Levert de ongelukkige veldslag op Gelderschen bodem, foen LODEWIJK en HENDRIK VAN NASSAU den heldendood stierven, eene treurige gewaarwording op; staren wij met weemoed op de overvaart aan de Moerdijk, waar de dappere JOAN WILLEM FRISO zijnen dood in de golven vond; hoezeer heeft niet de kloeke verdediging van den Vaderlandschen bodem door den Onsterfelijken WILLEM III den roem des vaderlands, met dien des helds vereenigd? Aan wie dus zoude ik gepaster een werk kunnen opdragen, waarin de onderscheidene plaatsen van dit Land, tot in de minste bijzonderheden beschreven worden, dan aan Uwe Ko ninklijke Hoogheden, op wie, als telgen van dat roemruchtig geslacht, geheel Nederland zijne blikken gevestigd houdt, in het gegrond vertrouwen, dat ook Uwe Koninklijke Hoogheden, drukkende het voetspoor van uwen braven en wijzen grootvader en van uwen dapperen vader, zoo wel in het kabinet, als aan de spits des legers of aan het hoofd van Neerlands vloot met onverschrokkenheid de regten van dit Land zullen weten te hand haven. Dankbaar voor de mij verleende vergunning, van Uwe Vorstelijke namen aan het hoofd van dit werk te mogen plaatsen, draag ik het met den diepsten eerbied aan Uwe Koninklijke Hoogheden op, biddende, dat Vorsten uit dezen roemrijken stam het dierbare Vaderland, onder den zegen des Allerhoogsten, steeds in dien bloei en in die welvaart mogen doen deelen, welke het in de roemrijkste tijden van zijn bestaan mogt genieten. KONINKLIJKE PRINSEN! Van Uwe Koninklijke Hoogheden de onderdanigste en gehoorzaamste Dienaar, A. J. VAN DER ▲▲. VOORREDE. Bij de uitgave der eerste aflevering van het Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, meenen wij niet beter te kunnen doen, om het doel en de strekking van dat werk te doen kennen dan hier het gezegde in ons berigt van Inteekening, voor zoo verre dit daartoe dienstig zijn kan, te herhalen: » Reeds se» dert lang,» zeiden wij, » gevoelde men de behoefte aan een » Aardrijkskundig Woordenboek van ons Vaderland, waarin » alle plaatsen, die, hetzij om derzelver uitgebreidheid, hetzij » om de aldaar plaats gehad hebbende gebeurtenissen, hetzij om de » daar gevestigde fabrijken, of wel om eenige andere reden, » vermelding verdienden, opgenomen waren, en hetwelk alzoo, » wanneer men van een of ander oord iets naders wenscht te » weten, slechts behoeft nageslagen te worden, om dadelijk » het wetenswaardigste daaromtrent bijeen te vinden. Zulk een » werk toch moet zonder twijfel voor alle standen der maat»schappij van onmiskenbaar nui zijn; immers, om maar iets » te noemen, de handelaar vindt daarin, wáár fabrijken van » deze of gene stof gevestigd zijn, of wáár de handelsarti»kelen, die ons Vaderland oplevert, weligst voorkomen; de » krijgsman, welke plaatsen van eenig krijgskundig belang zijn, » en welke middelen ter veredeling van kennis en aanleg deze » of die plaats zijner bestemming hem aanbiedt; hij, die, » hetzij beroepswege of vermaakshalve, Nederland doorreist, » weet daaruit dadelijk, welke bezienswaardige bijzonderheden » de onderscheidene, door hem bezocht wordende, plaatsen bevatten. » Maar vooral voor den onderwijzer moet zulk een werk van » onschatbare waarde zijn, daar hij zich hierdoor in staat » gesteld ziet, om den weetlust zijner leerlingen, zelfs omtrent » min bekende plaatsen, te voldoen, en hen met al het merkwaar»dige van hunnen geboortegrond, tot in de minste bijzonderheid » toe, bekend te maken. » » Bij gebrek aan zoodanig een werk, en om, bij het beoefenen » der geschiedenis en aardrijkskunde van ons Vaderland, eene » altijd gereed zijnde vraagbaak te hebben, hield de onderge» teekende zich sinds een aantal jaren bezig, met het opteeke»nen en in alphabetische orde bijeenhouden van al, wat hij » hier of elders omtrent deze of gene plaats wetenswaardigs » vernam en was daarmede reeds zoo ver gevorderd, dat hij, » op aanzoek van eenigen, die hij van tijd tot tijd het door » hem bijeen gebragte liet inzien, er op bedacht geraakte, om » zijn werk tot de uitgave gereed te maken; waarvan hij toen » alleen door tijdsgebrek weerhouden werd. Maar, door den >> heilloozen opstand in België, zich aanvankelijk van zijne » aanteekeningen en verdere bouwstoffen verstoken ziende, ver» hinderde dit hem al verder in het volvoeren van dit voorne» men. Later echter een gedeelte zijner boeken en papieren terug |