XXVIII.

Excufationem illius admittit; fructus quos miferat, moderandos in pofterum, denuntiat.

quae

PONTI O SVO s.

Scio, tibi cauffa fuerit impedimento, quo minus praecurrere adventum meum in Campaniam poffes: fed, quamquam abfens, totus huc migrafti. Tantum mihi copiarum tam urbanarum quam rufticarum nomine tuo oblatum eft, quas omnes improbe quidem, accepi tamen. Nam me tui, a ut ita facerem, rogabant; et verebar, ne et mihi et illis irafcereris, fi non feciflem. In pofterum, nifi adhibueris modum, ego adhibebo. Etiam tuis denuntiavi, fi rurfus tam multa adtuliffent, omnia relaturos. Dices, oportere me tuis rebus ut meis 3 uti: etiam; fed perinde illis ac meis parco. Vale.

XXIX.

Quadratum monet tum Thrafeae dicto, tum fuo exemplo, quae cauffae agendae fint.

C. PLINIVS

QVADRATO SVO S.

Avidius Quietus, qui me unice dilexit, et, quo non minus gaudeo, probavit, ut multa alia Thra

feae (fuit enim familiaris) ita hoc faepe referebat, praecipere folitum, fuscipiendas effe cauffas, aut amicorum, aut deftitutas, aut ad exemplum per2 tinentes. Cur amicorum? Non eget interpretatione. Cur deflitutas? Quod in illis maxime et conftantia agentis et humanitas cerneretur. Cur pertinentes ad exemplum? Quia plurimum refert, 3 bonum an malum induceretur. Ad haec ego ge'nera cauffarum, ambitiofe fortaffe, addam tamen claras et illuftres. Aequum enim eft agere non nunquam gloriae et famae, id eft, fuam caussam. Hos terminos, quia me confuluifti, dignitati ac 4 verecundiae tuae ftatuo. Nec me praeterit, ufum et effe et haberi optimum dicendi magiftrum. Video etiam, multos parvo ingenio, literis nullis, 5ut bene agerent, agendo confequutos. Sed et illud, quod vel Pollionis, vel tanquam Pollionis accepi, veriffimum experior: Commode agendo factum eft, ut faepe agerem: faepe agendo, ut

aut deftitutas etc.) Rom. aut deftitutas ad exemplum pertinentes, fine aut, quod vero neceffarium eft. H.

deftitutas) periculofas et derelictas ab aliis propter difficultatem et alia incommoda. Ergo qui has nihilominus fuscipit, contantiam fimul et humanitatem oftendit, illam, quia nullum periculum, nullam moleftiam metuit, banc, quia putat amicos fnou hos folum, fed omnino alios. S.] etiam cum invidiae pericolo, et commodorum iactura

defendendos et adiuvandos effe. E.

ad exemplum pertinentes) h. e. utiles lecturis vel audituris exempli inftar. E.

Immo maius quiddam indicatur. Explicat mox iple Plinius.

S.

2 Quia plurimum refert) Sic et Rom. Ald. referet, pro referret, quod merito revocatum eft. H.

A Cortio, quem Gierigius iure fequitur. Miror, Gesnerum refert ferre potuifle. S.

bonum an malum inducere

tur) Rom. bonum an malum diceretur, corrupte. H.

3 Aequum enim eft) PraestaMox gloriae, famac, geniuvi ret hic ordo: Aequum eft enim. funt. S.

gloriae et famae etc.) Rom. gloriae et famae idem dignita. Multa omilia funt, quia, ut Corii ac verecundiae tuae ftatui. tius putat, in libris fuit: id eft [ex hoc factum idem] fuam cauJam. Hos terminos, quia me confuluifti, item dignitati ac verecundiae tuae ftatuo. Ita apparet, quae omillionis cauía fuerit. H.

4 ufum et effe et haberi) Rom. ufum effe et haberi. H.

5 vel tanquam etc.) Rom. vel tanquam Pollionis tanquam verifimum, H.

minus commode: quia fcilicet affiduitate nimia facilitas magis quam facultas, nec fiducia, fed temeritas, paratur. Nec vero Ifocrati; quo minus 6 haberetur fummus orator, offecit, quod infirmitate vocis, mollitie frontis, ne in publico diceret, impediebatur. Proinde multum lege, fcribe, meditare, ut poffis, quum voles, dicere; dices, quum velle debebis. Hoc fere temperamentum ipfe fervavi. Non nunquam neceffitati, quae pars ra-7 tionis eft, parui. Egi enim quasdam a fepatu iuffus, quae tertio in numero fuerunt ex illa Thrafeae divifione, hoc eft, ad exemplum pertinentes. Adfui Baeticis contra Baebium Maffam. Quaefitum eft, an danda effet inquifitio: data eft. Ad-8 fui rurfus iisdem querentibus de Caecilio Claffico. Quaefitum eft, an provinciales, ut focios mini. firosque proconfulis, plecti oporteret: poenas luerunt. Accufavi Marium Prifcum; qui lege 9 repetundarum damnatus, utebatur clementia legis, cuius feveritatem immanitate criminum excefferat:

relegatus eft. Tuitus fum Iulium Bassum, ut in- 10 cuftoditum nimis et incautum, ita minime malum iudicibus acceptis in fenatu remanfit. Dixi 11 proxime pro Vareno, poftulante, ut fibi invicem

facilitas magis etc.) Rom. facilitas magis quam doctrina, nec fiducia. H.

6 offecit, quod etc.) Rom. effecit, quod infirmitate vocis, mollitia frontis. H.

mollitic frontis) timiditate; quod in fronte hominis manifefta animi, praecipue pudoris vel impudentiae indicia effe putan

tur.

Cicero in Ifocrate pudorem

eft. Cellariana lectio a Cafaubono excogitata eft. H.

Non debebat eam Gesnerus retinere. Unice verum, quod liber Romanus cum ceteris omnibus exhibet. fuerunt fcil. aliquot. S.

Adfui Baeticis) Vid. 3, 4, 4. et 7, 33. de Caecilio Claffico 3, 4, 2. de Mario Prifco 2, 11.

de Iulio

et timiditatem ingenuam dixit. no 5, 20 affo 4, 9. pro Vare

E.

dices, quum velle debebis) Rom. dices cum velle debebis. H.

7 quae tertio etc.) Rom. quo tamen in numero fuerunt ex illa Thrafeae divifione, hoc

G.

io ut incuftoditum etc.) Rom. ut incuftoditum et minus cau

tum. H.

vocare teftes liceret: impetratum eft.

In pofte

rum opto, ut ea potiffimum iubear, quae me deceat vel fponte fecille. Vale.

XXX.

Profoceri villae durum et laboriofum hominem praeficiendum effe fuadet.

C. PLINIVS

FABATO SVO s.

Debemus, me Hercule, natales tuos perinde ac noftros celebrare, cum laetitia noftrorum ex tuis pendeat, cuius diligentia et cura hic hilares, 2 iftic fecuri fumus. Villa Camilliana, quam in Campania poffides, eft quidem vetuftate vexata; ea tamen, quae funt pretiofiora, aut integra ma3 nent, aut leviffime laefa funt. Attendimus ergo, ut quam faluberrime reficiantur. Ego videor habere multos amicos, fed huius generis, cuius et 4tu quaeris et res exigit, prope neminem. Sunt enim omnes togati et urbani: rufticorum autem praediorum adminiftratio pofcit durum aliquem et agreftem, cui nec labor ille gravis, nec cura

care, quod verbum de hac re proprium. S.

ut ea potiffimum etc.) Rom. ut potiffimum iubeant, quod me deceat. H.

XXX, 1 natales tuos) dies fubaudiendos effe, tam manifeftum eft, ut mirer, Cortium de loco natali intelligere potuiffe. S.

2 vexata) Per quendam suMoμo iucunda et venusta metaphora vexatam dicit villam multis partibus caducam, et labantem aedificiorum ruinam minitantium vetuftate. Ratio dicendi vere Pliniana, h. e. venufto ingenio apta et digna. E.

Caducam et labantem villam aedificiaque ruinofa Secundus non

dicit. Villa vetuftate vexata h. 1. nihil amplius quam cui anni aliquid detrimenti attulerunt. S.

ea tamen etc.) Rom. et tamen quae funt pretiofiora. H. 3 Attendimus ergo) Rom. Attendemus ergo. H.

Praefero hanc lectionem, quae item aliorum librorum eft. Refectio villae futura erat, cum haec Plinius fcriberet. S.

quam faluberrime) quam minimis impenfis: quod fieri poterat, quia pretiofiora, i. e. quorum refectio magnam erat pecuniam abfumtura, vix aut ne vix quidem laefa erant. S.

Sed huius generis, cuius) Rom. fed eius generis, cuius. H.

fordida, nec triftis folitudo videatur. Tu de Ru-5 fo honeftiffime cogitas: fuit enim filio tuo familiaris. Quid tamen nobis ibi praeflare poffit, ignoro; velle plurimum, credo. Valc.

XXXI.

Quid Centum Cellis in feceffu principis peractum fit egregie, enarrat, fimulque loci fitum et munitionem defcribit.

C. PLINIVS

CORNELIAN O SVO S.

Evocatus in confilium a Caefare noftro ad Centum Cellas (hoc loco nomen) longe maximam cepi voluptatem. Quid enim iucundius, quam principis 2 iuftitiam, gravitatem, comitatem in fecellu quoque, ubi haec maxime recluduntur, infpicere? Fuerunt variae cognitiones, et quae virtutes iudicis per plures fpecies experirentur. Dixit cauffam 3 Claudius Arifton, princeps Ephefiorum, homo munificus, et innoxie popularis: inde invidia, et ab disfimillimis delator immiffus: itaque abfolu

5 Quid tamen nobis ibi) Sic et Rom. Poftremo, velle plurimum, credo, quod minus abfonum eft, quam Cortio videtur. Credebat id Fabato. H.

Cort. velle plurimum, fcio. S. XXXI, 1 hoc loco nomen) Forte illo tempore Centum Cellarum nomen demum accepit: alioqui fupervacua, et gloffae fimilia mihi viderentur tria ifta verba. Cività vecchia eo loco hodie elle, docent Geographi. Vid. viri docti ad Rutilii itin. 1, 237. G.

2 ubi haec maxime recluduntur) Magis enim in feceffu, quam in hominum frequentia apparet, num quis vere lit iuftus, gravis, comis, an iuftitiam, gravitatem, comitatem fimulet.

S.