate, perturber: fiquidem id poftulo quod non modò contradicendo nemo audeat impedire, fed omnes potius quibus diuina principuma liberalitas, quibus vrbis iftius reftitutio, quibus optimarum artium celebratio grata atque iocunda eft, fummo gaudio & fauore fufcipiant, vt Meniane illæ fcholæ, quondam pulcherrimo opere & ftudiorum frequétia celebres & illuftres, iuxta cætera quæ inftaurantur opera ac templa reparantur. Ita quantum mihi trepidationis affert locus, tantum releuat caufa dicendi:quam quidem ego,vir perfe&ifsime, duas in partes ar bitror diuidendam vt priùs differam quàm dis ex vfu & officio opus illud ad priftinam magnificentiam reformari: deinde qua ratione id pof fit fine fumptu publico, ex largitione quidem principum maximorum, fed tamen cum aliquo meo erga patriam ftudio & amore procedere. Ante omnia igitur, vir perfectifsime, diuinæ imperatorum Cæfarúmque noftrorum prouidentiæ, fingularique in nos beneuolentiæ, huius quoque operis inftauratione parendum eft, qui ciuitatem iftam & olim fraterno populi Romani nomine gloriatam, & tunc demum grauifsima clade perculfam eum latrocinio Batauicæ rebellionis obfeffa auxilium Romani principis irro garet, non folùm pro admiratione meritorum, fed etiam pro miferatione cafum attollere ac recreare voluerunt, ipfamque ruinarum eius magnitudinem immortalibus liberalitatis fuæ monumentis dignam iudicauerunt, vt tanto effet illuftrior gloria reftitutorum, quanto ipfa moles reftitutionis immanior. Itaque maximas pecunias, & totum, fi res pofcat, ærarium non templis modo c locis publicis reficiundis, fed etiam priuatis domibus indulgent: nec pecunias modò, fed etiam artifices tranfmarinos, & ex amplifsimis prouinciarum ordinibus incolas nouos, & deuotifsimarum hyberna legionum, quarum inui&ta robora ne in his quidem quæ nunc quum maximè egent bellis, requirunt vt commodis noftris ftudio gratiæ hofpitalis operentur, & relides aquas & nouos amnes veluti aridis feffe vrbis vifceribus infundant. Ex quo manifeftum eft, eos qui coloniam iftam tot tantifque operibus totius imperii erigere atque animare ftatuerunt, vel præcipuè fedem illam liberalium literarum velle reparari, quum peculiarem frequentiam honeftifsimæ iuuentutis illuftrato ftudiorum honore prouiderint. Cui enim vnquam veterum principum tantæ fuit curæ vt do&rinæ atque eloquentiæ ftudia florerent, quantæ his optimis & indulgétifsimis dominis generis humani? quos ego quidem, quantum ad votum pietatémque pertinet, liberorum noftrorum parentes appellare non dubito, qui nobilifsimam iftam indolem Galliarum fuarum interitus fum- al.interita mi doctoris orbatam refpicere dignati, fuo potifsimum iudicio præceptorem ei moderatorém que tribuerunt, & inter imperatorias difpofitiones fummis reipubl. gubernande prouifionibus occupatas, literarum quoque habuere dele&um. Neque aliter quàm fi equeftri turmæ vel cohorti prætoriæ confulendum foret, quem potifsimum præficerent,fui arbitrii effe duxerunt: ne ii quos ad fpem omnium tribunalium,aut interdum ad ftipendia cognitionum facrarum, aut fortaffe ad ipfa palatii magifteria prouehi oporteret, veluti repentino nubilo in mediis adolefcentiæ Au&ibus deprehenfi incerta dicendi figna fequerentur. In quo ego V.P.nihil laudi meæ tribuo,fed domini noftri Conftanti, principis, inuentis incredibilem erga iuuentutem Galliarum fuarum follicitudinem atque indulgentiam mirari fatis pequeo: qui honorem literarum hac quoque dignatione cumulauit vt me filio potius meo ad priftina mea ftudia molientem, ipfum iufferit difciplinas artis oratoriæ retra&tare, & hoc ipfi palatio parétis fui munus iniunxerat, vt mediocrem quidem pro ingenio meo naturáque vocem, cœleftia tamen verba & diuina fen |