ceterum modeftia, labore, vigilantia, dux, et legatus, et miles, quum iam tua vexilla, tuas aquilas magno gradu anteires: neque aliud tibi ex illa adoptione, quam filii pietatem, filii obfequium allereres, longamque huic nomini aetatem, longam gloriam precarere. Iam te providentia 4 deorum primum in locum provexerat; tu adhuc in fecundo refiftere, atque etiam fenefcere optabas: privatus tibi videbaris, quamdiu Imperator et alius effet. Audita funt vota tua, fed in quantum optimo illi et fanctiffimo feni utile fuit, quem dii coelo vindicaverunt, ne quid poft illud divinum et immortale factum, mortale faceret. De-5 beri quippe maximo operi hanc venerationem, ut noviflimum effet, auctoremque eius ftatim confecrandum, ut quandoque inter pofteros quaererétur, an illud iam deus feciffet. Ita ille nullo 6 magis nomine publicus parens, quam quia tuus. Ingens gloria, ingensque fama, quum abunde expertus effet, quam bene humeris tuis federet imperium, tibi terras, te terris reliquit; eo ipfo carus omnibus ac defiderandus, quod profpexerat, ne delideraretur.

XI. Quem tu lacrymis primum, ita ut filium decuit, mox templis honeftafti, non imitatus illos, qui hoc idem, fed alia mente, fecerunt. Di

cavit caelo Tiberius Auguftum; fed ut maieftatis crimen induceret: Claudium Nero; fed ut irrideret: Vefpafianum Titus, Domitianus Titum; fed ille, ut dei filius, hic, ut frater videretur. Tu fideribus patrem intulifti, non ad metum civium, non in contumeliam numinum, non in honorem 3 tuum; fed quia deum credis. Minus eft hoc, quum fit ab his, qui et fefe deos putant. licet illum aris, pulvinaribus, flamine colas; non alio magis tamen deum et facis et probas, quam quod ipfe talis es. In principe enim, qui electo fucceffore fato conceflit, una eademque certiffima

maieftatis crimen) Hoc eft, ut tanto facilius maieftatis, quos vellet, damnaret. Tanto enim vehementius puniuntur, qui imperatoris vel vivi vel mortui maieftatem minuunt, quod religionem etiam deorum violalle cenfentur. Hinc maieftatis crimen ἀσεβείας nomine paffim adpellat Dio, tum in ipfo Tiberio, v、 g. L. 57. p. 607. E. tum alias. Et notum illud, Impie locutus parmularius ex Sueton. Domit. 10. Add. infra 33, 3. et 4. Refpondent igitur his verbis, ordine nihil immutato, ifta, non ad metum civium. Neque tamen non fateor, me ab altera quoque huius loci lectione folicitari, maieftatis numen induceret. Tiberius etiam apud Tacitum A. 1,73. refcripfit Confulibus: Non ideo decretum patri fuo caelum, ut in perniciem civium is honor verteretur. Quid fi dedit Plinius, una litera minus, ut maieftati numen induceret, h. e. ut maieftati imperatorum induceret velum, veftemque venerabilem, numen divinum, eoque obtentu tanto acerbius eam poffet vindicare. Et video etiam Heumanno placuiffe ut maieftati fuae numen induceret. Sed crimen firmat Schwarzianus, et Arntzenius. Ernefti autem meus legi vult: nomen maieftatis in

Sed

Cf. Tacit. Ann. 13, 2. et Sueton. Ner. 33. E. 2 fideribus intulifti) Antiquiflima illa anodewGews ratio: hinc ftella in nummis confecrationis fignum: hinc fideribus recepta in nummis Fauftina etc. Vid. 89, 2. G.

3 qui et fefe deos) Horum enim intereft, quam fanctiflime coli, quos ipfi in deorum numerum retulere. Intereft, inquam, ea ratione, ut deinde 65, a. Imperatoris maxime intereft, non peierari; ut de Augulto Seneca Confol. ad Marciam c. 15. Tulit fortiter (domestica funera), tamquam eius iam res ageretur, cuius cum maxime intererat, de diis neminem queri. Similis Auguftus, fimiles Titus ac Domitianus illi homini, qui afper femper Senatus obtrectator et obiurgator, cum iple paullo poft allectus effet, Non putaram, inquit, ita praeclarum nos Senatum habere. G.

divinitatis fides eft, bonus fucceffor. Num ergo 4 tibi ex immortalitate patris aliquid arrogantiae acceflit? num hos proximos divinitate parentum defides ac fuperbos potius, quam illos veteres et antiquos aemularis? qui hoc ipfum imperium peperere, quod modo hoftes invaferant contemferantque; cuius pulfi fugatique non aliud maius habebatur indicium, quam fi triumpharetur. Er-5 go fustulerant animos, et iugum excufferant: nec iam nobiscum de fua libertate, fed de noftra fervitute, certabant: ac ne inducias quidem, nifi aequis conditionibus inibant, legesque ut acciperent, dabant.

bonus fucceffor) Qui vita et actionibus teftatur, divino fe confilio electum, primum et capitale novi dei munus etc. G.

4 cuius pulfi fugatique) Cuius imperii Romani pulfi ab hoftibus fuis fugatique non aliud maius certiusque habebatur indicium, apud prudentes viros et fagaciores, quam fi Romae ab Imperatoribus triumpharetur, triumphus ageretur. De falfis Imperatorum priorum et mimicis (vid. mox 16, 3.) triumphis res nota. De Caio e Sueton. 47; de Domitiano e Tac. Agric. 39, ubi plura viri docti. Locus clalLicus fervatus in excerptis Dionis e Theodofio L. 57. p. 761. fq. *Nimirum fervo antiquam Aldi et ceterorum lectionem, ad quam quo faepius redeo, tanto minus ea mihi videtur vitiofa. Quid enim eft, quod concoquere non poffunt viri docti? pulfum et fugatum dici imperium? at ferunt contemni, invadi: quae profecto ipfa quoque non ad imperium, in quantum incorporalis res eft, fed ad homines, ad duces, ad exercitus, pertinent. Ita que poenitet fere, quod in fuperioris editionis contextum cepi fupplementum e veftigiis vitiatorum et mutilorum fine du

re

XII. At nunc rediit omnibus terror et metus, et votum imperata faciendi. Vident enim Romanum ducem, unum ex illis veteribus et prifcis; quibus imperatorium nomen addebant contecti caedibus campi et infecta victoriis ma2 ria. Accipimus obfides ergo, non emimus: nec ingentibus damnis immenfisque muneribus pacifcimur, ut vicerimus. Rogant, fupplicant; largimur, negamus, utrumque ex imperii maieftate: agunt gratias, qui impetraverunt; non audent 3 queri, quibus negatum eft. An audeant, qui fciant, te adfediffe ferociffimis populis eo ipfo tempore, quod amiciffimum illis, difficillimum nobis: quum Danubius ripas gelu iungit, duratusque glacie ingentia tergo bella transportat: quum ferae gentes non telis magis, quam fuo 4 caelo, fuo fidere armantur? Sed ubi in proximo tu, non fecus ac fi mutatae temporum vices el

XII, imperatorium nomen) Tralaticium eft Imperatoris nomen tributum, fi quis certum numerum hoftium cecidiffet; numerum iplum memoriae proditum non effe. G.

victoriis) Parum hic placet.

Praeferrem cruoribus. Dicemusne, pluralem cruores librarios adeo offendiffe, ut languidumi illud vixque aptum huic loco victoriis fubftituerent? S.

2 non emimus) Tac. Agric. 39. Emtis per commercia, quorum habitus et crines in captivorum fpeciem formarentur. G.

Taciti ille locus huo non fpe

ctat.

S.

ingentibus damnis) Quae defcribit copiole Dio, loco a Theodofio fervato L. 67. p. 762. ubi emtam damnis et muneribus a

tergo bella) Sic poëtae praefertim. Claudianus de B. 'Get. 337. de Rheno et Iftro, Ambo habiles remis, ambo glacialia fecti Terga rotis. Vix eloquen tiores funt Graeci Italique homiDecebalo pacem enarrat. Da- nes, quam in defcribendis flumnis plerique, alii donis: fed dona quomodo hic a muneribus differant, non apparet: damna

viis glacie, tanquam ponte, iunctis. Vid. v. g. Ovid. Trift. 3, 10, ubi omnia. G.

fent, illi quidem latibulis fuis claufi tenebantur; noftra agmina percurfare ripas, et aliena occafiofi permitteres, uti, ultroque hiemem fuam barbaris inferre, gaudebant.

ne,

XIII. Haec tibi apud hoftes veneratio. Quid apud milites? quam admirationem, quemadmodum comparafti? quum tecum inediam, tecum ferrent fitim; quum in illa meditatione campeftri militaribus turmis imperatorium pulverem fudoremque mifceres, nihil a ceteris, nifi robore ac praeftantia differens; quum libero Marte, nunc cominus tela vibrares, nunc vibrata fusciperes, alacer virtute militum et laetus, quoties aut caflidi tuae, aut clypeo gravior ictus incideret; (laudabas quippe ferientes, hortabarisque, ut auderent: et audebant iam :) quum fpectator moderatorque ineuntium certamina virorum, arma componeres, tela tentares, ac fi quod durius accipienti videretur, ipfe vibrares. Quid quum fola- 5 tium feflis, aegris opem ferres? Non tibi moris tua inire tentoria, nifi commilitonum ante luftraffes; nec requiem corpori, nifi poft omnes, dare. Hac mihi admiratione dignus imperator non vi- 4 deretur, fi inter Fabricios, et Scipiones, et Camillos talis ellet. Tunc enim illum imitationis ardor, femperque melior aliquis accenderet. Poft-5 quam vero ftudium armorum a manibus ad oculos, ad voluptatem a labore translatum eft; poft

4 aliena occafione) Qua nem- puto. Legam eminus. Ultima pe adhuc non Romani, fed bar vocis praegreffae adhaerens febari loli ufi funt. Eadem ratio- quenti videtur cominus peperifne dicit hiemem fuam h. e. ipfis fe. S. folis adhuc commodam. G.

2 arma componeres) Ut effent aequalia utriusque partis. G.

5 ad oculos) Ad spectacula gladiatorum publica et privata. Similis querela iam Varronis R. R. 2. pr. 3. Manus movere maluerunt in theatro ac circo, quam in fegetibus ac vinetis. G.