X V I. De malignitate Variolarum naturalium tempestivo veficatoriorum usu avertenda, Dilertatio Præfide P. A. BoEHMERO Medic. Anatom. Ego Chirurg. P. P. O. defensa a CAROLO CHRISTIANO MENSSEN Friso-Orientali . Hala ad salam aere Beyeriano. 1767. 4°. plag. 3. d. i. Verhandeling, waar in getoont word, dat men de kwaadaartigheid der na- D ewyl de Inenting in Duitschland tot hier Pag. 2. toe niet in een algemeen gebruik is, hebben de Geneesheeren zich voornamentlyk toegelegd, om eene manier uit te vinden, waar door fy het geweld der natuurlyke pokjes met zekerheid en vrugt konden te keer gaan. De Hooggel. Hr. BOEHMER daar op denkende, meende, dat hy in het gebruik der spaansche vliegen gevonden had een middel, waar door hy zou konnen te weeg brengen, dat de 'natuurlyke pokjes het naast kwamen aan die, welke door de konft verwekt waren. Hy nam daar L daar van in fyne lyders eenige proeven , en had het genoegen te zien, dat dezelven aan syne verwagting beantwoorden. De lyders, zelfs zulken, welken hunne vrienden voor kor. ten tyd aan de ziekte verloren hadden, kwamen dezelve te boven. Naderhand kwam hem ter hand een werkje van den Hr. Closs, behelfende eene nieuwe manier, om de pokjes te geneezen (*); waar uit hy met verwonde ring zag, dat die Hř. dezelfde manier gebruikt Pag. 3. had. De Schryver heeft daarom de manier van den Hr. BOEHMER in deeze verhandeling voorgedragen, na dat hy eerst kortelyk die van den År. Closs opgegeeven heeft. De manier van den eerst genoemden verschilt weinig van Pag. 4. die van den laatsten. De Hr. BOEHMER egter . verkiest de spaansche vliegen aan te leggen, voor dat zich eenige tekenen der pokjes openbaaren, zoo dra 'er maar eenige vrees is, van besmet te zyn; hy voegt ook den zee-ajuins-azyn by dezelven niet, dewyl hy meent, dat dezelven alleen aan het oogmerk voldoen. Na dat hy de spaansche vlieg of vliegen (want somtyds was een genoeg) had aangelegd, gebruikt hy een buikzuiverend middel, en geeft tot een ' gewoonen drank een afkooksel van weekmaa. kende en bloedzuiverende kruiden en wortelen, welke hy met citroenen-fáp smakelyk maakt. Tegen den avond laat hy een pulvis temperans met wey gebruiken, en verzuimt ook de aderlating niet, als dezelve schynt noodig te zyn. Pag. 5. Op tweërley wyze werken de spaansche vlie gen (*) Zie deeze Bibliotheek II. D. 3. St. pag. 517.59. a. gen in dit geval, 1. door de stoffe af te leiden, en 2. door de ontlasting van dezelve te bevors deren. Sy prikkelen, en verwekken eene verzweering op de deelen, door de prikkeling lokken fy de stoffe naar die plaats, gelyk genoegzaam blykt uit het groot getal pokjes, welke zich in den omtrek van de spaansche vlieg vertoonen; en, de verzweering verwekt heb bende, brengen sy ook de stoffe der pokjes uit het lighaam. Op deeze wyze verminderen fy Pag. 61 de eerste koorts der pokjes; 't geen de Schry. ver meent veroorzaakt te worden, niet door die uitwerking, welke de Hr. Closs (*) aan Pag. 7: dezelven toeschryft, de verdunning namentlyk der vogten, waar tegen hy fyne tegenwerpingen inbrengt, maar daar door, dat fy een groot gedeelte van de scherpe stoffe uit het lighaam Pag. io. brengen, en de vogten naar de huid lokken, zoo dat de koorts, waar door de natuur zich van de stoffe zoekt te bevryden, en die eene evenredigheid heeft met de aandoenelykheid der lyders, met de quantiteit der ontstooke deelen in het bloed, den trap van scherpte, en met de schielyke of langzaame uitbotting der pokjes, noodzakelyk moet geringer zyn. Niet minder word ook de tweede koorts, welke de verettering verzeld, door de spaansche vliegen vermindert en voorgekomen, wanneer fy by tyds aangelegd zyn. De oorzaak hier van kan ligt ontdekt worden. Deeze tweede Pag. 12, koorts word verwekt door de pyn en ontsteeking yan de huid, als ook door de etter, wel. ke opgeslorpt word, en dezelve is daarom in even (*) Men zie deszelfs aangehaalde werkje pag. 20./9. evenredigheid met het getal der puistjes, en de Pag. 13. scherpte van de etter. de etter. De spaansche vliegen nu, by tyds gebruikt, verminderen het getal der puistjes, en brengen de scherpe stoffe uit het lighaam, te gelyk te weeg brengende, dat dezelve niet sterk kan werken op het bloed en de inwendige deelen, en daarom is het niet te verwonderen, dat de koorts of geheel voorgekomen, of veel verminderd word. De Hr. Čloss is ook hier omtrent van een ander gevoelen, en meent, dat de tweede. koorts niet veroorPag. 14. zaakt word door etter, die in het bloed komt (t), maar daar door, dat de eerste koorts die deelen, welke nog niet beryd zyn, niet heeft konnen ontlasten, en tot de oppervlakte van het lighaam brengen. Pag. 15. Behalven de genoemde voordeelen heeft men ook nog andere te wagten van een vroegtydig gebruik der spaansche vliegen. Sy lokken de pokjes van het aangezicht, beschermen de oogen, en brengen dus te weeg, dat het aangezicht onPag. 16. geschonden blyve. Op deeze wyze de genee. zing in het werk stellende, heeft men -niet te vreezen, dat de etter, in het bloed gebragt, zich op de hersenen zal plaatsen, en eene beroerte veroorzaaken. De kwyling en loop, welke, schoon heilzaame toevallen zynde, egter verscheide ongemakken met zich sleepen, openbaaren zich minder, en eindelyk komt men voor veele ongemakken, die zich dikwils na deeze ziekte vertoonen. Pag. 17. Deeze manier brengt dus dezelfde voordeelen aan als de inenting, en daar door zou men kon nen (+) Ibid. pag. OF. 1 1 neni te weeg brengen, dat de natuurlyke pokjes De tegenwerpingen, welke tegen deeze ma- Pag. 18, dige |
0 Recensies Reviews worden niet geverifieerd, maar Google checkt wel op nepcontent en verwijdert zulke content als die wordt gevonden. Review schrijven |