tur.

Hebetentur fortaffe, et paullulum retundan-4 tur; evelli quidem extorquerique non poffunt. Igitur non temere iam nunc de univerfitate pro-5 nuntio: de partibus experiar legendo. Vale.

XVI.

Alia maiora, alia clariora effe, Arriae factis et exemplo probat.

c. PLINIVS

NE POTI SVO S.

Adnotasse videor, facta dictaque virorum feminarumque illuftrium alia clariora effe, alia maiora. Confirmata eft opinio mea hefterno Fanniae 2 fermone. Neptis haec Arriae illius, quae marito et folatium mortis et exemplum fuit. Multa rẹferebat aviae fuae non minora hoc, fed obfcuriora: quae tibi exiftimo tam mirabilia legenti fore, quam mihi audienti fuerunt. Aegrotabat Caecina 3 Paetus, maritus eius, aegrotabat et filius, uterque mortifere, ut videbatur: filius deceffit, eximia pulchritudine, pari verecundia, et parentibus non minus ob alia carus, quam quod filius erat. Huic 4 illa ita funus paravit, ita duxit exfequias, ut ignoraret maritus. Quin immo, quoties cubiculum eius intraret, vivere filium, atque etiam commo

leones, et fimilia, condito in corporis vaginas unguium mucrone, ne refringatur hebete. turve, ingredi. Itaque verbum hoc reponendum erat, etfi plesique libri haberent reftringantur. Quanto magis, cum contra fe res habeat. Evelli pro revelli ex libris pofuit Cortius. G.

Rom. evelli quidem extorquerique non poffunt. Recte, non revelli. H.

5 iam nunc de univerfitate pronuntio) Rom. iam de univerfitate pronuntio. H.

XVI, 1 virorum feminarumque etc.) Rom. virorum feminarumque alia clariora effe. Omifit illuftrium. H.

3 Caecina Paetus) Defunt in cod. Oxon. facileque credo, e margine in textum irrepfiffe. Maritum Arriae Caecinam Paetum dictum fuiffe, Nepos fcilicet docendus erat. S.

pari verecundia) rique verecundia. H.

Rom. pa

4 Huic illa ita funus paravit) Rom. Huic ita illa funus paravit. H.

tur.

diorem effe fimulabat. Ac perfaepe interroganti, quid ageret puer, refpondebat, Bene quievit, li5 benter cibum fumfit. Deinde quum diu cohibitae lacrymae vincerent prorumperentque, egrediebaTum fe dolori dabat. Satiata, ficcis oculis, compofito vultu redibat, tanquam orbitatem 6 foris reliquiffet. Praeclarum quidem illud eiusdem, ferrum ftringere, perfodere pectus, extrahere pugionem, porrigere marito, addere vocem immortalem ac paene divinam, PAETE, NON DOLET. Sed tamen ifta facienti dicentique gloria et aeternitas ante oculos erant: quo maius eft fine praemio aeternitatis, fine praemio gloriae abdere lacrymas, operire luctum, amiffoque filio, 7 matrem adhuc agere. Scribonianus arma in Illy rico contra Claudium moverat: fuerat Paetus in partibus, et occifo Scriboniano; Romam traheba

8 tur.

Erat adfcenfurus navem: Arria milites orabat, ut fimul imponeretur. Nempe enim, inquit,

5 Tum fe dolori dabat) Rom. Tunc fe dolori dabat. H.

tanquam reliquiffet) Nollem haec adieciffe Plinium. Habet fententia quiddam acuminis fimile, quod in hoc loco prope ineptum eft. Ipfe etiam fenfus friget. Sic enim quaeramus, quid fit orbitatem foris relinquere, nihil, quod recte cogitemus, relinquitur. E.

Eft i. q. tanquam omnem moeroris ex filii morte fenfum ante cubiculi fores exuiffet. Maior tamen vis verborum Phinii: in quibus quid ineptum fit aut frigeat, non intelligo. Ceterum magni fane haec, immo ingentis animi, quae qui a qualibet matre prudente in fimili calu exfpectat, nae is humana parum penfitavit. Omnino quae Gierigius in argumento huius epiftolae de generofa illa femina fatis maledice

fcripfit, nollem viro optimo exvidiffe, S.

daturi eftis confulari viro fervulos aliquos, quorum e manu cibum capiat, a quibus veftiatur, a quibus calcietur: omnia vel fola praeftabo. Non impetravit. Conduxit pifcatoriam naviculam, in- 9 geusque navigium minimo fequuta est. Eadem apud Claudium uxori Scriboniani, quum illa profiteretur indicium, Ego, inquit, te audiam, cuius in gremio Scribonianus occifus eft, et vivis? Ex quo manifeftum eft, ei confilium pulcherrimaɛ mortis non fubitum fuiffe. Quin etiam quum 10 Thrafea, gener eius, deprecaretur, ne mori pergeret, interque alia dixiffet, Tu vis ergo filiam tuam, fi mihi pereundum fuerit, mori mecum? refpondit, Si tam diu tantaque concordia vixerit tecum, quam ego cum Paeto, volo. Auxerat hoc r refponfo curam fuorum: attentius cuftodiebatur: fenfit, et, Nihil agitis, inquit; poteftis enim efficere, ut male moriar; ne moriar, non poteftis. Dum haec dicit, exfiluit cathedra, adverfoque 12 parieti caput ingenti impetu impegit, et corruit. Refocillata, Dixeram, inquit, vobis, inventuram me, quamlibet duram, ad mortem viam, fi vos facilem negaffetis. negaffetis. Videnturne haec tibi maiora 13 illo, Paete, non dolet, ad quod per haec perven

omnis expertes humanitatis, ita Burmann. ad Phaedr. 1, 22, 12. demum flectere poffe putabat, li quid iis compendii oftenderet. S.

omnia vel fola praeftabo) Rom. omnia fola praeftabo. H. 9 ingensque fequuta eft) Cogita, quam periculofum fit navicula pifcatoria improbum Adriam tralicere, hocque otiofum aut alienum esse negabis. S.

Ego te audiam) et videam lucis ufura fruentem, et periculum amicis mariti tui creantem, ut ipfa impunitatem confequaris. Illud enim fere praemium indiFormulam profiteri indicium illuftravit Cort. ad Sall. Ing. 35, 6. G.

cii.

et vivis) Supple quae.

Vid.

S.

11 ut male moriar) Mox dura ad mortem via. De alia huius locutionis fignificatione vid. Gesneri ad I. A. Erneftium epiftola. S.

12 Refocillata, dixeram, inRom. Focillata, dixeram, inquit. H.

quit)

13 Videnturne) I. e. annon videntur ? Ne hic affirmantis eft, non, ut faepius, negantis. Infra ep. 21, 6. Meritone cum

et tunc dimifi amiciffime etc. Supra 2, 17, 29. Iuftisne de cauffis eum tibi videor incolere etc. Vid. Heuling. ad Cicer, de offic, pag. 693. S.

tum eft? quum interim illud quidem ingens fa ma, haec, nulla circumfert. Unde colligitur, quod initio dixi, alia effe clariora, alia maiora. Vale.

XVII.

2

Anxius de falute amici ob filentium eius, monet, ut propediem nuntiet, quid agat.

C. PLINIVS

SERVIANOS VOS.

Rectene omnia? quod iampridem epiftolae tuae cellant. An omnia recte; fed occupatus es tu? An tu non occupatus; fed occafio fcribendi vel rara vel nulla? Exime hunc mihi fcrupulum, cui par effe non poffum. Exime autem vel data opera tabellario miffo: ego viaticum, ego etiam praemium dabo: nuntiet mihi modo, quod opto. 3 Ipfe valeo: fi valere eft, fufpenfum et anxium vivere, exfpectantem in horas, timentemque pro capite amiciffimo, quidquid accidere homini poteft. Vale.

te exsculpis, lector, ex istis: Rectene omnia, quod iam pridem epiftolae tuae ceffant, an non omnia recte? Sed occupatus es tu. An tu occupatus? Sed occafio fcribendi vel rara, vel nulla. G.

Rom. Rectene omnia, quod tam pridem epiftolae tuae cef fant? an non omnia recte, fed Occupatus es tu? An non occupatus, fed occafio. Haec a vera lectione, quam Cortius reftituit, non longe recedunt. H.

2 Exime hunc mihi fcrupulum) Ita etiam Rom. H.

nuntiet mihi modo, quod opto) Rom. nuntiet modo, quod opto. H.

XVIII.

Panegyrici, uberius, quam in fenatu dixerat, elaborati, recitationem cum voluptate exceptam de

C.

narrat.

PLINIVS SEVERO SVO S,

Officium confulatus iniunxit mihi, ut reipubli cae nomine principi gratias agerem. Quod ego in fenatu quum ad rationem et loci et temporis ex more fecillem; bono civi convenientiflimum credidi, eadem illa fpatiofius et uberius volumine amplecti: primum, ut imperatori noftro virtutes a fuae veris laudibus commendarentur: deinde, ut futuri principes non quali a magiftro, fed tamen fub exemplo praemonerentur, qua potiflimum via poffent ad eandem gloriam niti. Nam praecipere, 3 qualis effe debeat princeps, pulchrum quidem, fed onerofum, ac prope fuperbum eft: laudare vero optimum principem, ac per hoc pofteris, velut e fpecula lumen, quod fequantur, oftendere, idem utilitatis habet, arrogantiae nihil. Cepi autem 4 non mediocrem voluptatem,quod, hunc librum quum amicis recitare voluillem, non per codicillos, non per libellos, fed fi commodum effet et fi valde vacaret, admoniti (nunquam porro, aut valde raro,

re tam gravi.

luiffem. Vulgo poft librum iocidunt. H.

Obfecutus fum bene monenti. Sic et Erneftius diftinxerat. S.

XVIII, ad rationem et loei et temporis) Rom. ad rationem loci et temporis. H. 3 pulchrum etc.) honeftum et utile, alios praeceptis monere in Onerofum, quia invidiofum et offenfae pleniffimum eft. Superbum, arrogans, tantam rei gravitatem praeceptis alfequi velle. Hunc fenfum fequentia etiam confirmant: idem uti- fed fi commodum etc.) Rom. litatis habet, arrogantiae ni- fed fi commodum et fi valde

hil. E.

libellos) Facit huc inprimis Dialog. de Orator. cap. 9. ubi orator, ut habeat, qui audire dignentur, libellos difpergere diVid. Schulz. ad h. 1. pag. citur. 33. fq. S.

vacaret, admonui. H.

4 quod, hunc librum etc.) porro) autem. Plinius, 8, Interpunge ita: quod, hunc li- 10. Oculorum porro et aurium brum cum amicis recitare vo- voluptates adeo non egent etc.