tantum partes dierum in oculis noftris coetuque confumis? Num remiffionibus tuis eadem fre5 quentia, eademque illa focialitas intereft? Non tibi femper in medio cibus, femperque menfa communis? Non ex convictu noftro mutua voluptas? Non provocas reddisque fermones? Non ipfum tempus epularum tuarum, quum frugalitas 6 contrahat, extendit humanitas? Non enim ante medium diem distentus folitaria coena fpectator adnotatorque convivis tuis immines: nec ieiunis et inanibus plenus ipfe et ructans, non tam apponis, quam obiicis cibos, quos dedigneris attingere, aegreque perpeffus fuperbam illam couvictus fimulationem, rurfus te ad clandeftinam 7 ganeam occultumque luxum refers. Ergo non aurum, nec argentum, nec exquifita ingenia coenarum, fed fuavitatem tuam iucunditatemque miramur: quibus nulla fatietas adeft, quando fincera 8 omnia, et vera, et ornata gravitate. Neque enim aut peregrinae fuperftitionis myfteria, aut obscena

Sex primae diei horae. Epigr. adefp. CCXLII. Ega moxis ἱκανώταται· αἱ δὲ μετ ̓ αὐτὰς Γράμ μασι δεικνύμεναι ΖΗΘΙ λέγουσι Bgorois. ad q. 1. vid. Iacobf., lo ci Pliniani haud immemor. S. Num remiffionibus) Arntzenius non. Contra Ald. omnia quae fequuntur membra a num incipit, quem fequitur Gruterus, excepto ultimo Non enim: ubi Aldus adhuc num. G.

Add. Gesneri ad I. A. Erneftium epiftola ad 56, 2. Non placebat et I. A. Erneftio, eratque editurus alter Erneftius. Re cepit Gierigius. Laudo. S.

5 in medio cibus) nunquam folus epularis, fed femper convivas adhibes. E.

6 ante medium diem) Suet. Domit. 21.

dicam in ampulla potiunculam, fumeret. G.

et ructans) * Sic coni. Schwarzius et olim Livin. Cafaub. Pe rizon. Vulg. eructans, quod defendit Arntzenius. G.

Caeterum bene monuit Gierigius ad h. 1. Plinium non fatis urbane Traianum cum ruttante et distento cibis Domitiano com

parare; nifi forte hoc fit urbane laudare, fi alteri dicas: tu non es porcus s! E.

Veriflime, li rem ex noftris moribus aeftimes: fecus, fi ex Romanis. S.

7 ingenia coenarum) Iugeniofas et arte paratas coenas, ut 25, 5. ingenium munificentiae. G.

8myfteria) Qualia Deae Phry prandebatque ad fatietatem: ut forum defcribuntur ab Apuleio ac lavabat de die giae et Bellonae facerdotum Galnon temere fuper coenam, prae- libro octavo et noni principio. ter Matianum malum, et mo- Nam talia malim intelligere, quan

petulantia, menfis principis oberrat: fed benigna invitatio, et liberales ioci, et fludiorum honor. Inde tibi parcus et brevis fomnus, nullumque amore noftri anguftius tempus, quam quod fine nobis agis.

L. Sed quum rebus tuis ut participes perfruamur: quae habemus ipfi, quam propria, quam noftra funt! Non enim exturbatis prioribus dominis, omne ftagnum, omnem lacum, omuem etiam faltum, immenfa poffeffione circumvenis: nee unius oculis flumina, fontes, maria deferviunt. Eft, quod Caefar non fuum 2 videat; tandemque imperium principis, quam patrimonium, maius eft. Multa enim ex patrimonio refert in imperium, quae priores principes occupabant, non ut ipfi fruerentur, fed ne quis alius. Ergo in veftigia fedesque nobilium immi-3 grant pares domini, nec iam clariffimorum virorum receptacula habitatore fervo teruntur aut foeda vaftitate procumbunt. Datur intueri pulcher-4 rimas aedes, deterfo fitu auctas ac vigentes. Magnum hoc tuum non erga homines modo, fed

putare, hic forte pungi Chriftianorum Agapas. Obfcena petulantia oberrabat in coenis Tiberii, in quibus nudae puellae miniftrabant, Sueton. 42. G.

invitatio) Ad loquendum, edendum, bibendum praefertim; in quo folo intemperantiam aliquam Traiani commemorant hiftorici, fed eandem nemini noxiam. G.

L, 1 circumvenis) occupas, vindicas tibi poffellionem. Verbum circumvenire videtur delegiffe, ut exprimeret rapacitatem illam, quae partibus non contenta, totas poffefliones, quam late patent, occupat. E.

2 imperium maius) Haec ita intelligo: Traiano maius et gravius eff, imperatorem effe, qui imperii fui viribus cives adiuvet,

quam ipfum divitem, et patrimonium habentem, quo Tolus frueretur, nibil inde civibus impertiens. Nempe in imperio eft notio patris patriae, qui non fibi, fed civibus vivit et imperat: in patrimonio notio privati, qui fuas res auget, nihil aliorum curans. Vellem igitur, in aliquo libro legeretur Principi, quod illum fenfum adiuvat. E.

Ernefti interpretationem an multi probaturi fint, vehementer ce placet ratio Lipfii, imperium dubito. Mihi, ut Gierigio, uniintelligentis de terris, quae faciebant imperium Romanum. S.

occupabant) I. A. Erneftius fufpicatur occuparant. Imperfectum melius refpondet praecedeni refert. S.

erga tecta ipfa meritum, fiftere ruinas, folitudinem pellere, ingentia opera eodem quo exftructa funt animo ab interitu vindicare. Muta quidem illa et anima carentia; fentire tamen et laetari videntur, quod niteant, quod frequententur, quod 5 aliquando coeperint elle domini fcientis. Circumfertur fub nomine Caefaris tabula ingens rerum venalium; quo fit deteftanda avaritia illius, qui tam multa concupifcebat, quum haberet fupervacua tam multa. Tunc exitialis erat apud principem, huic laxior domus, illi amoenior villa. 6 Nunc princeps in haec eadem dominos quaerit, ipfe inducit: ipfos illos magni aliquando impera

4 domini fcientis) Eius domini, qui propter mediocrem numerum poffeflionum fuarum, haec etiam fua effe non ignoret, ac proinde curet, farta tecta fervet etc. qui porro fciat, quantum amoenitatis, falis, commoditatis habeant, eoque iis fruatur: : quae contra omnia fe habebant, cum omnia poffidere vellent Imperatores fuperiores, quos confequens erat neque fcire, quid haberent, neque tueri, neque frui. Hanc lectionem docuit Gron. Obfervatt. 4, 16. p. 256. et firmat Schwarzius. Alii domini non fervien tis: al. donum fcientis, quod plane iisdem lineis conftat. MaLuit hic contra confenfum antiquiffimorum librorum Arntzenius ponere illud frigidum domini non fervientis. G.

*

Hoc ipfum tamen in textum revocavit Gierigius, acute docens, hanc omnem periodum refpon. dere fuperioribus. Antea illae aedes fuu fqualebant et procum bebant; Traianus detergit fitum et fiftit ruinas: hinc illae laetantur, quod niteant. Antea in iis erat vaftitas; Traianus pellit folitudinem: hinc illae laetantur, quod frequententur. Antea habitatore fervo terebantur; Traianus eas ab interitu vindicat codem animo, quo exftru

-

cuius tan

ctae funt, h. e. immigrare iu bet pares dominos: hinc illae laetantur, quod aliquando coeperint effe domini dem? profecto non fervientis. Haec ille. Ego, quamvis Gronovianam illam explicationem duriorem nec fatis aptam contextui exiftimo, non fum tamen aufus vulgarem lectionem deferere. Videtur mihi in domini fcientis aliquod acumen Plinianum latere, quod vel interpretatione, vel levi lectionis mutatione expediendum fit. Saepe Plinius, ut vel verbo, acutus elle pollit, fummam obfcuritatem non refpuit. Quid? li dominum fcientem cogitaverit eum dominum, qui fcit, fe do minum effe. Etiam huac fenfum commendant multa eorum, quae antea dixerat. Dicit, priores principes, exturbatis prioribus dominis, omnia occupaffe, non ut ipfi fruerentur, fed ne quis alius. Non ita Traianus. Quae habemus ipfi, inquit, quam propria, quam noftra funt! Iam igitur certo fcire poffumus, nos

noftrarum domuum dominos elle. Sed iudicent doctiores. E.

5 quo fit) Vid. Gesneri ad I. A. Erneftium epiftola. Mihi placet 1. Fr. Gronovii et Perizo nii coniectura, quo fit. S.

toris hortos, illud nunquam nifi Caefaris fubur. banum, licemur, emimus, implemus. Tanta benignitas principis, tanta fecuritas temporum eft, ut ille nos principalibus rebus exiftimet diguos, nos non timeamus, quod digni elle videmur. Nec vero emendi tantum civibus tuis copiam praebes, fed amoeniffima quaeque largiris et donas: ita, inquam, donas, in quae electus, in quae adoptatus es: transfers, quod iudicio accepifti, ac nihil magis tuum credis, quam quod per amicos habes.

LI. Idem tam parcus in aedificando, quam diligens in tuendo. Itaque non, ut ante, immanium transvectione faxorum urbis tecta quatiuntur; ftant fecurae domus, nec iam templa nutantia. Satis eft tibi, nimiumque, quum fuccefferisz frugaliffimo principi; mavis recidere aliquid et

6 implemus) Digni illo iudicamur, et tales domini, qui implere illud pollint; ut non dicatur, Heu domus antiqua etc. Vid. ad 15, 4. et conf. quae iam fequuntur. G.

Mibi tamen potior videtur Liplii explicatio: implemus, fcil. fupellectile, fervis etc. Nam arcie cohaerent haec tria: liceri, emere, implere, h. e. domum licitatione emtam iam inhabitare, et implere iis rebus, quae ad habitationem pertinent. Dignitas illa, quam Gesnerus tangit, alio pertinet, et a Plinio feparatim

commemoratur. E.

7 ita, inquam) * Placet Lipfii coniectura, ifta, inquam, donas etc. G.

iudicio) fcil. amicorum, quorum legata vel dona acceperat. Nempe quae electus et adoptatus Traianus habebat, iure et quadam neceffitate acceperat; quae autem per amicos habebat, horum iudicio et voluntate habe

bat. E.

Sic et Gierigius. Ego malim

Schwarzii explicationem amplecti, quam item Gesnerus fecutus videtur. Iudicio, fcil. Nervae. per amicos, nam τὰ τῶν φίλων nová. S.

per amicos habes) Cum, quae amicorum Imperatoris funt, int etiam ipfius. Sic frui per alios 58, 6. G.

LI, 1 parcus in aedificando) fcil. privatim. Nam paullo post eundem Traianum magnificum in publicum praedicat. Hac igitur diftinctione callide laudat principem, cuius fummum aedificandi tudium a nemine ignorabatur. Vid. Gesner. ad f. 3. E.

Scribendumine, quo magis exfiftat oppofitio, in aedificando tibi? Alibi quoque tibi in libris excidit. Conf. Schwarz. ad 52, 5. 65, 1. S.

transvectione faxorum) Iuven. 3, 257. Nam fi procubuit, qui faxa Liguftica portat Axis, et everfum fudit fuper agmina montem; Quid fupereft de cor. poribus? G.

2 mavis recidere) *BongarTt

amputare ex his, quae princeps tanquam neceffaria reliquit. Praeterea pater tuus ufibus fuis detrahebat, quae fortuna imperii dederat: tu tuis, 3 quod pater. At quam magnificus in publicum es? Hinc porticus, inde delubra occulta celeritate properantur, ut non confummata, fed tantum commutata videantur. Hic immenfum latus Circi templorum pulchritudinem provocat, digna populo victore gentium fedes, nec minus ipfa vifeuda, quam quae ex illa fpectabuntur: vifenda autem cum cetera fpecie, tum quod aequatus 4 plebis ae principis locus. Siquidem per omne fpatium una facies, omnia continua et paria, nec magis proprius fpectandi Caefaris fuggeftus, quam propria, quae fpectet. Licebit ergo civibus tuis invicem contueri: dabitur, non cubiculum prin

tur) Haud parva illius operis laus, fi cogitaveris, quam infa ne Romani ludos Circenfes concupiverint. Hoc autem populi de illis fpectaculis, non fuum iplius iudicium, alibi in finu amici proditum, Secundus hic fequi debuit. S.

4 Spectandi Caefaris fuggeftus) In quo Caefar (pectandus proponeretur. Erat nempe locus cubiculi inftar claulus in podio, loco fenatorum. Vid. Lipf. de amphith. c. 11. ex Sueton. Caef. 76. et Ner. 12. Hic fuggeftus, hoc cubiculum intercipiebat proximis ab utraque parte fpectatoribus profpectum, ne le invicem contueri poffent. *Putabam aliquando legendum, Spectanti CaeJari. G.

Schwarzius Gesnerianae illi ex

plicationi obiicit, cubantem aut ledentem in cubiculo Principem non potuiffe fpectari. Itaque Spectanti Caefari in textum recepit, quem et fecutus eft Gierigius. E.

Corrigendum minimà mutatione: Spectandi Caefari. S.