19

omnium fupremo hoc loco non agitur) vel fint conjuncti, id eft, alter in apogeo, alter in perigeo, vel ab obfcuris pe nitùs tecti, etiam extra conjun&tionem:

II, Duo lucidi aliquando videntur à globo Saturniom. ninò fejuncti, & figuram fphæricam præferentes; hoc ipfum toties accidit, quoties duo obfcuri in conjunctione verfantur, alter fcilicet in apogeo, alter in perigeo, & lucidi hinc inde digreffi.

III. Aliquando lucidi apparent, quafi lucida anfulæ effent, vel Lunæ falcatæ, hoc evenit quando obfcuri funt quidem interpofiti, non tamen integrum lucidorum difcum tegunt.

IV. Hinc modò plus, modò minùs difci lucidi ab obfcuris tegitur; unde diverfa phafis, & diverfa figura; neque hoc telescopii vitioHugenius tribuere debuit,cùm alioqui optima ab ́authoribus, quos citat, adhibita fuerint; Galileo Icilicet, Scheinero, Ricciolo, Hevelio, Gaffendo, quorum figuræ ab Hugenio excufæ, in hac hypothefi, nullo negotio demonftrari poffunt; undecima tamen inter alias Fontana fabulas referenda eft; decima tertia, quæ caret auctore, modò tantulùm reformetur, fortè fuo modo explicari poffet, in aliquo cafu; feptima Hevelii fictitia cft; fphæroidem effe putavit, fed hæc figura cæleftibus globis minimè competit; nifi fortè dicamus Saturnum ellipticum videri, quando obfcuris in conjun&tione ftatutis, lucidi tantulum à conjunctione recedunt, tunc autem anfulæ non apparent.

V. Verifimile eft, obfcuros æquales effe lucidis; nihil enim probat, vel majores, vel minores effe, æquales igitur cenfendi funt, dum aliquid probet inæqualitatem; immò potiùs æqualitas ex ipfis phafibus perfuadetur, quarfcilicet figuræ, quinta,fextæ, octave &c. Arcus enim

C 2

falcis

20

falcis lucida, cavus fcilicet, & convexus æqualium circulorum effe videntur.

VI. Linca, vel diameter anfas lucidas connectens, quæ per medium globi Saturnii centrum duci videtur, eft femper in plano parallelo plano æquatoris; quia cùm fatellites Saturni ejufdem femper fint cum eo declinationis & motu femper æquali in aliquo parallelo moveantur, motus enim diurnus ab ortu ad occafum in aliquo parallelo fieri cenfetur, quid mirum, fi linea corum centra connectens in co plano fit, quod plano æquatoris parallelum eft; dixi, qua per centrum Saturni duci videtur, quia reverà licèt Saturno fuperiores fint, oculus tamen judicat, ejufdem altitudinis effe; ac proinde in eadem linea cum Saturno.

VII. Licèt fupremi fatellitis motus ab Hugenio definitus fit, ut pote qui 16.circiter dierum fpatio abfolvatur, quanquam obfervationes à me factæ tantulùm refragantur; non tamen huc ufque quatuor inferiorum motus, vel ab co, vel ab alio quopiam definitus eft, qui tamen ex futuris ob fervationibus haberi poffet.

VIII. Turbinatio Saturni, vel illius annuli fictitii nulla obfervatione probatur, ut jam indicavi; licèt enim fol hoc virtiginis motu agatur circa fuum centrum, ut evincitur ex illius maculis; aliis tamen planetis nulla hujufmodi, vel alia quæ piam probatio fuffragatur.

IX. Illa brachia oblonga que Hugenius Saturno annexa obfervavit annis 1655. & 1656. funt omninò fictitia, & vitio telescopii tribuenda: curenim alii non obfervaffent? præfertim cùm telescopium ad hunc finem ab eo adhibitum brevius effet, ac proinde non melioris conditionis quàm alia.

X. Fi

a.

X. Figuræ ab illo excufæ, & rejectæ facilè explicari poffunt in hac Fabriana hypothefi: 1a quidem lucidis in maxima digreffione, & obfcuris in conjunctio ne exiftentibus 2a verò lucidis tangentibus Saturni globum, & obfcuris in conjunctione pofitis; 4 lucidis in maxima digreffione politis, & obfcuris tantalùm extantibus; ita ut modicam lucidorum portionem tegant. 3a eadem eft cum 4 fed telefcopii vitio, in mucronem ivit, cùm ín convexum ire debuiflet. 5 & 6a lucidis non totis extantibus, & majori ex parte tectis ab obfcuris, tunc enim reftat quafi falcula, differt autem 5a à 6a fecundùm plùs, & minùs. 7a, ut dixi, fictitia eft; cùm Saturnus fphærois non fit, nifi for tè eo modo, quem fupra num. 4. expofui. 8a lucidis inter maximam digreffionem, & Saturni globum exiftentibus, te&tifque ex parte, à minore portione obfcurorum; tunc enim falces majores funt; latiores quidem, quò propiùs ad maximam digreffionem accedunt; anguftiores verò, quò Saturnio globo propiores fiunt. 9 & 10a ab octava tantummodò differunt, fecundùm plùs, & minùs; funt enim multæ combinationes; quas habes in duobus circulis fefe invicem fecantibus; tres ultimas fictitias reputo; niff fortè 12 ad 10, reducatur itemque 13 de qua infra.

XI. Anfa una non longiùs extenditur, quàm alia; hinc æqualis eft utriufque lucidi digreffio; quia uter-que communi apogeo & perigeo gaudet, & æquali motu movetur; item obfcuri codem apogeo & perigco gaudent; ex his, perfecta anfaram & brachiorum æqualitas neceffariò fequitur.

XII.Anfulę videntur,quando portio lucidorum ab obfcuris

C 3

tegitur

gitur; nempe funt quædam quafi aperturæ nigræ, quas lucida corona cingit; hæ funt anfulæ; brachia verò, quando lucidi tangunt globum Saturni, obfcuris in conjunctione exiftentibus.

XIII, Anfulæ cò longiùs porriguntur quo propiùs lucidi ad maximam digreffionem accedunt; obfcuris fcilicet lucidorum partem tegentibus.

XIV. Anfulæ cò patentiores funt, quò major obfcurorum portio extra Saturnum extat, lucidis in maxima digresfione conftitutis; anguftiores verò,cùm minor obfcurorum portio extat.

XV. Anfulee latiores funt, quando minor obfcurorum portio tegit lucidos, in maxima digreffione pofitos.

XVI. Anfularum brachia ad ipfum ufque Saturni globum excurrunt, quando minor obfcurorum portio lucidos tegit.

XVII. Anfulæ à Saturni globo funt prorfus avulfæ atque fejunctæ, quando major obfcurorum portio lucidos tegit. XVIII. Anfulæ fenfim contrahuntur, quando à digreffione lucidi recedunt, & obfcuri ad digreffionem accedunt.

XIX. Quando anfulæ latiores & majores funt, ipfe Saturdi globus illuftrior apparet, quia lumina quafi communi quodam nifu & illapfu oculum feriunt; fic multi ignes feorfim pofiti, actione quadam communi, plus calefaciunt, ac proinde majoris lucis vim diffundunt.

XX. Anfulæ fenfim dilatantur & augentur, quando lucidi ad maxiinam digreffionem accedunt, & ab illa obfcuri recedunt.

XXI. Primus ille Saturni comes fub Saturno aliquando ponitur ab Hugenio, qui vult, illum circa Saturnum moveri; hoc tamen veritati repugnat; fi enim fub Saturno

effet

effet, prædictas anfularum phafes omninò turbaret: Idem dico de Mediceis, feu Jovialibus; igitur & Jovialia fupra Jovem, & Saturnia fupra Saturnum collocata fuere.

XXII. Si quando accidat, ut primus ille Saturni comes extremitati alterius anfulæ adhærere videatur; nihil enim obftat, talem illius pofitionem effe poffe; hæc anfula paulò alterâ longior effe videbitur.

XXIII. Immò fi cafu aliquo ftellula quæpiam alterius anfæ extremitati adhæreat. Figure 13. phafis aliquo modo falvabitur,modò anfarum forma emendetur; hæc enim trigona non eft, fed convexa, ut jam dixi, de 3.a figura : 0mitto alia, quæ ex his facilè deducentur.

HÆC funt, Sereniffime Princeps, quæ de Hugeniano Syftemate tibi infcripto ad te fcribenda,& ne probandi modum defiderares, telefcopium triginta fex palmos longum, unâ mittendum effe putavi; ut & rationes noftras, ingenii, quo ad ftuporem polles, & obfervationes, oculorum acie, accedente telescopii operâ, explorare valeas : facilè, ni fallor, judicabis, utri potiùs habenda fides fit; & an nostra telescopia Hugenianis deteriora fint: quidquid fit, fi hæc opella mea tibi grata acciderit, faciam aliquando ut aliquid majoris momenti ad perennem obfervantiæ meæ teftificationem Sereniffimo tuo nomini inscribatur

FINIS.