quadam et infito torpore ceffavimus: terror, et metus, et mifera illa ex periculis facta prudentia monebat, ut a republica (erat autem omnino nulla respublica) oculos, aures, animos avertere5 mus. At nunc tua dextera tuisque promiffis freti et innixi, obfepta diutina fervitute ora referamus, frenatamque tot malis linguam refolvimus. enim tales effe nos, quales iubes, nihilque exhortationibus tuis fucatum, nihil fubdolum denique, quod credentem fallere paret, non fine periculo fallentis. Neque enim unquam deceptus eft princeps, nifi qui prius ipfe decepit. Vis LXVII. Equidem hunc parentis publici fenfum, cum ex oratione eius, tum pronuntiatione ipfa perfpexiffe videor. Quae enim illa gravitas fententiarum! quam inaffectata veritas verborum! quae affeveratio in voce! quae affirmatio in vultu! quanta in oculis, habitu, geftu, toto.. denique 2 corpore fides! Tenebit ergo femper, quod fuafe me aut, promere in medium; pro- facta) Gloffatori acceptum refert I. A. Erneft., ut abhorrens a brevitate Plin. bonaeque Latinitati abfonum. Non affentior. Quam enim dicat brevitatem vir egregius in panegyrico Plinii, nefcio. De Latinitate autem, vide mihi Livium 35, 45, 4. Adventum eius et maieftatem ad verecundiam faciendam Romanis vim maiorem habituram, quam arma. S. 5 obfepia) omnino claufa. Nihil, opinor, cauffae erat, cur haec vox N. Heinfio et I. A. Erneftio corrupta videretur. S. non fine periculo fallentis) Lacinia I. A. Erneftio videtur ab ineptâ manu adfuta, quam refectam velit. Voluit ergo refecta enim etiam quae fequuntur, Neque decepit. Id ego non imiter. Totus locus genuinus. Iam video, idem fenliffe alterum Ernestium.,,Patruus meus, inquit, hanc appendiculam, ut ineptam h. 1. refectam volebat. Quid enim opus erat, inquit, dicere Traiano, Principes, fi fallant, non fine periculo fuo fallere, et quam abfurdum, ei obiter minari! Haec ille. At enimvero ab illa appendicula fequens omnis fententia: Neque enim unquam decepit, pendet, neque haec fine illa ftare poteft." S. LXVII, I ex oratione) * Sic pro exhortatione fcribendum fuaTerat Lipfius: nunc firmatum est libro Schwarzii. G. Mox malim, tum e pronuntiatione ipfa. S. 2 quod fuaferit) Schwarzius edidit, quid fuaferit, o MSS. Tum tenebit elt, memoria tenebit, non oblivifcetur. E. rit: fcietque nos, quoties libertatem, quam dedit, experiemur, fibi parere. Nec verendum eft, ne 3 incautos putet, fi fidelitate temporum conftanter utamur, quos meminit fub malo principe aliter vixiffe. Nuncupare vota et pro aeternitate imperii, et pro falute civium? immo pro falute principum, ac propter illos pro aeternitate imperii folebamus. Haec pro imperio noftro, in quae 4 fint verba fuscepta, operae pretium eft annotare: SI BENE REMPVBLICAM ET EX VTILITATE OMNIVM REXERIS. Digna vota, quae femper fuscipiantur, femperque folvantur. Egit cum diis, ipfo te aucto-5 re, Caefar, respublica, ut te fofpitem incolumemque praeftarent, fi tu ceteros pracftitiffes: li contra, illi quoque a custodia tui capitis oculos dimoverent, teque relinquerent votis, quae non palam fusciperentur. Alii fe fuperftites reipubli-6 cae optabant, facicbantque: tibi falus tua invifa eft, fi non fit cum reipublicae falute coniuncta. Nihil pro te pateris optari, nifi expediat optantibus: omnibusque annis in confilium de te deos mittis; exigisque, ut fententiam fuam mutent, fi talis elle defieris, qualis electus es. Sed ingenti7 confcientia, Caefar, pacifceris cum diis, ut te, fi mereberis, fervent: quum fcias, an merearis, 3 Nuncupare vota) Dies foLemnis huic publicae cerimoniae dictus III. Non. lan. Vid. de tota re copiofe Lipf. ad Tac. Ann. 16, 22. f. Exc. B. et Cafaub. ad Spartian. Adrian. c. 24. p. 205. Hack. De memoria eorum in nummis Spanh. disf. 13. p. 525. G. et pro falute civium?) Puto per interrogationem prolata haec verba, quafi dicat: Solebamus vota nuncupare primo pro aeternitate imperii, an exspectas, qui legis, et pro falute civium? Sic non opus coniectura eorum, qui pro civium reponi volunt principum. Immo aliter le res habet: pro falute principum, et propter illos demum pro aeternitate imperii, quali non ipfi propter imperium effent, led imperium propter ipfos. G. 4 pro imperio noftro) Pro Traiani nostri imperio. *Neque tamen disfimulo, me multo malle, pro Imperatore noftro: ad hunc enim pertinet formula, Si bene rexeris. Et quam facilis hic error? Aliquis per compendiam fcripfit Imp. ultimas literas infeliciter alter fupplevit. Vid. de ifta confufione, quos laudat Arntzenius ad 82, 3. G. 5 sui capitis) *Sic pro corporis MSS. plures apud Schwarz, G. 7 fi mereberis) Ex lege lati 8 neminem magis, quam deos fçire. Nonne vobis, P. C., haec diebus ac noctibus agitare fecum videtur? Ego quidem in me, fi omnium utilitas ita pofceret, etiam Praefecti manum armavi: fed ne deorum quidem aut iram, aut negligentiam deprecor: quaefo immo et obtefto ne unquam pro me vota respublica invita fuscipiat; aut, fi fusceperit invita, ne debeat. LXVIII. Capis ergo, Caefar, falutis tuae gloriofiflimum fructum ex confenfu deorum. Nam quum excipias, ut ITA DEMVM TE DII SERVENT, SI BENE REMPVBLICAM ET EX VTILITATE OMNIVM REXERIS: certus es, te bene rempublicam gerere, 2 quum fervent. Itaque fecurus tibi et laetus dies exit, qui principes alios cura et metu distinebat: quum fuspenfi et attoniti, parumque confifi pa nitatis debebat elle fi merearis, et fic habent editt. Gryph. et Sichard. Aliae fi mereris. Sed vulg. omnes MSS. tenere Schwarzius affirmat. E. Vid. I. A. Erneftius ad h. 1. S. an mercaris) Rob. Stephanus thef. v. mittere in confilium ait, praepoftere quosdam legere ne merearis. Quid si haec vera elt lectio pro an merearis? Sed nibil Arntzenius. G. 8 Praefecti manum) Digniffimum factum, quod proponamus ipfis verbis, quae habet e Dione Xiphilin. p. 778. A. 'Orɛ πρῶτον τῷ μέλλοντι τῶν δορυφόφων ἐπάρξειν τὸ ξίφος, ὃ παραζώνευσθαι αὐτὸν ἐχρῆν, ώρεξεν, ἐγύMYWGÉ TE AUTÓ, xal ávarɛivas eOn, Λαβὲ τοῦτο τὸ ξίφος, ἵνα, ἂν μὲν καλῶς ἄρχω, ὑπὲρ ἐμοῦ, ἂν δὲ NANAS, NOT SMOU xenon. Praefeclus igitur, de quo hic fermo eft, elt Praetoriarum cohortium 1. Praetorii. G. ne debeat) Vid. I. A. Erneftius. S. Vid. avunculus nostri 29, 1. f. 8. Quum Graecos Italia pellerent, (Schwarzius putat excidiffe nec) excepiffe medicos, h. e. nominatim illos inclufiffe, et, ne quis eximios illos haberet, caviffe. G. Hanc Gesneri interpretationem Gierigius confirmavit his exemplis, Plin. H. N. 14, 1. 3. Ut vindemiator auctoratus rogum ac tumulum excipiat. Senec. Ep. 6. Si cum hac exceptione fa pientia detur, ut eam inclufam teneam, reiiciam. E. te bene) Scribendum cum al. bene te. Verbum gravius praecedere debet. Mox malim rege τε, ut haec carmini ipsi melius refpondeant. Saepillime commutata a librariis gerere et regere. vid. Drakenb. ad Liv. 27, 40, 2. ubi de his ipfis formulis, gerere rempublicam, regere remp. 2 laetus dies) Ipfe dies votorum III Non. Ian. de quo ad 67, 3. G. exit) Iuvat hic quafi expiare commiffum fuperioris editionis, LXVIII, 1 quum excipias) ubi erit irrepferat, cum dudum Huic verbo locum effe, quoties exit ex optimis libris reftitutum conditio ponitur, aut nominatim et a Cl. Schwarzio firmatum fit. aliquid cavetur, alias oftendimus. G. tientia noftra, hinc atque inde publicae fervitutis nuntios exspectarent. Ac fi forte aliquos flumina, 3 nives, venti praepediffent, ftatim hoc illud effe credebant, quod merebantur; nec erat discrimen ullum pavoris: propterea quod, quum a malo principe tanquam fucceffor timeatur, quisquis eft dignior, quum fit nemo non dignior, omnes timentur. Tuam fecuritatem non mora nuntiorum, 4 non literarum tarditas differt. Scis tibi ubique iurari, quum ipfe iuraveris omnibus. Nemo hoc 5 fibi non praeftat. Amamus quidem te, in quantum mereris; iftud tamen non tui facimus amore, fed noftri: nec unquam illucefcat dies, quo pro te nuncupet vota non utilitas noftra, fed fides, Caefar. Turpis tutela principis, cui poteft impu- 6 tari. Queri libet, quod in fecreta noftra non inquirant principes, nifi quos odimus. Nam fi ea- 7 dem cura bonis, quae malis effet, quam ubique admirationem tui, quod gaudium exfultationemque deprehenderes! quos omnium cum coniugibus ac liberis, quos etiam cum domefticis aris focisque fermones! Scires molliffimis illis auribus parci. Et alioqui, quum fint odium amorque contraria, hoc perquam fimile habent, quod ibi intemperantius amamus bonos principes, ubi liberius malos odimus. LXIX. Cepifti tamen et affectus noftri et iudicii experimentum, quantum maximum praefens capere potuifti, illo die, quo folicitudini pudorique candidatorum ita confuluifti, ne ullius gaudium alterius triftitia turbaret. Alii cum laetitia, alii cum fpe recefferunt: multis gratulan2 dum, nemo confolandus fuit. Nec ideo feguius iuvenes noftros exhortatus es, fenatum circumirent, fenatui fupplicarent, atque ita a principe 3 fperarent honores, fi a fenatu petiffent. Quo quidem in loco, fi quibus opus exemplo, adiecifti, ut te imitarentur. Arduum, Caefar, exemplum, et quod imitari non magis quisque candidatorum, quam principum poflit. Quis enim vel uno die reverentior feuatus candidatus, quam tu, cum omni vita, tum illo ipfo tempore, quo iudi4 cas de candidatis? An aliud a te, quam fenatus reverentia obtinuit, ut iuvenibus clariffimae gentis debitum generi honorem, fed antequam deber 5 retur, offerres? Tandem ergo nobilitas non obfcuratur, fed illuftratur a principe: tandem illos ingentium virorum nepotes, illos pofteros libertatis, nec terret Caefar, nec pavet: quin immo feftinatis honoribus amplificat atque auget, et maioribus fuis reddit. Si quid usquam ftirpis antiquae, fi quid refiduae claritatis; hoc amplexatur, et refovet, et in ufum reipublicae promit. 6 Sunt in honore hominum, et in honore famae G. 4 fenatus reverentia obtinuit) fola reverentia fenatus permotus es, ut iuvenibus honorem offer LXIX, 1 folicitudini pudori- ftituta a Schwarzio pro Confulaque) folicitudini eorum, qui tum. defignationem confulatus exfpectabant et fperabant; pudori eorum, qui repulfam tuliffent. E. 2 fenatum circumirent) Rogandi et prenfandi cauffa, ut Cic. Att. 14, 21. Antonium circumire veteranos. Sic Liv. 1, 47. ubi circumire et prenfare coniunguntur. *Maguo MStorum conferiu probata vox, et appri me ad h. 1. conveniens recte re res, et quidem antequam debe retur, h. e, ante annum annalibus conftitutum. Quare cos legibus paullo poft feftinatos honores dicit. E. trahit et ad honores promovet. E 6 in honore famae) *Elegan 5 promit) ex obfcuritate pro |