perfoon, en het andere van een man, die van de kinderziekte herftelden, fchoon, fy, zeer ylhoofdig zynde, zich zelven, geduurende eenigen zelve beendroog, doch niet koud of warm zy: alle dagen een fchoon hemd aan te trekken, alle vyf of fes dagen fchoone lakens te geeven, en vyf of fes maal 's daags fchoone doeken op het aangezicht te leggen, oordeeld hy zeer noodzakelyk te zyn; laatende in den winter, wanneer in de kamer een eyken vuurtje geftookt word, het linnen wat meer warmen. In zeer kwaadaartige pokjes, de lyder niet te pynelyk zynde, raad by hem zoo lang buiten het bed te houden, als mogelyk is. Het fterk purgeeren in het begin der ziekte hond hy voor gevaarlyk, gelyk ook de ganfch koude levenswyze van hem nadeelig word geoordeelt, (hoewel hy toeftaat, dat dezelve fomtyds, in den zomer en by moey weer, voordeel aangebragt heeft), dewyl de lugtgefteldheid in Zeeland byna elk oogenblik veranderd, meenende, dat men zich hier in niet fchikken konne na de Indiaanen, die de lyders met de pokjes niet alleen in de lugt brengen, om te verkoelen, maar boven dien dezelven nog geduurig in het water dompelen. De Hr. BAGGAART brengt ook eenige gevallen by, die der oplettinge waerdig zyn. Zeker landman fterk van lighaam, met een gezonde tronie en glad vel, kreeg de pokjes; hy wift van geen inhuis blyven of broeijen, en hield geene andere dieet, als hy gewoon was, nam ook geene geneesmiddelen in. Het weer was zagt en goed, en in het afgaan van den zomer. De pokjes kwamen ter behoorlyker tyd wel uit, en telkens, wanneer dezelven zich met een dik vogt verhieven, fchrapte hy dezelven op fyn aangezicht af met een fcheermes; fommige lieten bloed uit, en fommige dunne etter, die hy zorgvuldig afveegde: niet een puiftje liet hy tot fyn volkomen wasdom komen. Hy genas gelukkig, zonder ziek of eenigzins gefchonden te zyn. Syne vrouw, die insgelyks de lugt niet ontzag, doch gen tyd aan de ftrengfte koude hadden blootgefteld. De vrouwsperfoon, 23 jaaren oud, by wel , ke doch de pokjes niet wilde laaten affcheeren, heeft eenige putten behouden, doch is ook gelukkig herfteld. Een foldaat in het hevigfte van de pokjes leggende, 't geheele lighaam over vol zynde, hoorde, dat de buiten-werken der fterkte, waar in hy in guarnifoen lag, fterk geattaqueert wierden, en dat fyne medegezellen van dat Regiment fterk in de bres ftonden, om zich manhaftig te verdedigen; hy, verlangende, mede deel te hebben in den roem, van zich wel gekweeten te hebben, en daartoe van fyne Officieren geen verlof konnende bekomen, nam den kans waar, fprong uit het bed, kleedde zich aan, en zwom door de gragten, komende nat en beflikt by fyne medegezellen, en helpende ins gelyks dapper defendeeren. Het gevegt geeindigd zynde, bleef hy verder buiten het bed, welvarende en naar korten tyd volkomen herfteld. Eene juffrouw van 26 jaaren, die famenvloeyende pokjes had, en welke op fyn' raad uit het bed bleef, wierd wel haaft veel flimmer, wanneer fy, den raad van eenen anderen volgende, zich zeer fterk broeide, zoo zelfs, dat fy, wederom door den Schryver overgehaald zynde, om zich zeer koel te houden, niet dan met moeite genas. Het genot van de koude lugt heeft, volgens fyne ondervinding in de mazelen ook geen nadeel aangebragt, doch hy oordeelt het in deeze ziekte noodzakelyker te zyn, om het bed te houden, maatig gedekt zynde, om dat de koorts doorgaans fterker is, en 't opfitten meer verveeld; voor het overige oor. deelt hy deeze ziekte van weinig belang, alzoo het meeft aankomt op de levenswyze; in eene praktyk van 26 jaaren heeft hy nooit iemand aan dezelve verlooren. Eene gematigde warmte is de beste, doch in de pokjes moet de levenswys wat meêr na de koude kant hellen, als na de warme. Pag. 54. ke reeds eenige pokjes waren uitgekomen, liep, zeer ylhoofdig zynde, in afweezenheid van die haar oppaste, uit haar bed, en wierp haar zelve in het water, tuffchen elf en een uuren des morgens; na eenigen tyd wierd fy ontdekt, en uit het water gehaald, zonder de minste tekenen van leeven, zoo dat men haar dagt te begraaven, tuffchen drie en vier uuren in den namiddag ontdekte men eenige beweeging in de bovenfte lip, men haalde een' heelmeefter, die haar met veel moeite by haar zelve bragt, en ook van de pokjes herftelde, welke, wanneer hy haar 't eerst zag, zich niet als pokjes, maar als paersche vlakken vertoonden, doch den volgenden dag wederom te voorfchyn kwamen, vervolgens veretterden, en ook droogden. De man liep in den strengen winter van het jaar 1740., wanneer fyne pokjes byna ryp waren uit het bed omtrent twee uuren in den morgen, in fyn hemd, ging naar het huis van fyn' heer: eenigen tyd aldaar geweeft zynde, bedaarde de ylhoofdigheid, en hy wierd wederom gebragt naar het huis, alwaar hy ziek gelegen had, fchoon hy langen tyd aan de deur van fyn' heer had geftaan, en vervolgens nog eenigen tyd in fyn hemd gebleeven was, kreeg hy geen ongemak, maar kwam de ziekte gelukkig te boven. X V I. De malignitate Variolarum naturalium tempeftivo veficatoriorum ufu avertenda, Differtatio Præfide P. A. BOEнMERO Medic. Anatom. & Chirurg. P. P. O. defenfa a CAROLO CHRISTIANO MENSSEN Frifo-Orientali. Hala ad falam aere Beyeriano. 1767. 4°. plag. 3. d. i. Verhandeling, waar in getoont word, dat men de kwaadaartigheid der natuurlyke Kinderpokjes kan afweeren, door een tydig gebruik van spaanfche vliegen, onder voorzittinge van P. A. BOEHMER, verdeedigd door C. C. MENSSEN. Dewyl de Inenting in Duitschland tot hier Pag. 2. toe niet in een algemeen gebruik is, hebben de Geneesheeren zich voornamentlyk toegelegd, om eene manier uit te vinden, waar door fy het geweld der natuurlyke pokjes met zekerheid en vrugt konden te keer gaan. De Hooggel. Hr. BOEHMER daar op denkende, meende, dat hy in het gebruik der spaansche vliegen gevonden had een middel, waar door hy zou konnen te weeg brengen, dat de natuurlyke pokjes het naaft kwamen aan die, welke door de konft verwekt waren. Hy nam daar daar van in fyne lyders eenige proeven en zelfs zulken, welken hunne vrienden voor korten tyd aan de ziekte verloren hadden, kwamen dezelve te boven. Naderhand kwam hem ter hand een werkje van den Hr. CLoss, behelfende eene nieuwe manier, om de pokjes ⚫te geneezen (*), waar uit hy met verwondering zag, dat die Hr. dezelfde manier gebruikt Pag. 3. had. De Schryver heeft daarom de manier van den Hr. BOEHMER in deeze verhandeling voorgedragen, na dat hy eerft kortelyk die van den Hr. CLoss opgegeeven heeft. De manier van den eerft genoemden verfchilt weinig van Pag. 4. die van den laatften. De Hr. BOEHMER egter verkieft de spaansche vliegen aan te leggen, voor dat zich eenige tekenen der pokjes openbaaren, zoo dra 'er maar eenige vrees is, van befmet te zyn; hy voegt ook den zee-ajuins-azyn by dezelven niet, dewyl hy meent, dat dezelven alleen aan het oogmerk voldoen. Na dat hy de fpaanfche vlieg of vliegen (want fomtyds was een genoeg) had aangelegd, gebruikt hy een buikzuiverend middel, en geeft tot een' gewoonen drank een afkookfel van weekmaakende en bloedzuiverende kruiden en wortelen, welke hy met citroenen-fap fmakelyk maakt. Tegen den avond laat hy een pulvis temperans met wey gebruiken, en verzuimt ook de aderlating niet, als dezelve fchynt noodig Pag. 5. te zyn. Op tweërley wyze werken de spaansche vliegen (*) Zie deeze Bibliotheek II. D. 3. St. pag. 517.q.a. |
