a focru, cuius arca non fecus ac mea utor. Proinde hoc te non moveat, fi cetera non refra-9 gantur, quae velim quam diligentiffime examines. Nam quum in omnibus rebus, tum in disponendis facultatibus plurimum tibi et ufus et providentiae fupereft. Vale.

XX.

In comitiis modum per tabellas fuffragandi reftitutum narrat, ex quo incommoda futura auguratur.

C. PLINIVS MAXIMO SVO s.

Meminiftine, te faepe legiffe, quantas contentiones excitarit lex tabellaria, quantumque ipfi latori vel gloriae vel reprehenfionis adtulerit? At nunc in fenatu fine ulla diffenfione hoc qui-a dem, ut optimum, placuit. Omnes comitiorum die tabellas poflulaverunt. Excefferamus faue ma-3 nifeftis illis apertisque fuffragiis licentiam concionum. Nou tempus loquendi, non tacendi modeftia, non denique fedendi dignitas cuftodiebatur. Magui undique dillonique clamores: procurrebant 4

XX infcr. Rom. Mefio Max. tio a Iulio Caefare facto contiH. gerit, declarat. G.

1 lex tabellaria) De fuffragiis, invidiae vitandae cauffa, non voce, led tabella ferendis, de laudatus hic a viris doctis qua Cic. de LL. 3, 15. fq. De ipfa ratione fuffragia ferendi, fraudis que et nectendae et deprehendandae quaedam a nobis disputata funt ad Varr. de R. R. 3, 5, 18. p. 335. fq. G.

2 in fenatu) Ad quem comitia e campo translata iam Tiberii aetate, tefte Tacito Ann. 1, ubi Lipfius peculiari excurfu, quibus illud gradibus ini

omnes cum fuis candidatis: multa agmina in medio; multique circuli et indecora confufio: adeo defciveramus a confuetudine parentum, apud quos omnia dispofita, moderata, tranquilla, 5 maieftatem loci pudoremque retinebant. Superfunt fenes, ex quibus audire foleo, hunc ordinem comitiorum. Citato nomine candidati, filentium fummum. Dicebat ipfe pro fe, vitam fuam explicabat, teftes et laudatores, dabat, vel eum, fub quo militaverat, vel eum, cui quaeftor fuerat, vel utrumque, fi poterat: addebat quosdam ex fuffragatoribus: illi graviter et paucis loquebantur. 6 Plus hoc, quam preces, proderat. Nonnunquam candidatus aut natales competitoris, aut annos, aut etiam mores arguebat. Audiebat fenatus gravitate cenforia. Ita faepius digni, quam gra7 tiofi, praevalebant. Quae nunc immodico favore corrupta, ad tacita fuffragia, quafi ad remedium, decurrerunt. Quod interim plane remedium fuit : 8 erat enim novum et fubitum. Sed vereor, ne procedente tempore ex ipfo remedio vitia nafcantur. Eft enim periculum, ne tacitis fuffragiis impudentia irrepat. Nam quotocuique eadem honeftatis cura fecreto, quae palam? Multi famam, 9 confcientiam pauci verentur. Sed nimis cito de futuris interim beneficio tabellarum habebimus

5 et laudatores dabat etc.) Rom. et laudatores dabat, vel eum fub quo legatus, vel eum, cui quaeftor fuerat. Lectio optimorum librorum. H.

Gierigius negat latinitatis rationem pati fub quo legatus ; quo iure, ipfe viderit. Mox tres codices: fub quo quaeftor fuerat. quod et ipfum bonum. S.

7 Quae nunc - decurrerunt) Ciceroniana figura adiuncta po nuntur pro fubiectis. Sententia enim baec eft, quae cum corrupta funt, decurrerunt homi

nes; vel, quibus corruptis de curfum eft. Ipfi profecto homi nes corrupti, animadverfa levitate fua, cui aliter obfifti non poffet, decurrerunt ad illud remedium. G.

Rom. quafi ad remedium de

cucurrerunt. H.

Miror, Cortium hanc formam, quam in libris fuis reperiffet, vulgatae non praetuliffe. Sed omnino in talibus parum conftans fuit. Vide eum pag. 57. 98. 188. 202. 407. Cf. Drakenb. ad Liv. 1, 12, 8, 1, 15, I. S.

Nam

magiftratus, qui maxime fieri debuerunt. ut in recuperatoriis iudiciis, fic nos in his comitiis, quafi repente apprehenfi, finceri iudices fui

mus.

Haec tibi fcripfi, primum ut aliquid novi 10 feriberem, deinde ut nonnunquam de republica loquerer, cuius materiae nobis quanto rarior, quam veteribus, occafio, tanto minus omittenda eft. Et hercule quousque illa vulgaria? Eho, 11 quid agis? Ecquid commode vales? Habeant noftrae quoque literae aliquid non humile, nec fordidum, nec privatis rebus inclufum.

Sunt 12

quidem cuncta fub unius arbitrio, qui pro utilitate communi folus omnium curas laboresque fuscepit: quidam tamen falubri quodam temperamento ad nos quoque velut rivi ex illo beni gniflimo fonte decurrunt, quos et haurire ipfi, et abfentibus amicis quafi miniftrare epiftolis pof fumus. Vale.

XXI.

Mortem Martialis nuntiat, eiusque ingenium, ab ipfo laudatus, laudat.

C.

PLINIVS PRISCO svo s.

Audio Valerium Martialem decefsisse, et moleste

9 Nam ut in etc.) Rom. Nam ut reciperatoriis iudiciis, fic nos his comitiis quafi repeute. Deelt in. H.

recuperatoriis iudiciis) Recuperatores ex omni conventu civium lubito datos effe, ex Cic. Verr. 3, 59. fq. et Liv. 26, 48. bic oftendit Cortius. Ceterum repente apprehenfi eo funt finceri iudices, quod tempus non habent corruptorem audiendi, vel ftruendi fraudem. G.

11 Et hercule quousque etc.)

Rom. Et mehercule quousque illa vulgaria? quid agis? et quid? commode vales?

H.

Ecquid) num. Vid. Drakenb. ad Liv. 27, 10, 2. Horat. Turf. de Partic. cap. LXVI. 5. Saepe confunditur cum Oudend, ad Lucan. 3, 38. Draet quid. Vid. kenb. ad Liv. 5, 36, 5. S.

12 falubri quodam temperamento) Cortius quodam omilit bonorum librorum auctoritate.

Laudo. Auribus quidem vulgata, quidam quodam, parum pla cet.. S.

fero. Erat homo ingeniofus, acutus, acer, et qui plurimum in fcribendo et falis haberet et fellis, nec a candoris minus. Profequutus eran viatico fecedentem. Dederam hoc amicitiae, dederam etiam verfi3 culis, quos de me compofuit, Fuit moris antiqui, eos, qui vel fingulorum laudes, vel urbium fcripferant, aut houoribus aut pecunia ornare: noftris vero temporibus, ut alia fpeciofa et egregia, ita hoc in primis exolevit. Nam poftquam defiimus facere laudanda, laudari quoque ineptum putamus. 4 Quaeris, qui fiut verficuli, quibus gratiam retulerim? Remitterem te ad ipfum volumen, nifi quosdam tenerem: tu, fi placuerint hi, ceteros in 5 libro requires. Adloquitur Mufam, mandat, ut domum meam Efquiliis quaerat, adeat reverenter; Sed, ne tempore non tuo dyertam Pulfes ebria ianuam, videto.

3 Fuit moris antiqui) Rom, Fuit moris antiquis, Sic lib. II. ep. XIX, 8, ut illis moris erat. H. Add. 7, 27, 14. reis moris eft Submittere capillum. 8, 19. 2. Eft autem mihi moris. Antiquis. Antea 20, 10. veteribus. Conf. Horat. Serm. 1, 4, 117. traditum ab antiquis morein fervare. S.

moris antiqui) Exempla poëtarum et hiftoricorum, honoribus aut pecunia ornatorum, interpretes multa retulerunt. Sic En nius (Gierigii verba funt ad h. 1.) quia res Romanorum, atque etiam Scipionis celebraverat, ab hoc varie ornatus, ab illis in civitatem receptus eft. Pompeius Theophanem Mitylenaeum, fcri

ptorem rerum fuarum, in concione militum civitate donavit. Et Cicero Arch. cap. 9-11. docet Archiam vel ideo civitate digniffimum effe, quod omne ingenium contulerit ad populi Romani gloriam celebrandam. E.

Speciofa et egregia) Sic magnus et fpeciofus iungit Villei. 2, 76, 2. aeternus et fpec. Valer. Max, 2, 7, 15. Vid. Schwarz. ad Plin. Paneg. p. 40. S.

Nam poftquam defiimus facere) Rom. Nam poftquam definimus facere. H.

4 quibus gratiam retulerim) Rom. quibus gratiam rettuli. H.

5 Efquiliis) Sine praepofitione et fecunda litera S ex libris optimis poluit Cortius. Ceterum totum Martialis exftat

carmen

Epigr. 10, 19. G.

Ita et Rom. fine praepofitione, de qua Drakenb. ad Liv. lib. II. cap. 28. pr.

H.

tempore non tuo) alieno. Mox: Haec hora eft tua. Liv. 42, 43, 3. fuo maxime tempore atque alieno hoftibus incipere bellum. S.

Pulfes ebria ianuam) Rom.

Toto's dat tetricae dies Minervae,

Dum centum ftudet auribus virorum,
Hoc quod fecula pofterique poffint
Arpinis quoque comparare chartis.
Seras tutior ibis ad lucernas.

Haec hora eft tua, quum furit Lyaeus,
Quum regnat rofa, quum madent capilli.
Tunc me vel rigidi legant Catones.

Meritone eum, qui haec de me fcripfit, et tunc 6 dimifi amiciffime, et nunc, ut amiciffimum, defunctum effe doleo? Dedit enim mihi, quantum maxime potuit, daturus amplius, fi potuiffet. Tametfi quid homini poteft dari maius, quam gloria, et laus, et aeternitas? At non erunt aeter- 7. na, quae fcripfit. Non erunt fortaffe ille tamen fcripfit tanquam effent futura. Vale.

Pultes ebria ianuam. Bene et poëtarum more, qui hoc verbum frequentarunt, H.

Apud comicos frequentiffimum pultare aedes, fores, oftium. Plautina loca collegit Pareus in Lex. Crit. p. 1016. b. S. Arpinis-chartis) Ciceronis Arpinatis aemulum fe nusquam negat Plinius. G.

Haec hora eft tua etc.) Rom. Haec hora eft tua, dum furit Lycus, Dum regnat rofa, dum madent capilli. H.

Catones) non Cenforius et Uticenfis, fed omnino viri feveri

et graves, quales qui totos dant tetricae dies Minervae. S.

6 Meritone) Vid. fupra ad ep. 16, 13. S.

quantum maxime potuit) Rom.

quantum maximum potuit. Sic

et Ald. Hoc Plinianum est, non maxime. Lib. II. ep. XIII. 10. Nam licet tribuas ei, quantum ampliffimum potes. Seneca ad Marciam c. XX. p. 182. Lipf. Comprehende, quantum plurimum procedere homini licet: quantulum eft? Curt. lib. IIII. c. VIII. 10. Quanta maxima celeritate potuit, contendit. H.