rum, quam caftus et fanctus, et diis fimillimus 4 princeps? Ac fi adhuc dubium fuiflet, forte cafuque rectores terris, an aliquo numine darentur: Principem tamen noftrum liqueret divinitus con5 ftitutum. Non enim occulta poteftate fatorum, fed ab Iove ipfo coram ac palam repertus eft, electus quippe inter aras et altaria, eodemque loci, quem deus ille tam manifeftus ac praefens, 6 quam caelum ac fidera infedit. Quo magis aptum piumque eft, te, Iupiter optime maxime, antea conditorem, nunc confervatorem imperii noftri, precari, ut mihi digna confule, digna fenatu, digna principe contingat oratio: utque omnibus, quae dicentur a me, libertas, fides, veritas con

3 diis fimillimus) Stoicae virtutis apex, deo fimilem effe. Ita ftatim ex eadem philofophia cafum excludit, commendat providentiam. G.

Non opus erat in his ad Stoicam philofophiam confugere. Exaggerabant laudem virtutum, qui diis fimilem aliquem dicebant, ut apud Vellei. 2, 130. 5. Livία per omnia diis quam hominibus fimilior. E.

5 repertus eft, electus) Repe. rire, ut invenire, non femper ad cafum, fed interdum ad quaerendi effectum pertinere, notum eft. Noftri in tali re, ausfündig machen. "Vulgo legitur, repertus, electus eft quippe, quod inconcinnitatis aliquid habere, aures fentiunt. Retinuit tamen Arntzenius. Liber Schwarzii cum eft omittat, fulpicandi occafionem viro clariffimo dedit, legendum, ut dedimus. Poffis etiam propius ad codicis fidem legere, repertus eft, lectus. Verbum eft prima fua litera scriptum, evanido, qui imponi folet, apice, adhaefit ad fequens vocabulum tanto facilius, cum electus optime huc conVeniat, et fit ulitatius. G.

inter aras et altaria) In Capitolo. Ponamus, quia ad illu

ftrandum non hunc tantum locum, fed bonam partem panegyrici pertinent, verba Dionis L. 68. e Xiphilino p. 770. E. O Νερούας διὰ τὸ γῆρας καταφρο νούμενος ἀνέβη τε ἐς τὸ Καπιτών λιον καὶ ἔφη γεγωνήσας (magno clamore) Ayat TÚXH TAS TE βουλῆς καὶ τοῦ δήμου τῶν Ῥω μαίων, καὶ ἐμοῦ αὐτοῦ, Μάρκον Ούλπιον Νερούαν Τραϊανὸν ποιοῦ μαι. (i. e. εἰςποιοῦμαι, adopto) Καὶ μετὰ ταῦτα ἐν τῷ συνεδρία Καίσαρά τε αὐτὸν ἀπέδειξε κ. τ. λ. G.

6 confervatorem) Iovis Confervatoris titulus exftat nummis Domitiani et Diocletiani. Illu ftravit etiam Iuftus Rycquius de Capitolio c. 20. p. 204. Add. Reinef. 1, 254. et 2, 77. Plures funt apud Gruterum. G.

fides) Intelligit, puto, fidem, it, quaeque libertati et veritati et reip. obltrictus quali innexa eft: nam de altera fide, quam fibi haberi optat, inde dicit, cum fpeciem adulationis deprecatur. G.

de

Non opus eft cum Gesnero haec ita diftinguere, ut fides intelligatur, qua Caefari et reipu blicae obftrictus fit. Saepe fides

ftet: tantumque a fpecie adulationis abfit gratiarum actio mea, quantum abeft a neceffitate.

II. Equidem non Confuli modo, fed omnibus civibus enitendum reor, ne quid de Principe noftro ita dicant, ut idem illud de alio dici potuiffe videatur. Quare abeant ac recedant vo-z ces illae, quas metus exprimebat: nihil, quale ante, dicamus; nihil enim, quale antea, patimur: nec eadem de principe palam, quae prius, praedicemus; neque enim eadem fecreto loquimur, quae prius. Discernatur orationibus noftris 3 diverfitas temporum, et ex ipfo genere gratiarum agendarum intelligatur, cui, quando fint actae. Nusquam ut deo, nusquam ut numini blandiamur: non enim de tyranno, fed de cive; non de domino, fed de parente loquimur. Unum 4 ille fe ex nobis, et hoc magis excellit atque eminet, quod unum ex nobis putat; nec minus hominem fe, quam hominibus praeeffe meminit. Intelligamus ergo bona noftra, dignosque nos illis 5

et veritas ut effectus et cauffa iunguntur. Nifi melius fit fidem pro fimplicitate atque integritate accipere, e qua veritas confequi

tur. Precatur Plinius, ut fibi contingat, libere et ex animi fententia et vere dicere. E.

a neceffitate) quod, etiamf gratiarum actio intermifla fuiffet,

tamen ei a Traiano nihil fuiffet

timendum. Ergo etiam in hoc ab aequitate et clementia Traia

num laudat. E.

Sic et Gierigius. Sed falluntur viri doctiflimi. A neceffitate, fubaudi adulationis. S.

II, 1 Equidem — — videatur) 1. A. Ernestii crifin de hoc loco, qui mihi faniflimus videtur, vehementer miror. S.

2 loquimur, quae prius) Paullo concinniorem fententiam e libris MS. et editis Gierigius reddidit

neque enim eadem fecreto, quae prius, loquimur. E.

prius, Jecreto loquimur. quod Al. neque enim eadem, quae magis etiam placet. S.

5 dignosque nos illis) *Si facilem et fui fimilem hic quoque Plinium effe volumus, fic, ut Lipfio fuadente dedimus, legendum puto. Sive enim ita intelligas, probemus nos dignos ufu Traiani, (quod defendit Schwarzius) duriufculum eft; five, probemus nos dignos illius, nempe Traiani, Graecifmus eft, poëtis dignior, de quo Drakenb. ad Sil. 11, 381. et 12, 81. Illis placuille etiam Perizonio, docet Arntzenius, qui ex ILLIVSV h. e. illi ufu ortam putat lectionem illius ufu. Putat itaque dignos cum dativo conftrui. G. Add. Gesneri ad I. A. Ernestium epiftola.

ufu probemus, atque identidem cogitemus, quam fit indiguum, fi maius principibus praeftemus obfequium, qui fervitute civium, quam qui libertate 6 laetantur. Et populus quidem Romanus dilectum Principum fervat, quantoque paullo ante concentu formofum alium, hunc fortiflimum perfonat; quibusque aliquando clamoribus geftum alterius et vocem, huius pietatem, abstinentiam, man7 fuetudinem laudat. Quid nos ipfi? divinitatem Principis noftri, an humanitatem, temperantiam, facilitatem, ut amor et gaudium tulit, celebrare univerfi folemus? Iam quid tam civile, tam senatorium, quam illud additum a nobis OPTIMI cognomen? quod peculiare huius et proprium 8 arrogantia priorum principum fecit. Enim vero quam commune, quam ex aequo, quod FELICES NOS, FELICEM ILLVM praedicamus? alternisque votis, HAEC FACIAT, HAEC AVDIAT, quafi non dictu

20. G.

7 OPTIMI cognomen) Quod fexcenti nummi et infcriptiones fervant. Vid. 88, 6. G.

8 commune) Commune eft, h. e. principem communem, civilem et humanum indicat etc. Serv. ad Aen. 8, 275. Alii communem deum (dictum volunt) humanum, beneficum, iar Sgwлov, unde et communes homines dicimus. G.

Simplicius tamen eft et aptius, illa quam commune, quam ex aequo, ita iungere, ut communis et aequalis praedicantium vox intelligatur. Mox eodem fenfu alterna vota dicit. E.

Mihi vero commune et ex aequo idem fere videtur, quod Plinius antea civile dixit. Civilitatis quidem Traiani fignum erat, quod Romani non folum Imperatorem, fed fe quoque felices praedicarent. S.

haec faciat) Haec opera, dina optimo principe, femper faciat Traianus! haec nomiua, hos titulos, has laudes, femper audiat! G.

Rectius, puto, Gierigius haec ita fupplevit: mox dicimus, haec, quibus adhuc indigemus, faciat! mox, haec, quae ipfi ex animo apprecamur, audiat! Nifi forte ultiina haec melius fic fuppleantur: haec, quae reprehendimus, vel conquerimur, audiat! Certi enim fumus, eum ne reprehenfionibus quidem noftris aut querimoniis irafci, fed indulgentillime eas audire, et iis, fi fieri poflit, me

deri. E.

Ego Gesneri rationem, in qua nihil duri video, fequar. Appa

ri, nifi fecerit, comprecamur? Ad quas ille voces lacrymis etiam ac multo pudore fuffunditur. Agnofcit enim fentitque, fibi, non principi,

dici.

III. Igitur quod temperamentum omnes in illo fubito pietatis calore fervavimus, hoc finguli quoque meditatique teneamus; fciamusque, nullum effe neque fincerius, neque acceptius genus gratiarum, quam quod illas acclamationes acmuletur, quae fingendi non habent tempus. Quau- 2 tum ad me pertinet, laborabo, ut orationem meam ad modeftiam Principis moderationemque fubmittam, nec minus confiderabo, quid aures cius pati poffint, quam quid virtutibus debeatur. Magna et inufitata Principis gloria, cui gratias 3 acturus, non tam vereor, ne me in laudibus fuis parcum, quam ne nimium putet. Haec me cu-4 ra, haec difficultas fola circumftat: nam merenti gratias agere, facile eft, Patres Confcripti. Nou enim periculum eft, ne, quum loquar de humanitate, exprobrari fibi fuperbiam credat; quum de frugalitate, luxuriam; quum de clementia, crudelitatem; quum de liberalitate, avaritiam; quum de benignitate, livorem; quum de continentia, libidinem; quum de labore, inertiam; quum de fortitudine, timorem. Ac ne illud quidem vere-5 or, ne gratus ingratusve videar, prout fatis aut parum dixero.

Animadverto enim, etiam deos ipfos, non tam accuratis adorantium precibus,

quam innocentia et fanctitate laetari; gratioremque exiftimari, qui delubris eorum puram caftamque mentem, quam qui meditatum carmen intulerit.

IV. Sed parendum eft Senatusconfulto, quo ex utilitate publica placuit, ut Confulis voce, fub titulo gratiarum agendarum, boni principes, quae facerent, recognofcerent; mali, quae facere de2 berent. Id nunc Id nunc eo magis folemne ac neceflarium eft, quod parens nofter privatas gratiarum actiones cohibet et comprimit: interceffurus etiam publicis, fi permitteret fibi vetare, quod Senatus 3iuberet. Utrumque, Caefar Augufte, moderate, et quod alibi tibi gratias agi non finis, et quod hic finis. Non enim a te ipfo tibi honor iste, fed agentibus habetur. Cedis affectibus noftris, nec nobis munera tua praedicare, fed audire tibi necelle eft.

4 Saepe ego mecum, P. C. tacitus agitavi, qualem quantumque effe oporteret, cuius ditione

de hic adhibita, cum eam habuerit etiam Imperator. G.

3 fed agentibus habetur) Cum permittis tibi gratias agi publice, ea in re non tibi habes honorem, fed nobis, qui agimus. *Plana fententia, fed quam obscuraverat inculcata temere ab, cum legeretur: Non enim a te ipfo tibi honor ifte, fed ab agentibus habetur. Eiecimus itaque praepofitionem Schwarziani libri auctoritate. Idem vir doctiflimus malit, non enim a te ipfi tibi, non ipfo: recte fane: et erit plenior oppofitio. G.

His equidem acquiefcam. Plura molitur I. A. Erneftius: dubito, an iure. S.

4 Saepe ego) Hic proprie ipfa tractatio incipit, et agmen quoddam laudum proponitur, quas deinde per partes perfequitur. G.