4 tus vindicatusque eft. Sequenti die audita eft Galitta, adulterii rea. Nupta haec tribuno militum, honores petituro, et fuam et mariti dignitatem centurionis amore maculaverat: maritus le5 gato confulari, ille Caefari fcripferat. Caefar, excuffis probationibus, centurionem exauctoravit, atque etiam relegavit. Supererat crimini, quod nifi duorum effe non poterat, reliqua pars ultionis: fed maritum, non fine aliqua reprehenfione patientiae, amor uxoris retardabat; quam quidem, etiam poft delatum adulterium, domi habuerat, 6 quali contentus aemulum removiffe. Admonitus, ut perageret accufationem, peregit invitus.

Sed

illam damnari, etiam invito accufatore, necesse erat: damnata, et Iuliae legis poenis relicta eft. Caefar et nomen centurionis, et commemorationem difciplinae militaris fententiae adiecit, ne omnes eiusmodi cauffas revocare ad fe videretur. 7 Tertio die inducta cognitio eft, multis fermonibus et vario rumore iactata, de Iulii Tironis co

4 Galitta, adulterii rea) Rom. Galicia adulterii rea. H.

legato confulari) Qui ex Confulatu legionibus omnibus praeeft, ut diftinguatur ab fingularum legatis praetoriis. Iam laudavit Cellarius Lipfium de mil. Rom. 2, 11. qui ex Dione lib. 52. et 53. explicat. G.

norum, ac relegatione in infulam, placuit coërceri. G.

Rom. et legis Iuliae poenis relicta eft. H.

ne

omnes ciusmodi cauffas) fi iure Principis id feciffet. "Scilicet Augufti exemplum fecutus rem militarem fibi vindicavit in folidum; reliquarum rerum nomen certe et ufum Senatui reliquit. G.

5 crimini) adulterio, quod neceffario inter duas perfonas erat, reliqua pars ultionis fupererat, Difertius Buchnerus:,,Tuendae fcil. ut et Galitta puniretur. E.,,difciplinae militaris propria Imreprehenfione patientiae) Me-,,peratoris cura eft: quae cum rito enim patientia mariti adver-,,centurionis adulterio violata effus uxorem adulterii ream fufpe-,,fet, eius cognitio ad Traianum cta erat. Forte lenonem ipfùm,,pertinebat. Hoc itaque in fenmaritum putabant. E. ,,tentia, quam pronunciarat, al6 Iuliae legis poenis) De,,legaverat Traianus: ne omnes quibus multum disputatum eft,,,in univerfum huiusmodi cauffas antequam integrae ederentur Paul-,,[i. e. adulteria] fuae cognitionis li fententiae receptae, in quibus,,facere videretur." S. 2, 26, 12. ifta habentur: Adulterii convictas mulieres dimidia parte dotis, et tertia parte bo

7 rumore iactata etc.) Rom. rumore iactata Iulit Tyronis codicillis. H.

dicillis, quos 'ex-'parte veros effe conftabat, ex parte falfi dicebantur. Subftituebantur crimini 8 Sempronius Senecio, eques Romanus, et Eurythmus, Caefaris libertus et procurator. Heredes, quum Caefar eflet in Dacia, communiter epiftola fcripta, petierant, ut fusciperet cognitionem: fus ceperat. Reverfus diem dixerat: et, quum ex 9 heredibus quidam, quafi reverentia Eurythmi, remitterent accufationem, pulcherrime dixerat, Nec ille Polycletus eft, nec ego Nero. Indulferat tamen petentibus dilationem; cuius tempore exacto, confederat auditurus. A parte heredum intrave- ro runt duo: omnino postularunt, ut omnes heredes agere cogerentur, quum detuliffent omnes, aut fibi quoque defiftere permitteretur. Loquutus eft 11 Caefar fumma gravitate, fumma moderatione: quumque advocatus Senecionis et Eurythmi di

Noftrum Cafaubonus excogitavit: nec displicet. Susceperat Traianus cognitionem, cum in Dacia effet. Notiflima igitur erat, priusquam induceretur: cumque de cauffa varius rumor effet, poterat utique multis fermonibus ia ctari. S.

8 Subftituebantur crimini) fubiiciebantur, in crimen vocabantur: fic Celfus 1. 30. %. de oper. libert. (38, 1.) Et fere ea mens eft perfonam arbitrio fubStituentium, ut, quia fperent eum recte arbitraturum, id faciant etc. Et Ulpianus 1. 2. . de admin. rer. ad civit. (50, 8.) §.11. Cum pofterior locatio folidae praeftationi rei publicae eam fubftituerit. Quo utroque loco fubftituere haud dubie eft fubiicere. G.

reverentia Eurythmi, omitterent accufationem. S.

Polycleus) Potentillimus Neronis libertus, de quo laudavit Cellarius Tac. Annal. 14, 39. Hift. 1, 37. ac 2, 95. De moderatione Traiani circa libertos fuos nofter Paneg. c. 88. G.

Senfus ergo fententiae Traiani hic eft: : non ego fum alter Nero, qui libertis fuis, ut Polycleto, quicquid ipfis libuiffet, et quascunque rapinas, nimis negligenter permitteret. E.

Rom. Nec ille Poliphagus eft, nec ego Nero. H.

10 A parte heredum etc.) Interpungendum puto: A parte heredum intraverunt duo omnino: poftularunt etc. Notus ufus adverbii omnino numeralibus iuncti. Caefar de B. G. 4, 58. Eo duae omnino civitates ex Britannia obfides miferunt: reliquae neglexerunt. Cicero de Fin. 5, 8. in. iunctae autem et du plices expofitiones fummi boni res omnino fuerunt: nec vero plures effe potuerunt. S.

xiffet, fufpicionibus relinqui reos, nifi audirentur; Non curo, inquit, an ifti fufpicionibus relinquan12 tur: ego relinquor. Dein, converfus ad nos: 'Enisαode, quid facere debeamus? Ifti enim queri volunt, quod fibi licuerit non accufare. Tum

bantur.

ex confilii fententia iuflit denuntiari heredibus omnibus, aut agerent, aut finguli approbarent cauffas non agendi, alioqui fe, vel de calumnia 13 pronuntiaturum. Vides, quam honefti, quam feveri dies: quos iucundiffimae remiffiones fequeAdhibebamur quotidie coenae: erat modica, fi principem cogitares. Interdum angoάμaακροάμα Ta audiebamus: interdum iucundiffimis fermoni14 bus nox ducebatur. Summo die abeuntibus nobis (quam diligens in Caefare humanitas!) xenia funt milla. Sed mihi, ut gravitas cognitionum, confilii honor, fuavitas fimplicitasque convictus, 15ita locus ipfe periucundus fuit. Villa pulcherri

12 'Enisasie, quid facere debeamus) Rom. 'Eussare quid facere debeamus. H.

Abufus linguae Graecae in iudice coram conlilio vix ferendus, quantumvis Romani in fermonibus epiftolisque Graeca frequentarint. Quis noftrum ferret iudicem confiliarios fic alloquentem: Savez-vous, was wir zu thun haben? S.

quod fibi licuerit non accufare) Acute. Licuerat acculatoribus non accufare, ab initio: nunc, poftquam detulerunt nomina, non licet. Si queruntur ergo, fe ad accufandum cogi, re ipfa hoc queruntur, quod male fua libertate ufi fuerint. Si tamen nimis argutum hoc videatur, geminemus negandi adverbium, hoc modo, quod fibi non licuerit non accufare: ita plane difficultatem non habebit. lam enim non licet ipfis non accufare, h. e. revocare accufationem, ne Principi eam condonaffe videantur. G.

Nifi Plinius fcripfit: quod fibi non licuerit accufare. S.

Tum ex confilii etc.) Rom. Tum ex confulis fententia iuffit denuntiari heredibus omnibus, aut agerent, aut finguli probarent. H.

13 iucundiffimae remiffiones) Rom. iucundiffime remiffiones. H.

fi principem cogitares) Rom. fi principem cogites. H.

angoáμara) Usu hîc Latinis folenni: alio Graeci fere ulurpant, qui tamen etiam de hominibus dicunt. Locis ab H. Stephano Thef. L. Gr. I. col. 295. B. collectis add. Diodor. Sicul. Exc. de Virt. et Vit. p. 583. Weffel. περιήει πάντα τὸν πότον, προπόσεις λαμβάνων ὀρθὸς, καὶ τοῖς axgoáμası пgoonaiswv. S.

14 Summo die diligens) Rom. Summo vefperi abeuntibus nobis, quam diligens. H. Vefperi profectum a gloffato

re,

qui fummo die interpretari

vellet. S.

ma cingitur viridiffimis agris: imminet litori, cuius in finu fit cum maxime portus. Huius finiftrum brachium firmiffimo opere munitum eft; dextrum elaboratur. In ore portus infula adfurgit, quae 16 illatum vento mare obiacens frangat, tutumque ab utroque latere decurfum navibus praeftet. Âdfurgit autem arte vifenda. Ingentia faxa latiffima navis provehit: [contra,] haec alia fuper alia deiecta ipfo pondere manent, ac fenfim quodam velut aggere conftruuntur. Eminet iam et apparet 17 faxeum dorfum: impactosque fluctus in immenfum elidit et tollit. Vaftus illic fragor, canumque circa mare. Saxis deinde pilae adiiciuntur, quae procedenti tempore enatam infulam imitentur.

reum

15 fit cum maxime portus) Lectio a Cortio reftituta e libris. Vulgo, cuius in finu quam maximus portus velut amphitheatrum. Ultima verba gloffam putat ex Rutilii itin. 1, 239. ubi de hoc portu, Molibus, inquit, aetheconcluditur amphitheatrum: reliquam mutationem ortam ex ignorato ulus cum maxime, quem docet index nofter, et hic ftabiliunt, quae pro xime fequuntur, unde intelligimus nimirum eo ipfo tempore, hoc elt cum maxime, elaboratum effe in portu. G.

Rom. cuius in finu portus velut amphitheatrum. H.

16 In ore portus infula adfurgit) Rom. In ore infula afJurgit. H.

[contra,] haec) *Vix dubito, corruptum effe illud contra: certe mihi ignorabile eft: et cum fine illo fententia mihi videatur planior, interim uncis coërcere aufus fum, dum, quid illo faciamus, decernatur. Non multum iuvat Cortius, cum obfervat, aut contra portum provehi, aut contra eum deiici faxa: neutrum enim a me intelligi fateor, certe, quid opus fit ea praepofitione, non comminifcor. In mentem venie

bat fic legere quadra i. e. quadrata haec faxa alia fuper alia etc. Cui compendia et notae librariorum non ignota funt, ille dabit nobis, potuiffe quadra in contra mutari, vocem infolentiorem, bonam tamen, in notiorem. Quin faxa quadrata huic rei fint aptiffima, quae facilius fibi applicentur, moveantur difficilius, dubitari nulla ratione poteft. G.

Ego aliquando fic coniiciebam: pondera haec alia fuper etc. Saltem hoc res et fenfus patitur, et hoc ipfum pondera ipfo pondere fuo manent, quod aliquid ex lufu quodam acuminis habet, Plinianum mihi effe videbatur. E.

17 Saxis pilae adiiciuntur) i. e. ftructurae in lateribus molis ex caementis, calce, et pulve re Puteolano, quas difertiffime defcribit Vitruvius 5, 12. Cum enim illa ex pulvere Puteolano ftructura hoc habeat, ut in aqua magis magisque indurefcat, moles eiusmodi paullatim in faxofae infulae naturam mutabitur. G.

Conf. Virgil. Aen. 9, 710. fqq. Qualis in Euboico Baiarum liiore quondam Saxea pila cadit; magnis quam molibus ante Conftructam ponto iaciunt.

S.

Habebit hic portus etiam nomen'auctoris, eritque vel maxime falutaris. Nam per longiffimum fpatium litus importuofum hoc receptaculo utetur. Vale.

XXXII.

Nubenti Quintiliani filiae dono offert L millia nummum.

C. PLINIVS QVINTILIANO SVO S.

Quamvis et ipfe fis continentiffimus, et filiam tuam ita inftitueris, ut decebat filiam tuam, Tu

tilii neptem; quum tamen fit nuptura honeftiffimo viro, Nonio Celeri, cui ratio civilium officiorum neceffitatem quandam nitoris imponit; debet, fecundum conditiones mariti, vefte, comitatu (quibus non quidem augetur dignitas, ornatur tamen) 2 inftrui. Te porro animo beatiffimum, modicum facultatibus fcio. Itaque partem oneris tui mihi

nomen auctoris) Traiani portus aliquamdiu dictus eft, fed Centum Cellarum nomen mox rediiffe, vel Rutilii loco citato conftat. Accidit hic Traiano, quod faepe aliis, ut defideratam gloriam pofteri invideant, qui propter frequentes ipfius in muris publicorum operum titulos herba parietaria a Conftantino M. dictus fit, tefte Aur. Vict. Epit. 41, 13. Add. Ammian. Marcell. 27, 3. p. 523. G.

Rom, Hic portus habet etiam nomen auctoris, critque maxime' falutaris. H.

Bene Cortius ex libris fuis: Habebit hic portus, et iam ha

bet nomen auctoris. Idem recepit Gierigius. S.

XXXII, 1 ut decebat- --noptem) Sic et Rom. H.

Alter verborum ordo e libro Mediceo enotatus, ut decebat tuam filiam, T. n., oppofitio

Placet haec lectio, quae item aliorum librorum eft. Praeterea cum Cortio et Gierigio fcriben dum, libris praeeuntibus, conditionem. Pluralem hoc fenfu vix reperias. S.

2 modicum facultatibus) Non pro rhetore: nam fic dives erat Verum pro genero, viro fplendiFabius. vid. Iuven. 7, 188. fq. do, et forte Hifpaniae Praefide, quod coniiciunt viri docti eum elle, de quo Martialis 7, 51. vid. Praef. Quintil. §. 9. 11. G. Add. Gesner. ad Quintil. 1. 1.

partem oneris tui mihi vindico) Rom. partem oneris tui vindico mihi. H.