Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

avec moins d'éclat dans la liste des imprimeurs renommés. On peut même dire, sans être injuste envers lui, que s'il n'eût pas été le fils de Paul Manuce, s'il n'eût pas hérité de la réputation de son père aussi bien que de son imprimerie, on se souviendrait peu qu'il eût jamais été imprimeur mais, si des goûts différens donnèrent à ses occupations et à ses études une direction différente, si même il n'a égalé en rien son père et son aïeul, ses nombreux ouvrages prouvent néanmoins qu'il fut laborieux et instruit, et justifient jusqu'à un certain point les éloges quelquefois exagérés de plusieurs de ses contemporains.

Catalogue des éditions Aldines rangé par ordre de matières.

AVIS.

Dans cette nomenclature très resserrée, on voit d'un coup-d'œil quels livres furent, pendant cent quatre années entières, l'objet des travaux de ces habiles imprimeurs, ceux qu'ils affectionnèrent plus particulièrement. On y pourra remarquer, non sans quelque étonnement, la quantité vraiment extraordinaire de leurs éditions des divers ouvrages de Cicéron. On en verra jusqu'à dix-sept de Térence, que maintenant on lit trop peu, parce que, de la manière dont on étudie le latin aujour d'hui, il y a peu de latinistes en état de le bien comprendre. On n'en trouvera, jusqu'en 1557, que deux seules éditions de Salluste, qui alors n'était peut-être pas apprécié comme il mérite de l'être, et comme il l'a été depuis. Enfin, l'observateur philosophe et littérateur verra dans cette liste autre chose qu'un catalogue de librairie; elle sera pour lui un tableau assez fidèle du genre des livres qui, pendant le cours du 16° siècle, furent généralement préférés par les hommes les plus instruits. Cet utile tableau ne serait point complet si nous n'y ajoutions la liste des éditions in-8, faites à Lyon, en imitation de celles d'Alde. Bien que fabriqués presque tous dans l'unique but d'une spéculation mercantile, ces volumes lyonnais vont être ici, comme ceux des Manuce, et après eur, enregistrés par ordre de matières, non pas en considération de leur mérite littéraire, à peu près nul pour la plupart de ces éditions, mais parce que si ces Virgiles, ces Horaces, ces Pétrarques, etc., imprimés et réimprimés coup sur coup, à Lyon, ne sont guère que d'incorrectes copies de très recommandables modèles, ils n'en comptent pas moins dans la masse de ces éditions enchindi forma, que l'heureuse idée d'Alde jeta dans la circulation, si utilement pour les bonnes études; et que si l'activité lyonnaise porta un véritable préjudice aux intérêts de la famille Aldine, elle eut aussi le très grand avantage de faire arriver de bons livres chez beaucoup de tecteurs qui, peutêtre, n'auraient jamais été à même de se procurer les éditions vénitiennes.

Dans cette dernière liste seront nécessairement comprises quelques autres éditions faites surtout à Venise, et contrefaisant ou au moins copiant les volumes d'Alde.

Quant aux éditions d'André d'Asola, de Bernard Turrisan, de Le Riche et de R. Coulombel, comme elles ne présentent point le même intérêt, et que d'ailleurs elles ne se lient aucunement au bel ensemble classique des éditions Aldines, nous nous bornons, pour ces dernières, aux notices chronologiques et raisonnées qu'on en trouve dans ce volume.

Pour les amateurs peu nombreux qui prennent plaisir à réunir une collection Aldine, plus ou moins complète, ces deux listes pourront être d'un usage spécial, que leur forme très abrégée rendra fort commode. S'ils pointent en marge les éditions qu'ils ont réunies, ils verront d'un coupd'œil ce qu'ils possèdent, et ce qu'ils peuvent encore désirer d'acquérir.

Remarque. La lettre V désigne les éditions de Venise, fa lettre R, celles de Rome, et la lettre B, le petit nombre de celles qui furent publiées à Bologne, en 1556 et 1557, par Antoine Manuce, et trente ans après par Alde Manuce son neveu.

[blocks in formation]

R. 1563. Ejusd. in Canticum canticorum explanatio. In-fol.

R. 1562. Thomae Aquinatis in librum Job expositio. In-4.

V. 1571. P. de Palacio Enarrationes in Evang. sec. Matthaeum. Ex Bibl. Aldina. 2 vol. in-8 V. 1542. (M. Grimani) Commentarius in Epistolas Pauli ad Romanos, et ad Galatas. In-4. V. 1546. Folengi Comment. in Joannis Epist. In-8. V. 1571. P. Canisii Authoritates sacrae Scripturae, etc. Ex Bibl. Aldina. 3 vol. in-4.

R. 1562. Reginaldi Poli de Concilio liber. In-4. R. 1562. Ejusdem Reformatio Angliae. In-4. R. 1564. Canones et Decreta Concilii Tridentini. In-fol.

R. 1564. Eadem. In-4.

R. 1564. Eadem. In-8.

V. 1564. Eadem. In-4.

V. 1564. Eadem. In-8.

R. 1564. Eadem, editio secunda. In-fol.

R. 1564. Eadem. In-8.

R. 1564. Eadem. In-8.

V. 1564. Eadem. In-8.

R. 1564. Eadem, editio tertia. In-fol.

R. 1564. Eadem. In-8.
R. 1564. Eadem. In-8.

V. 1565. Eadem. In-8.

V. 1565. Eadem, editio altera. In-8.

V. 1566. Eadem. In-8.

V. 1567. Eadem. In-8.

V. 1568. Eadem. In-8.

V. 1569. Eadem. In-8.

V. 1574. Eadem. In-8. Édition douteuse.

V. 1575. Eadem. In-8. Edition douteuse. V. 1589. Eadem, cum Indice libr. prohibitorum. In-8.

V. 1567. Orationes, Responsa, Literae ac Mandata ex actis Concilii Tridentini collecta. In-8.

V. 1569. Eadem. In-8.

V. 1566. Constitutiones et Decreta Synodi Mediolanensis. In-8.

V. 1587. Constitutiones et Privilegia Patriarchatus et Cleri Venetiarum. In-4.

V. 1571. V. Quintianus Patina de SS. Missae
Sacramento. Ex Bibl. Aldina. In-4.

R. 1564. Breviarium romanum. In-fol.
R. 1568. Idem. In-fol.

R. 1568. Autre édit., sous la même date. In-fol.
R. 1568. Idem. In-8.

V. 1574. Missale romanum. Ex Bibl. Aldina. In-fol.

V. 1574. Idem. Ex Bibl. Aldina. In-4.

V. 1573. Officium Hebdomadae sanctae. Hier. et Bern. Turrisani. In-12, fig.

V. 1497. Horae Beatae M. Virginis graece. In-16.

V. Sans date. Eaedem. In-32.

V. 1505. Eaedem graece. In-32.

V. 1521. Eaedem gr. In-32.

V. 1572. Officium Beatae M. Virginis. In-24.

TOME IV.

[blocks in formation]

V.

1570. Ejusdem libri editio altera. In-fol. V. 1558. M. Ant. Nattae de Dei Locutione Oratio. In-4.

R. 1596. Oratio de Virtutibus D. N. Jesu Christi. In-4.

V. 1563. Isotae Nogarolae Dialogus utrum Adam vel Eva magis peccaverit. In-4.

V. 1553. Il sacro Regno del gran Patritio, etc. In-8.

V. 1551. Il Genesi, l'Humanità di Christo, i Salmi. Opere di P. Aretino. In-4.

V. 1552. P. Aretino. Vite di Maria Vergine, di S. Caterina, di S. Tommaso d'Acquino. In-4. B. 1557. J. Carrarii Discussio de vitio simoniae. In-8.

R. 1562. Marianus Victorius de Sacramento confessionis. In-8.

R. 1566. Ejusdem libri editio altera. In-8. V. 1589. Nic. Vito di Gozze Discorsi della Penitenza. In-8.

V. 1562. L'Arte del Predicare, di Fra Luca Baglione. In-8.

R. 1566. Catechismus, ex Decreto Concilii Tridentini. In-fol.

39

R. 1566. Idem Catechismus. In-8. R. 1566. Idem, editio altera. In-8.

R. 1566. Idem. In-4.

R. 1567. Idem. In-8.

R. 1569. Idem. In-8.

R. 1573. Idem. In-8.

V. 1575. Idem. In-8, fig. en bois.

V. 1582. Idem. In-8, fig. en bois.

R. 1566. Catechismo, secondo il Concilio di Trento. In-8.

R. 1567. Il detto. In-8.

V. 1567. Il detto. In-4.

V. 1568. Il detto. In-8.

V. 1569. Il detto. In-8.

V. 1571. Il detto. In-8.
V. 1573. Il detto. In-8.

V. 1575. Il detto. In-8.

V. 1576. Il detto. In-8, fig. en bois.

V. 1582. Il detto. In-8, fig. en bois.

V. 1579. Lorenzo Giustiniano, del Dispregio del Mondo. In-4.

V. 1597. Il detto. In-4.

V. 1581. Phil. Mocenici Institutiones ad hominum perfectionem. In-fol.

V. 1556. Pianto della Marchesa di Pescara sopra la Passione di Christo. In-8.

B. 1557. Il detto. In-8.

V. 1561. Il detto. In-8.

V. 1578. F. Cornel. Bellanda Viaggio spirituale. In-4.

V. 1592. Il detto. In-8, fig. en bois.

V. 1578. Gabr. Flammae Oratio de optimi pastoris munere. In-4.

R. 1565. Stanislai Hosii Confessio catholicae fidei. In-fol.

V.. 1543. Magistri Petri Aurelii Sannuti Lutheranorum Oppugnatio. In-4.

V. 1538. Fini Hadriani Fini Ferrariensis in Judaeos Flagellum. Fed. Turresanus. In-4.

JURISPRUdence.

V. 1555. Th. Campegius de Auctoritate et Potestate Romani Pontificis. In-4.

V. 1558. Leonis Bapt. Alberti de Legato Pontificio. In-4.

R. 1563. Fr. Vargas de Episcoporum Jurisdictione, et Pontif. Max. Auctoritate. In-4.

V. 1554. B. Fumi aurea Armilla inquisitoris. In-8. V. 1551. Statuta patrum ord. S. Francisci. In-4. V. 1551. Apostolica Privil. Fratrum ord. S. Franc. In-4.

V. 1551. Ordinatione delli frati di S. Francesco. In-4.

V. 1568. Compendium constitutionum Ordinis de monte Carmeli. In-8.

V. 1558. Hier. Butigellæ in I part. C. Comment. In-fol.

V. 1559. Alciati in Infortiat. Comment. In-fol. R, 1567. Lucas Paetus de judiciaria Forma. In-8. V. 1554. Tractatus de Nullitatibus processuum, a Seb. Vantio. In-8.

V. 1553. Matth. Gribaldi Mophae Interpretationes Juris. In-8.

V. 1551. Ejusdem in L. non puto. elegans interpretatio. In-8.

V. 1552. Ejusdem Gribaldi Mophae subtiles Interpretationes in L. rerum misturam. In-8. V. 1560. Pacis Scala de Consilio sapientis adhibendo in causis forensibus. In-4.

V. 1553. Benv. Straccha de Mercatura. In-8.
V. Sans date. Benv. Straccha de Mercatura. In-8.
V. 1580. Pragmaticae et edicta Regni Neapoli-
tani. In-fol.

V. 1560. Parte presa nel maggior Consiglio sopra la Bestemmia. In-4.

V. 1560. Parte presa nel Consiglio di x, sotto li 28 di Giugno. In-4.

V. 1560. Parte presa nel Consiglio di x, a di 23 Ottobre. In-4.

SCIENCES ET ARTS.

V. 1584. D. Arm. Bellovisii Declaratio difficilium terminorum Theologiae, Philosophiae atque Logicae. In-8. (Edition douteuse.)

V. 1586. Eadem. In-8.

V. 1513. Platonis Opera: graece. In-fol.
V. 1503. Bessario in Platonis libros. In-fol.
V. 1516. Idem. In-fol.

V. 1497. Jamblichus de Mysteriis; Proclus in
Platonem. Psellus, &c. : lat. In-fol.

V. 1516. Iidem lat. In-fol.

V. 1495-7-8. Aristotelis Opera: graece. 5 vol. in-fol.

V. 1551-52-53. Eadem : gr. 6 vol. in-8.

V. 1504. Aristotelis Hist. Animalium. Theophrasti Hist. plantarum, &c. : lat. In-fol. V. 1513. Eacdem: lat. In-fol.

[blocks in formation]

V. 1546. Ammonii Hermiae in Voces Porphyrii Comment.: graece. In-8.

V. 1572. Aldo Giovane, Discorso intorno all' Eccellenza delle Repubbliche. In-4.

V. 1546. Ammonii Hermiae in Praedicamenta V. 1591. Nic. Vito di Gozzi, dello Stato delle Aristotelis Comment. : graece. In-8.

V. 1546. in librum Arist. de Interpretatione : gr. In-8.

V. 1550-51. J. B. Camotii Comment. in primum
Theophrasti Metaphysices: gr. In-fol.
V. 1551. Olympiodori in Meteora Aristotelis
Comment. J. Grammatici Scholia in eadem :
gr. lat. 2 vol. in-fol.

V. 1554. Pselli in Physicen Arist. Commentarii : latine. In-fol.

V. 1558. Syriani in Aristotelis Metaphys. Comment. latine. In-4.

V. 1558. Lud. Buccafereae Explanatio in lib. I. Physic. Arist. lat. In-fol.

V. 1559. In Aristotelis Topica Explanatio: lat.

In-fol.

V. 1561. Aristotele, trattato de Costumi. In-4. V. 1542. Danielis Barbari in Porphyrium Commentationes. In-4.

V. 1497. Laurentii Maioli Epiphyllides. In-4. V. 1497. Ejusdem de Convers. proposit. Tractatus. In-4.

V. 1497. Averrois Quaestio in Arist. librum priorum. In-4.

V. 1509. Plutarchi Opuscula LXXXXII: graece. In-fol. moyen.

V. 1522. L. A. Senecae naturalium Quaest. libri vn. In-4.

V. 1559. Discorsi di Veniero sopra l'Etica. V. 1560. Octav. Ferrarii de Disciplina Encyclió liber. In-4.

V. 1575. Ejusdem de sermonibus exotericis liber. In-4.

V. 1533. L'Anthropologia di Galeazzo Capella. In-8.

V. 1544. Isabella Sforza, della vera Tranquillità dell' Animo. In-4.

V. 1546. Le Occorrenze humane, per Nic. Liburnio. In-8.

V. Sans date. Bernardini Georgii Epistola de Vita solitaria et tranquilla. In-4.

V. 1585. La Vicissitudine delle Cose, di Luigi Regio, trad. da H. Cato. In-4.

V. 1592. La detta. In-4.

V. 1558. P. Haedi de Miseria humana libri v. In-4.

V. 1559. Flavii Alexii Ugonii, de Italiae et
Graeciae Calamitatibus. In-4.

V. 1557. Rinaldo Odoni dell' Anima. In-4.
V. 1560. Il detto. In-4.

V. 1576. Ant. Persio, dell' Ingegno dell'huomo.
In-8.

V. 1582. G. Huarte Essame degl' Ingegni. In-8. V. 1586. Il detto. In-8.

V. 1589. Il detto. In-8. (Édition douteuse.)

V. 1590. Il detto. In-8.

V. 1501. J. Fr. Pici liber de Imaginatione. In-4. R. 1562. Ant. Bernardi institutio in logicam. In-4.

Repubbliche. In-4.

V.

1589. Governo della Famiglia. In-8.

V.

Sans date. Leb. Erizzo, discorso de i governi
civili. In-4.

V. 1558. Discorso intorno alle Cose della guerra,
con una Oratione della pace. In-4.
V. 1558. I dieci Circoli dell' Imperio. In-4.
V. 1558. La Bolla d' oro. In-4.

V. 1545. Discorsi di Franc. Patritij. In-8.
V. 1584. Il perfetto Gentil'huomo, descritto da
Aldo Mannucci. In-4.

V. 1528. Il Cortegiano di Bald. Castiglione.
In-fol.

[blocks in formation]

V. 1587. G. Bodino Demonomania, tr. da H. Cato. In-4.

V. 1589. La detta. In-4.

V. 1592. La detta. In-4.

V. 1589. L. Vairi de Fascino libri tres. In-8. V. 1559. Fed. Delphinus de Fluxu et Refluxu maris. In-fol., fig.

V. 1561. Val. Faventies, de montium Origine.
In-4.

V. 1535-6-8. Plinii naturalis Hist. 4 vol. in-8.
V. 1540-38. Eadem même édition, avec les
trois premiers titres réimprimés. 4 vol. in-8.
V. 1559. Eadem. In-fol.

V. 1557. P. Manutio degli Elementi, e de' loro effetti. In-4.

V. 1514. Authores Rei rusticae, Cato, Varro, Columella, &c. In-4.

[blocks in formation]

V. 1525. Galeni Opera: graece. 5 vol. in-fol. V. 1528. Pauli AEginetae Opera : gr. In-fol. V. 1553. Eadem : latine. In-8.

V. 1534. Aetii Amideni Libri medicinales: gr.
In-fol.

V. 1547. Medici antiqui omnes, latini. In-fol.
V. 1528. Celsus, et Serenus Sammonicus. In-4.
V. 1497. Majolus de Gradibus medicinarum.

In-4.

V. Sans date. Oribasii Sardiani Collectorum medicinalium libri xvn: latine. In-8.

V. 1554. Ejusdem Synopseos ad Eustathium lib. x latine. In-8.

V. 1549. Cam. Thomaii Methodus ad curandos morbo internarum partium. In-8.

V. 1589. G. Mesye 1 bri de' i Semplici purgativi. In-8.

V. 1558. J. Pacinus de Humoris incrassatione. In-8.

V. 1497. Nic. Leonicenus de Morbo gallico. In-4. V. 1561. Hieron. Gabucinius de Morbo comi

tiali. In-4.

R. 1562. M. Curtius de Prandii modo. In-4.

R. 1566. Idem opus. In-8.

V. 1546. Pretiosa Margarita novella de philos. lapide. In-8, fig.

V. 1557. Eadem. In-8, fig.

V. 1558. Archimedis Opera nonnulla, a Fed. Commandino lat. facta. In-fol.

V. 1499. J. Firmicus et alii veteres Astronomi : gr. lat. In-fol.

V. 1558. Ptolemaei Planisphaerium : latine. Jordani Planisphaerium; Federici Commandiui Comment. In-4.

R. 1562. Cl. Ptolemaeus de Analemmate: latine. In-4.

V. 1581. Censorinus de Die natali. In-8.

V. 1518. Artemidorus de Somniis: graece. In-8.
V. Sans date. Predica dei Sogni. In-8.
V. 1554. I quattro primi libri di Architettura di
P. Cataneo. In-fol., fig. en bois.

V. 1567. Dell' Architettura di P. Cataneo, libri otto. In-fol., fig. en bois.

V. 1585. Brancatio nuova Disciplina, et vera Arte militare. In-fol.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

V. 1557. Eadem. In-8.

V. 1497. Urbani Grammatica graeca. In-4.
V. 1557. Eadem. In-8.
V. 1560. Eadem. In-8.
V. 1566. Eadem. In-8.

V. 1515. Aldi Manutii Grammaticae Institutiones graecae. In-4.

V. 1570. Nic. Clenardi Institut. linguae graecae. In-8.

V. 1502. Julii Pollucis Vocabularium: gr. In-fol. V. 1514. Hesychii Dictionarium graece. In-fol. V. 1514. Suidas: graece. In-fol.

V. 1497. Aldi Manutii Dictionarium graecum. In-fol.

[ocr errors]

V. 1524. Idem, auctum. In-fol.

V. 1549. Magnum Etymologicum graecae linguæ: gr. In-fol.

V. 1527. Priscianus grammaticus, &c. In-4.

V. 1501. Aldi Manutii Grammatica latina. In-4.
V. 1508. Eadem. In-4.
V. 1514. Eadem. In-4.
V. 1523. Eadem. In-4.
V. 1558. Eadem. In-8.
V. 1559. Eadem. In-8.
V. 1561. Eadem. In-8.

V. 1564. Eadem, In-8.

V. 1568. Eadem. In-8. (Edition douteuse.)
V. 1575. Eadem. In-8.

V. 1576. Eadem. In-8. (Même édition, avec un nouveau titre.)

V. 1561. Aldi Manutii P. F. Orthographiae Ratio. In-8.

V. 1566. Eadem, editio auctior. In-8.
V. 1591. Eadem. In-8.

V. 1575. Epitome Orthographiae Aldi Manutii
P. F. In-8.

V. 1590. Idem. In-8.

V. Sans date. Aldi Manutii P. F. Orthographiae Compendiolum. In-8.

V. 1557. Th. Linacri de Structura latini sermonis libri sex. In-8.

V. 1536. Laurentii Vallae Elegantiarum libri. In-4.

V. 1556. Aldo Manutio, Eleganze della lingua latina e toscana. In-8.

V. 1558. Le dette. In-8.

V. 1558. Autre édition, sous la même date. In-8.
V. 1559. Le dette. In-8.

V. 1559. Autre édition, sous la même date. In-8.
V. 1561. Le dette. In-8.
V. 1563. Le dette. In-8.
V. 1565. Le dette. In-8.
V. 1566. Le dette. In-8.
V. 1568. Le dette. In-8.

« VorigeDoorgaan »