1 3 malignitas denegavit. Scio, Domine, quantum beneficium petam. Sed peto a te, cuius in omnibus defideriis meis pleniflimam indulgentiam experior. Potes autem colligere, quantopere cupiam, quod non rogarem abfens, fi mediocriter cuperem. XCVI. TRAIANVS PLINIO S. Quam parce haec beneficia tribuam, utique, mi Secunde cariffime, haeret tibi, quum etiam in fenatu adfirmare foleum, non exceffiffe me nume-rum, quem apud ampliffimum ordinem fuffecturum mihi profeffus fum: tuo tamen defiderio fubfcripfi; et [ut fcias] dediffe me ius trium liberorum Suetonio Tranquillo ea conditione, qua adfuevi, referri in commentarios meos iuffi. C. XCVII. De Chriftianorum rebus accurate perfcribit. PLINIVS TRAIANO IM P. S. Solemne eft mihi, Domine, omnia, de quibus dubito, ad te referre. Quis enim poteft melius rios fuos iubet, fi quid cui tribuit. G. [ut fcias]) Poffunt haec verba abeffe, et abfunt a bonis libris: fed cum in fimillima re occurrant deinde ep. 106, non aufim delere. G. XCVII, 1 Solemne) Certatim hanc epiftolam commentariis iuftis illuftrarunt viri docti, quos magno numero laudat Fabricius B. L. 2, 22. p. 478. Ceterorum obfervatis ufus, multa de fua penu praeclara addidit ill. Boehmerus in disfertationibus iuris ecclef. antiqui ad has epiftolas vel cunctationem meam regere, vel ignorantiam inftruere? Cognitionibus de Chriftianis interfui nunquam: ideo nefcio, quid et quatenus aut puniri foleat, aut quaeri. Nec mediocriter haefita- 2 vi, fitne aliquod discrimen aetatum, an quamlibet teneri nihil a robuftioribus differant; deturne poenitentiae venia, an ei, qui omnino Chriftianus fuit, defiffe non profit; nomen ipfum, etiamfi flagitiis careat, an flagitia cohaerentia nomini, puniantur. Interim in iis, qui ad me tanquam Chriftiani deferebantur, hunc fum fequutus modum. Interrogavi ipfos, an effent Chrifliani: 3 coufitentes iterum ac tertio interrogavi, fupplicium minatus: perfeverantes duci iuffi. Neque enim dubitabam, qualecunque effet, quod faterentur, pervicaciam certe, et inflexibilem obftinationem debere puniri. Fuerunt alii fimilis 4 amentiae: quos, quia cives Romani erant, adnotavi in urbem remittendos. Mox ipfo tractatu, ut fieri folet, diffundente fe crimine, plures fpecies inciderunt. Propofitus eft libellus fine aucto-5 re, multorum nomina continens, qui negarent fe et cetera fcelera prohibentes (forte leg. prohibentem, nempe difciplinam). Tunc Traianus refcripfit, hoc genus conquirendos quidem non effe, oblatos vero puniri oportere. cf. le Moyne ad V. S. p. 142. fqq. Euleb. Chron. p. 209. Scal. it. Heum. de perfec. Chriftianor. Pliniana in disfertt. Syllog. p. 1. G. Lipf. 1711. 8. editas. Nos inftituto noftro hic egrediendi cauffam habemus nullam. Illud modo monemus, laudari hanc epiftolam, et hoc refcriptum Traiani, iam a Tertulliano apolog. c. 2. his verbis, Plinius Secundus cum provinciam regeret, damnatis quibusdam Chriftianis, quibusdam gradu pulfis, ipfa tamen multitudine perturbatus, quid de cetero ageret, confuluit Traianum tunc Imperatorem (lic leg. vid. pro tunc Trai. Imp.) allegans praeter obftinationem non facrificandi, nihil aliud fe de facramentis eorum comperiffe, quam coetus antelucanos ad canendum 4 quia cives Romani erant). Chrifto ut Deo, et ad confoe- In quos animadverti non temere derandam difciplinam; homi- in provincia poffet. vid. ad 10, cidium, fraudem, perfidiam, 82, 3. G. 3 fupplicium minatus) ut ap. Prud. tum alias, tum in Eula!. Perift. 3, 114. fqq. G. pervicaciam) Longol. pertivitiofa, fi audias Non. 5, 40. G. naciam. Certe pertinacia femper elle Chriftianos, aut fuiffe, quum, praeeunte me, deos appellarent, et imagini tuae, quam propter hoc iuileram cum fimulacris numinum adferri, thure ac vino fupplicarent, praeterea maledicerent Chrifto: quorum nihil cogi poffe dicuntur, qui funt revera Chriftiani, Ergo dimittendos 6 putavi. Alii ab indice nominati, effe fe Chriftianos dixerunt, et mox negaverunt: fuifle quidem, fed defifle; quidam ante triennium, quidam ante plures annos, non nemo etiam ante viginti quoque. Omnes et imaginem tuam, deorumque fimulacra venerati funt: ii et Chrifto 7 maledixerunt, Adfirmabant autem, hanc fuille fummam vel culpae fuae, vel erroris, quod effent foliti ftato die ante lucem convenire: carmenque Chrifto, quafi Deo, dicere fecum invicem: feque 5 quum, praeeunte me etc.) Interpunctionem huius loci, quae 1. A. Erneftio placuit, i mecum amplecteris, dele polt ergo, quod in multis libris deeft, videturque demum iu textum immigraffe, cum vulgaris interpungendi ratio probari coepta effet. S. imagini tuae) Igitur in provincia eum honorem Imperatori habuit Plinius, quem non admiffum Romae ab eo praedicat Paneg. 52, 5. Non apud genium tuum bonitati tuae gratias agi, fed apud numen Iovis optimi maximi pateris. Vid. Minuc. Felix 29, 6. et ibi viri docti. G. Ergo dimittendos) Minuc. Fel. 28, 5. Si quis infirmior, malo preffus et victus, Chriftianum Je negaffet, favebamus ei, (loquitur de ftatu fuo ante fusceptam religionem Chriliianam) quafi eierato nomine, iam omnio facta fua illa negatione purgaffet. G. 6 fuiffe) Voll. Alii fuiffe aut Vel fuiffe. G. etiam quoque) Vid. Cortius ad 5, 6, 21. S. facramento non in fcelus aliquod obftringere, fed ne furta, ne latrocinia, ne adulteria committerent, ne fidem fallerent, ne depofitum appellati abnegarent: quibus peractis morem fibi discedeudi fuiffe, rurfusque coëundi ad capiendum cibum, promifcuum tamen, et innoxium: quod ipfum facere defiffe poft edictum meum, quo fecundum maudata tua hetaerias elle vetueram. Quo magis 8 neceffarium credidi, ex duabus ancillis, quae niftrae dicebantur, quid effet veri, et per torSed nihil aliud inveni, quam meuta quaerere. mi fuperftitionem pravam et immodicam, ideoque, facramento) Cum mature facramenti voce uterentur de ritibus fuis et dogmatis Chriftiani, quae dil genter occultarent; ea porro vox, in quantum ad militare ius jurandum refertur, ad coniurationem trahi ab ignaris poffet; cum porro de fanguine Chrifti Dei et hominis inter facramenta adhibito aliquid tamen emanaret: mirum non eft profeeto, illis in mentem veniffe aliquem Catilinam, de quo Salluftius c. 22 Cum ad ius iuran dum populares fceleris fui ad- ubi ad decuriatum aut centu riatum conveniffent, fua voluntate ipfi inter fe equites decuriali, centuriati pedites coniurabant, fefe fugae atque formidinis ergo non abituros etc. Id ex voluntario inter ipfos foedere a tribunis ad legitimam iuris iurandi adactionem translatum. G. promifcuum tamen, et innoxium) Interpretor cum Gierigio cibum promifcuum, non peculiarem aliquem, fed communem animalium: innoxium, probro hominibus, panem, olera, carnes carentem. Aliter, fed vix recte, opinor, Lellingius in Sämmtli chen Schriften T. XVII. pag. 259. S. hetaerias) Vid. fupra ad 19, 43. et ex ICtorum libris Bynkersh. Obfervatt. 1, 16. et de religione peregrina diff. 2. p. 255. fqq. Bacchanalia fua recordabantur Romani. His fimile quiddam metuebant. G. 8 ancillis) Heum. Syll. Diff, Sed ancillas tormenta arguunt. G, T. I. p. 133. mutat in aniculis. miniftrae) Diaconillae veteris ecclefiae. Cum alioqui non liceret fervos interrogare in caput domini; haec lex in hac quidem cauffa non valuit. G. dilata cognitione, ad confulendum te decurri. 9 Vifa eft enim mihi res digna confultatione, maxime propter periclitantium numerum. Multi enim omnis aetatis, omnis ordinis, utriusque fexus etiam, vocantur in periculum, et vocabuntur. Neque enim civitates tantum, fed vicos etiam atque agros fuperftitionis iftius contagio pervagata eft: quae videtur fifti et corrigi pofle. 10 Certe fatis conftat, prope iam defolata templa coepiffe celebrari, et facra folemnia diu intermiffa repeti, paffimque venire victimas, quarum adhuc rariffimus emtor inveniebatur. Ex quo cile eft opinari, quae turba hominum emendari poffit, fi fiat poenitentiae locus. XCVIII. TRAIANVS PLIN ΙΟ S. fa Actum, quem debuifti, mi Secunde, in excutiendis cauffis eorum, qui Chriftiani ad te delati fuerant, fequutus es. Neque enim in univerfum aliquid, quod quafi certam formam habeat, con2ftitui poteft. Conquirendi non funt: fi deferantur et arguantur, puniendi funt: ita tamen, ut, qui negaverit fe Chriftianum effe, idque re ipfa manifeftum fecerit, id eft, fupplicando diis noftris, quamvis fufpectus in praeteritum fuerit, veniam ex poenitentia impetret. Sine auctore vero propofiti libelli, nullo crimine locum habere debent. Nam et peffimi exempli, nec noftri feculi eft. XCVIII, 2 Conquirendi) Nempe hoc dat innocentiae, ne lus fponte in illos, ut in latrones, fures, facrilegos, quaeratur; neque indicare cogantur confcios: hoc ftatuit in pertinaciam, quam imputat iis, et legum contemtum, ut accufati, et confelli, damnentur. Quanto haec moderatiora illo facrae Inquifitionis iudicio! G. |