Steiner, quàm commune, quàm ex æquo, quòd felices nos felicem illü prædicamus? alternifque votis hæc faciat,hæc audiat, quafi non di&uri nifi fecerit,comprecamur? Ad quas ille voces lacrymis etiam ac multo pudore fuffunditur.Agnofcit enim,fetítque, fibi no principi dici. Igitur quod temperamentu omnes in illo fubito pietatis ca meditatique lore feruauimus, hoc finguli quoque meditati teneamus:fciamúsque nullu effe neque fincerius neque acceptius genus gratiarú,quàm quòd illas acclamationes æmulemur,quæ fingendi non habent tempus. Quantum ad me pertinet,laborabo vt orationem meam ad modeftiam principis moderationémque fubmittam: nec minus confiderabo quid aures eius pati pofsint, quàm quid virtutibus debeatur. Magna & inufitata principis gloria, cui gratias acturus non tam vereor ne me in laudibus fuis parcum quàm ne ni mium putet. Hæc me cura, hæc difficultas fola circunftat. nam merenti gratias agere facile eft,patres confcripti. non enim periculum eft ne, quum loquar de humanitate, exprobrarifibi fuperbiam credat : quum de frugalitate, luxuriam:quum de clementia,crudelitatem: quu de liberalitate,auaritiam: quum de benignitate, liuorem:quum de continentia,libidinem: quum de labore,inertiam:quum de fortitudine. timerem. Ac ne illud quidem vereor,ne gratus ingratúfve videar,prout fatis aut parum dixero.Animaduerto enim etiam deos ipfos non tam accuratis adorantium precibus quàm innocentia & fan&titate lætari; gratiorémque exiftimari qui delubris eorum puram caftámque metem quam qui meditatum carmen intulerit. Sed parendum eft fenatufcófulto,quod ex vtilitate publica pla cuit vt confulis voce fub titulo gratiarum agendarum boni principes que facerent recognofcerent:mali,quæ facere deberent. Id nunc eo magis folenne ac neceffarium eft, quòd parens no fter priuatas gratiarú a&iones cohibet, & comprimit:interceffurus etiam publicis, fi permitte ret fibi vetare quod fenatus iuberet. Vtrunque, Cæfar Augufte,moderatè,& quòd alibi tibi gratias agi non finis, & quòd hîc finis. non enim à teipfo tibi honor ifte fed ab agentibus habetur. Cedis affe&tibus noftris, nec nobis munera tua prædicare, fed audire tibi neceffe eft. Sæpe ego mecum, P. C. tacitus agitaui quale quantúmque effe oporteret cuius ditione nutúque maria, ter- gerantur: rx,pax,bella regerentur: quum interea fingenti formantique mihi principem, que æquata diis immortalibus poteftas deceret, nunquam voto faltem concipere fuccurrit fimilem huic que vi- Emicuit demus. Enituit aliquis in bello, fed obfoleuit in paceraliu toga, quod non & arma honestarunt: reuerentiam ille terrore, alius amorem * huma humilitate nitate captauit: ille quæfitam domi gloriam, in publico, hic in publico partam,domi perdidit: poftremò adhuc nemo extitit cuius virtutes nullo vitiorum confinio læderentur. At principinoftro quanta concordia, quantúfque concentus omnium laudum,omnífque gloriæ contigit,vt nihil feueritati eius hilaritate,nihil grauitati fimplicitate,nihil maieftati humanitate* detrahatur?lam firmitas,iam proceritas corporis,ia honot capitis,& dignitas oris,ad hoc, ætatis indeflexa maturitas, nec fine quodam munere deûm *feftinatis fene&utis infignibus ad augenda maießatem ornata cafaries, nonne longè latéque Dd. iii. detrahitur adoptio & f. enotuit. principem oftentant? Talem effe oportuit quem non bella ciuilia,nec armis oppreffa refpubl fed pax & adoptatio, & tandem exorata terris numina dediffent. An fas erat nihil differre inter Cæfar Augu. imperatorem quem homines & quem dii fecifAe, iu i um fent? quorum quidem in te *Cæfar iudicium & fauor,tunc ftatim quum ad exercitum proficifcereris,& quidé inufitatò enituit. Nam cæteros principes aut largus cruor hoftiarum,aut finifter volatus auium confulentibus nuntiauit:tibi afcedenti de more Capitolium, quanquam non id agentium ciuium clamor, vt iam principi,occur rit.Si quidem omnis turba,quæ limen infederat, ad ingreffum tuuma foribus reclufis, *iam quide vt tunc arbitrabatur,* deum,cæterùm vt docuit euentus,te confalutauit imperatorem:nec aliter à cun&is omen acceptum eft. Nam ipfe intelligere nolebas: recufabas enim imperare,recufaimperaturi: bas quod bene erat imperaturo:igitur cogendus fuifti. Cogi porro non poteras, nifi periculo pamutatione triæ & mutatione reipubl. obftinatum enim tibi iam deum certu, vid. non fufcipere imperium, nifi feruandum fuiffet. Quare ego illum ipfum furorem, motúmque caftrenfem reor extitiffe,quia magna vi magnóque terrore modeftia tua vinceda erat.*At ficut maris cœlique temperiem turbines tempeftatéfque commendant,ita ad augenda pacis tuæ gratiam, illum tumultum præceffiffe crediderim. Haber has vices conditio mortalium, vt aduerfa ex feeundis ex aduerfis fecunda nofcantur. Occultat vtrorumque femina deus, & pleruque bonorum malorúmque caufæ fub diuerfa fpecie latet. Magnum quidé illud feculo dedecus, magnum reipubl.vulnus impreffum eft, Imperator, & parens generis humani obfeffus, captus, inclufus:ablata mitiffimo feni feruandorum hominum poteteftas: ereptumque principi illud in principatu beatiffimum,quòd nihil cogitur. Sitamen hæc fola erat ratio quæ te publicæ falutis gubernaculis admoueret, propè eft vt exclame, tanti fuif fe. Corrupta eft difciplina caftrorum, vt tu corrector emendatórque contingeres : indu&um peffimum exemplum,vt optimum opponeretur: poftremò coa&us princeps quos nollet occidere,vt daret principem qui cogi non poffet Olim tu quidem adoptari merebare: fed nefciffemus quantum tibi deberet imperium,fi antè adopta- tépus quoli tus effes. Expe&tatum eft* tépus in quo liqueret non ta accepiffe te beneficium quàm dediffe.Co. fugit in finum tuum concuffa refpubl. tuénfque imperium fuper imperatorem, imperatoris tibi voce delatum eft. Imploratus adoptione,& accitus es. Vt olim duces magni à peregrinis externifque bellis ad opem patriæ ferendam reuocari folebant,ita filius ac parens vno codémque momento reni maximam inuicem præftitiftis. Hle tibi imperium dedit,tu illi reddidifti. Solus ergo ad huc qui pro munere tato paria accipiédo fecifti,immò vltrò danté obligafti. Comunicato enim imperio folicitior tu,ille fecurior fa&us eft.O nouum atque inauditum ad principatum iter,non te propria cupiditas,proprius metus, fed aliena vtilitas, alienus timor principem fecit. Videaris licet quod eft ampliffimum confequutus inter homines:felicius tamen erat illi d quod reliquifti, fub bono principe priuatus effe defiifti.Affumptus es in laború curarumque cofortium, nec telata & profpera ftationis iftius, Dd. iiii. aliis alius,ue pratiam * fed afpera & dura ad capaffendam eam compulerunt: fufcepifti imperium poftquam aliu fufcepti pænitebat. Nulla adoptati cum eo qui adoptabat.cognatio,nulla neceffitudo, nifi quòd vnon vt priùs terque optimus erat,dignúfque alter eligi, alter que alius in eligere. Itaque adoptatus es, non vt prius alius atque alius in gratiam vxoris : afciuit enim te filium non vitricus, fed princeps: eodémque animo diuus Nerua pater tuus fa&us eft, quo erat omnium. Nec decet aliter filium affumi, fi affumatur à principe. An fenatus populique Romani exercitus prouincias, focios tranfmiffurus vni,fuccefforem è finu vxoris accipias? fummæque poteftatis hæredem tantùm intra domum tuam quæras?non per totam civitatem circumferas oculos, & hunc tibi proximum, hunc conjun&iffimum exiftimes, quem optimum, quem diis fimillimum inueneris? Imperaturus omnibus eligi debet ex omnibus, non enim feruulis tuis dominum,vt poffis effe contentus quafi neceffario hærede:fed principem ciuibus daturus imperator.Superbum iftud & regium, nifi adoptes eum quem conftet imperaturum fuiffe, etiamfi non adoptaffes. Fecit hoc Nerua, nihil intereffe arbitratus,genueris an elegeris: fi perinde fine iudicio adoptentur liberi ac nafcuntur, nifitamen quòd æquiore animo ferunt homines quem princeps parum feliciter genuit, quàm quem malè elegit. Sedulò ergo vitauit hunc cafum,nec iudicium hominum, fed deorum etiam in confilium affumpfit.Itaque non tua in cubicu lo, fed in templo, nec ante genialem torum, fed ante puluinar louis optimi maximi,adoptio pera&ta eft:qua tandem non feruitus noftra, fed li indicio |