kan herstelt worden, om dat u genoegzaame bewyzen ontbreeken. Hierom doet gy wel van te zwygen, dewyl diergelyke zaaken eerder befpot als beklaagd worden. Om u dan voortaan geduldig te maaken, verzoek ik de navolgende overwegingen altoos in uwe gedagten te prenten. De onderftelling, dat de ontrouw van een Vrouw haar man onteerd, is de reeden dat veele Mannen zo bevreefd zyn om het quaad gedrag van dezelve bekend te maaken, waar door zy de rechtvaardige Kaftydiging veeltyds ontkomen; dog ik kan niet zien dat deze on. derftelling eenige grond van waarheid heeft: Ook dunkt my dat de zogenaamde eer, die op de deugd van een ander ruft, weinig van waar. de is: Dit zo zynde, dan behoorde een verftandig man, met de vrees die men voor de befpotting heeft, dewelke uit de ontrouw yan een Vrouw ontspruit, te laggen; want iets, dat niet van onzen wil of toestemming af hangt, kan ons niet onteeren. Om deeze reden, behoorden men diergelyke zaaken, als een ziekte of quaal aantemerken, die alle menschen onderhevig zyn, en daar men ten onrechte mede fpot,gelyk met her Podegra; schoon het waarheid is, dat de lyders veeltyds beide deze quaalen rechtvaardig verdienen, hoewel 'er wederom anderen zyn, die het onnozel treft; dog wat zwarigheid, dewyl ze beiden in de Mode zyn, en die Afgodin, is immers te bemint om befpot te worden. De oude Romeinen, hadden veel redelyker gevoelens omtrent de eernaam van Hoorndrager, als de hedendaagse Waereld heeft, en nogtans hadden

zy

azy zulk een goed denkbeeld van de eer als iemant van ons, dog hun gedrag wierd door verstandiger, grondbeginzels geregelt. Indien Teen Romein zyn Vrouw op ontrouw betrap. ten, zo wierd zy met fchande aan haar deugd. Zaame Vrienden te huys gezonden, zonder dat haar misdaad tot oneer van de man verstrekten, maar alleen van haar en haare Ouders, die haar beeter in de gevoelens van deugd hadden be hooren optevoeden. Zo zien wy dat Pompeius, die groote overwinnaar van zo veel Ko. ningen Cicero, de Vader der welfprekentheid, en Cafar, die Opper gebieder van de doen bekende Waereld, Hoorndragers waren; dog #nergens vind men dat iemant hen daarom te minder achte, of dat het hen tot onteerring ftrekte gelyk het hedendaags doet. By voorbeeld, dien geachten Cicero dewelke zo veel tot troost van de rampen en ongelukken deczes levens heeft gefchreeven, gelyk over ballingfchap, armoede, verlies van vrienden, ouderdom en diergelyke, heeft nogtans nooit een woord tot troost van het Hoorndragerschap op het papier geftelt, dewyl hy dit voor geen on00 geluk aanzag; ook zou ik nog verfcheide voorbeelden hier by konnen voegen. UE gelieft te zeggen, dat uw geheel geflacht nu onteerd is; dog ik beken zulks niet te konnen zien, al was uw geflacht van Julius Cefar af komftig: En wildt gy myn raad volgen, zo ziet haar te be trappen; en dit niet willende gelukken, zo trooft u met de gedagten, dat gy Keizers, Koningen, Vorsten, Graven en allerhande voorname Heeren tot uwe Medebroeders hebt; ook merk ik dat gy hier omtrent uw eige on

voorzichtigheid moet hefchuldigen, dewyl gy een kat in de zak gekogt hebt, en nu geen raad weet om het dier het fnoepen te ontleeren. Eer ik hier van afscheide moet ik nog zeggen, dat het my ongerymt fchynt, een man wiens Vrouw hem ontrouw is, Hoorndrager te noemen, dewyl die naam alleen voegt aan de zodanige, die hunne Vrouwen laaten gebruiken, om daar door tot ftaat te komen, want de hoorns zyn Zinnebeelden van macht, en past dus aan hen, die door de macht van hunne zwagers, hun vermogen zoeken te vermeerderen. Dierhalven raakt die naam u niet Myn Heer. dewyl gy uwe toestemming daar toe niet hebt gegee. ven. Troost u dan met deze letteren en zyt geduldigd! Dit is den raad van

VYFDE VERTOO G.

OVERWEGINGEN.

Ten einde om middelen uittevinden waar door bet Vrouwelyk geflacht, zo nuttig voor de zamenleving en het welzyn van het Vaderland te maken als de mannen; en haar zonder behulp der mannen op een eerlyke wyze te doen bestaan, zonder door nootzakelykheid in 't quaad te ftorten.

De Vrouwen, dewelke niet alleen de helft,

maar zelfs de bevalligfte helft van het menfchelyk geflacht uitmaken, zyn myne zorgen wel dubbeld waardig, waarom ik dit vertoog ten haaren beften in 't byzonder gefchikt heb. Het is mogelyk een van de grootste redenen, waar aan het algemeen verval moet toegefchreven worden, dat men hedendaags de Kinderen in 't gemeen anders opbrengt als onze deugdzaame Voorvaderen gewoon waren; want die nedrig, fober en arbeidzaam zynde, konden de hovaardy, wulpsheid nog luiheid ook niet in hunne Kinderen verdragen: Maar nu fchynen veele Ouders moeiten te doen, om hunne kinderen die Ondeugden van jongs of aan inteboezemen, dewyl ze zelve zo bestaan. Een van myne Vrienden vroeg my niet lang geleden, wat dog de natuurlyke oorzaak mogt zyn, dat de menfchen in 't burgerlyke zo deugd. Zaam van gedrag nu niet zyn als in voorgaande tyden? Ik antwoorde hem,

dat

dat de menfchen altoos dezelve neigin gen tot het quaad bezeten hadden, gelyk ze nog doen; en dat de hovaardy en wulpsheid, Kinderen zyn van de luiheid, en die op haar beurt de Armoede baaren, de natuurlyke brenwellen waren, dat de menfchen in het burgerlyke nu flegter zig gedroegen als in voorige tyden; want den menfch niet ledig konnende zyn, word door de neiging tot het quaade weggesleept, indien hy door een eerlyke bezigheid zig niet werkzaam houdt. Zo heeft een naarftig menfch geen tyd om aan veele Zaaken te denken, daar een luye ledigganger zig in verluftigd, en is gevolgelyk zo veel niet aan de verleiding bloot gefteld. In oude tyden hield men de jeugd zo beezig met het leeren van goede en nuttige zaaken, dat ze nergens anders om konden denken; maar nu fchynt men alleen bezorgt te zyn om ze wulpfche Waereldlingen te maaken. Dit heeft boven alles plaats omtrent de dogters, dat wy nu in 't byzonder zullen overwegen. Het is een groot ongeluk, dat het meefte gedeelte van onze Kooplieden en winkeliers (want van grooter menschen, die zig verbeelden dat niets te doen en nuttelooze ballasten voor het Vaderland te zyn, een teken Ivan Grootheid is, zal ik nu niet fpreeken.) haare dogters in koft scholen laaten opvoeden; daar de jonge Juffrouw eenige jaaren doorbrengt, met wat te leeren ftikken, tekenen, borduu ren en diergelyke nuttelooze handwerken, daar men zelden of nooit de koft mede kan winnen, als mede het leeren van een weinig gebrekkig

Franfch "