gnum ergo, imperator, manfuetudine tua, minuere orbitatis iniurias, nec pati quenquam filio aniffo infuper affici alio dolore.fic quoque abunde mifera res eft,pater filio folus hæres: quid fi cohæredem non à filio accipiat? Adde quòd quum diuus Nerua fanxiffet vt in paternis bonis liberi neceffitate vigefimæ foluerentur, congruens erat eandem immunitatem parentes in liberorum bonis obtinere. Cur enim pofteris amplior honor quàm maioribus haberetur? cúrve non retro quoque recurreret æquitas eadem? Tu quidem Cæfar illam exceptionem remouifti, fi modò filius in poteftate patris fuiffet intuitus (opinor)vim legémque naturæ, quæ femper in ditione parentum effe liberos iuffit, nec vti inter pecudes, fic inter homines poteftatem & imperium valentioribus dedit. Nec verò contentus primum cognationis gradum abftuliffe vigefima,fecundum quoque exemit,cauitque vt in fororis bonis frater,& contrà, in fratris foror,vtque auus auia in neptis nepotífque, & inuicem illi feruarentur immunes. His quoque quibus per Latium ciuitas Romana patuisset, idem indulfit, omnibúfque inter fe cognationum iura commifit fimul & pariter,& more naturæ, quæ priores principes à finguli rogari geftiebant, non tam præftandi animo quàm negandi. Ex illo intelligi poteft quante benignitatis, quati fpiritus fuerit,fparfas,atque (vt ita dicam) laceras gentilitates colligere atque conne&tere, & quafirenafci iubere:deferre quod negabatur, atq; id præftare cundis quod fæpe finguli no impetraffent: poftremò, ipfum fibi eripere tot beneficiorü occafiones, tam numerosam obligandi imputandí

feruier

que materiam:indignum credo ei vifum, ab homine peti quod dii dediffent. Sorores eftis,& fra- cur egeris? ter, auus,& nepotes: quid eft ergo cur egetis, vt fitis,v vt fitis?vobis eftis. Qui pro cætera fua moderatione non minus inuidiofum putat dare hæreditatem quàm auferre. Læti ergo adite honores, capeffite ciuitatem, neminem hoc neceffitudinis abruptum velut truncum amputatúmque deftituet:iifdem omnes quibus antè pignoribus, fed honeftiores perfruetur: acne remotus quidem, iámque deficientis affinitatis gradus à qualibet vigefima v quantitate* vigefimam inferre cogetur. ftatuit prius inf enim communis omnium parens fummam quæ publicanum pati pofsit.Carebit onere vigefimæ parua & exilis hereditas: &, fiita gratus hæres volet,tota fepulcro,tota funeri*feruetur: nemo obferuator,nemo caftigator affiftet. Cuiufcunque modi ea pecunia ex hæreditate alicuius obuenerit,fecurus habeat,quietúfque poffideat. Ea Jex vigefimæ di&ta eft, vt ad periculum eius perueniri,nifi opibus, non poffit. Conuerfa eft iniquitas în gratulationem,iniuria in votum: :optat hæres vt vigefimam debeat. additum eft vt qui eiufmodi ex caufis in idem edici vigefimam deberent, nondum tamen intuliffent,non inferrent. At in præteritum fubuenire ne dii quidem poffunt:tu tamen fubuenifti,cauiftique vt defineret quifque debere quod non effet poftea debiturus. poftea d Ide fecifti ne malos principes habuiffemus, quo ingenio fi natura pateretur, quàm libenter tot fpoliatis,tot trucidatis fanguinem, & bona refudiffes? Vetuifti exigi quod deberi non tuo feculo cœperat. Alius vt contumacibus irafceretur, vel etiam tarditatémque foluédi dupli vel & quadrupli ir- quadr. Ff. ij.

quod effet

rogatione mul&taret: tu nihil referre iniquitatis exiftimas,exigas quod deberi non oportuerit,an conftituas vt debeatur. Feres Cæfar curam & for licitudinem confularē, nam mihi cogitanti,eundem te collationes remififfe, donatiuum reddidiffe, congiarium obtuliffe, delatores abegiffe, ve&igalia temperaffe, interrogandus videris, fa tifne computaueris imperii redditus, an tantas, wires habeat frugalitas principis, vt tot impendiis,tot erogationibus fola fufficiat. Nam quid eft caufæ cur aliis quidem , quum omnia rapemikil rapuif rent,& rapta retinerent, vt fi nihil rapuiffent, tinuiffent, de defuerint omnia: tibi, quum tam multa largiaris fuerint om & nihil auferas, omnia fuperfint? Nunquam

fear,nihil re.

mia?

principibus defuerunt qui fronte graui & tristi fupercilio vtilitatibus fifci contumaciter adef fent : & erant principes ipfifuá fponte auidi & rapaces, & qui magistris non egerent:plura tamen femper à nobis contra nos didicerunt, fed & ad tuas aures cum cæteris omnibus, tum vel maximè auaris adulationibus obstru&tus eft aditus. Silent ergo & quiefcunt,& poftquam non eft cui sais plus ta fuadeatur,qui fuadeant no funt. Quo euenit vt tinem pro na bicùm plurimum pro *tuis, tum pro noftris moribus debeamus. Locupletabant & fifcum & ærarium non tam Voconiæ & Iuliæ leges, quàm maieftatis fingulare & vnicum crimen eorüm qui crimine vacarent: huius tu metum penituss fuftulifti,contentus magnitudine, qua nulli magis caruerunt quàm qui fibi maieftatem vindica bant.Reddita eft amicis fides, liberis pietas, obfequium feruis: verentur & parent, & dominos habent. Non enim iam ferui principis nostri aa mici,fed nos fumus nec pater patriæ alienis fer

mancipiis chariorem quàm ciuibus fuis credit Omnes accufatore domeftico liberafti, vnóque falutis publicæ figno illud (vt fic dixerim) feruile bellum fuftulifti, in quo no minus feruis quàm dominis præftitifti.*hos enim fecuros, illos bo- nes nos fecifti. Non vis interea laudari,nec fortaffe laudanda fint: grata funt tamen recordantibus principem illum in capita dominoru feruos fubornantem,monftrantémque crimina, quæ tanquam delata puniret: magnum & ineuitabile,ac toties cuique experiendum malum,quoties quifque fimiles principis feruos haberet. In eodem genere ponendum eft quòd teftamenta noftra fecura funt:nec vnus omnium, nunc quia fcriptus hæres,non tu falfis, non tu iniquis tabulis aduocaris:nullius ad te iracundia, nullius impietas, nullius furor confugit : nec quia offendit alius nuncuparis, fed quia ipfe meruifti. Scriberis ab amicis,ab ignotis præteriris: nihilque inter priuatum & principem intereft, nifi quòd nunca pluribus amaris:nam & plures amas. Tenes C2far hunc curfum, & probatur experimento,fit- cafum,&pro¬ ne feracius & vberius,non ad laudem modò, fed babitur exp ad pecuniam principi,fi hærede illo mori homines velint,quam fi cogantur. Donauit pater tuus multa,& ipfe donafti:cefferit parum gratus, manent tamen ii qui bonis eius fruantur, nihilque ex illis ad te nifi gloria redit. nam liberalitatem jucundiorem debitor gratus, clariorem ingratus facit. Sed quis ante te laudem ifta pecuniæ prætulit? quotufquifque principum ne id quidem in patrimoniis noftris fuú duxit quod effet de fuo? Nónne vt regum, ita Cæfarum munera illitos cibis hamos,opertos præda laqueos * æmulaban

Ff. iij.

2 mulaban

turtup.

tur, quum priuatis facultatibus velut haufta &

Me

implicita multiplicata, retro fecum quicquid attigerant referrent? Quàm vtile eft ad vfum fecundorum per aduerfa veniffe, Vixisti nobifcum, periclitatus es, timuifti, quæ tunc erat innocentium vita:fcis & expertus es quantopere deteftentur malos principes etiam qui malos faciunt. minifti quæ optare nobifcum, quæ fis querì folitus.Nam priuato iudicio principem geris, meliorem immo te præftas quàm tibi alium precabare. Itaq; fic imbuti fumus, vt quibus erat fumma votorum,melior pefsimo princeps, iam non pofsimus nifi optimum ferre. Nemo eft ergo tam tui,tam ignarus fui, vt locum ipfum poft te cocupifcat. Facilius eft vt effe aliquis fuccefsor tuus pofsit quàm vt velit. Quis enim curæ tuæ mole fponte fubeat? quis coparari tibi nō reformidet?Expertus & ipfe es quàm fit onerosú fuccedere bono principi, & afferebas excufationem adoptari. An prona paruáque funt ad æmulandu quòd nemo incolumitate turpitudine rependit? Salua eft omnibus vita & dignitas vitæ, nec iam confideratus ac fapiens qui ætatem in tenebris agit.eadem quippe fub principe virtutibus præmia,quæ in libertate:nec benefa&tis tantùm *ex &confcientiæ confcientia merces,fed etiam præmia funt. Amas conft, mas conftantiam ciuium, re&ófque ac viuidos aaimos non vt alii,contundis ac deprimis, fed fo ues & attollis. Prodeft bonos effe, quum fit fatis abundéque fi non nocet:his honores, his facerdotia, his prouincias offers hi amicitia tua, hi iudicio florent: acuuntur ifti integritatis & in duftriæ pretio. Similes & diffimiles alliciuntur: nam præmia bonorum maloruque bonos ac ma

merces.

A.