me faepe promissam exhibui tibi, non tamen toa tam: adhuc enim pars eius perpolitur. Interim quae abfolutiora mihi videbantur, non fuit: alienum iudicio tuo tradi. His tu, rogo, intentionem fcribentis accommodes. Nihil enim adhuc inter manus habui, cui maiorem, folicitudinem 3 praeftare deberem. Nam in ceteris actionibus exiftimationi hominum diligentia tantum et fides noftra; in hac etiam pietas fubiicietur. Inde et liber crevit, dum ornare patriam et amplificare gaudemus, pariterque et defenfioni eius fervimus 4 et gloriae. Tu tamen haec ipfa, quantum ratio Pompeio Saturnino perpoliendam mittit. Huic opinioni illud etiam obftat, quod orationem, quam Pompeii limae fubiicit, fermonem, non actionem, vocat: actio vero forenlem potius orationem fignificat, quam eius generis fermonem, quo nemo impugnatus, nemo defenfus fuit. Sed hoc levius: me id maxime diffentire cogit, quod in hac actione non pietatem tantum, fed et diligentiam et fidem le patriae praeftitiffe adfirmat. Diligentia autem et fides patroni virtutes funt, qui patriae, quam debet et promilit, operam praeItat; non eius, qui liberalitati indulgens plus, quam debet, ultro offert. Accedit, quod maximi momenti eft, quod le defen fioni patriae inferviffe ait, quam non cepit oratio apud decuriones in patria, fed Romae in fenatu, vel apud iudices, a patrono patriae habita. Nec in bibliotheca dedicanda frequentibus locorum defcriptionibus prope poëticis opus fuit, quibus tamen hanc actionem diftinctam fuiffe adfirmat. Denique fermo a decurionibus Novocomenfibus auditus non ad eum modum excrefcere potuit, ut multa refecanda effent; nec per partes, fed totus, iam eo tempore Saturnino exbibitus fuit, quo de editione adhuc deliberabat: hanc vero orationem, quam ideo librum vocat, adeo extenderat, ut verendum haberet, ne lectoris intentionem fatigaret; nec dum tota retractata aut defcripta erat, cum de ea emittenda iam ftatutum effet. Poftremo illic de parentum ac fua magnificentia maxime verba fe cerat, nihil vulgi aut iuventutis auribus dederat, cum non in propatulo, fed in curia dixiffet: hic patriae tantum gloriae fervivit, omnibus placere, et per plures dicendi fpecies lectores tenere ftuduit. Haec omnia colligenti mihi et diligentius inter fe comparanti, non de una eademque oratione in utraque epiftola agi, videtur. H. Actionem et a te etc.) Rom. Actionem frequenter et a te efflagitatam, et a me femper [1. faepe] promiffam, exhibui tibi; nondum tamen totam. Recte nondum, pro non. H. Nondum etiam Cortius ex libris fuis, quibus concinunt Excerpta Brummeri. Bene recepit Gierigius. S. 2 intentionem fcribentis accommodes) ea intentione et cura lege et iudica, qua ego fcripli. Mox enim Plinius fuam in fcribendo follicitudinem commemorat. E. 3 fervimus et gloriae) *Au exegerit, refeca. Quoties enim ad faftidium legentium deliciasque refpicio, intelligo nobis commendationem ex ipfa mediocritate libri petendam. Idem tamen, qui a te hanc aufteritatem 5 exigo, cogor id, quod diverfum eft, poftulare, ut in plerisque frontem remittas. Sunt enim quaedam adolefcentium auribus danda, praefertim fi materia non refragetur: nam defcriptiones locorum, quae in hoc libro frequentiores erunt, non hiftorice tantum, fed prope poëtice profequi fas eft. Quod tamen fi quis exftiterit, qui putet 6 nos lautius feciffe, quam orationis feveritas exigat: huius (ut ita dixerim) triftitiam reliquae partes actionis exorare debebunt. Aduixi certe fumus, ut, quamlibet diverfa genera lectorum, per plures dicendi fpecies teneremus. Ac ficut vere- 7 mur, ne quibusdam pars aliqua fecundum fuam Gierigius defervimus revocavit. Nil refert. S. 4 commendationem ex ipfa mediocritate) Sic et Rom. fine etiam. H. mediocritate) exiguo libelli ambitu, quem lectorum defidio La mollities poftulat. E. 5 adolefcentium) qui locos laetiores, lufus ingenii, et fplendidiores ornatus amant. Unde haec ipfa in oratione a rhetoribus dicta funt μειρακιώδη, νεανικά, νεανιεύματα, puerilia, iuvenilia Latinis, de quibus in utraque Technolog. rhet. diximus. E. 6 lautius feciffe) "Eiecit Cortius verbum, quod omnes, credo, editi adhuc fervarunt, repoluitque laetius, cui in hac re locum effe, idque ad fententiam Plinii optime convenire, facile illi fuit probare. Sed ipfum ta men lautius ita nobis lautum atque facetum videbatur, ut illud expungere non poffemus. Succurrebat Terentianus parafitus, qui Eun. 3, 1, 37. de acute dicto, Facete, inquit, lepide, laute. Et ipfe Tullius de Orat. 1, 36. In oratoris inftrumento tam lautam fupellectilem (loquitur de philofophia, hiftoria, Et quidni lauta fit oratio, cum antiquitate etc.) non videram. fit apud eundem Ciceronem Bruto c. 20. unctior quaedam fplendidiorque confuetudo loquendi. Ad aedificiorum etiam totiusque adeo vitae fplendorem referri, notius eft, quam ut commemorari pluribus debeat. G. orationis facultas exigat. LeRom. nos latius feciffe, quam ge laetius, quod huic propius eft, quam lautius; et feveritas. H. Lactius placuit etiam I. A. Erneftio. Vid. Gesneri ad eum epiftola. Sane laetius melius opponitur feveritati. Adftipulantur Excerpta Brummeri. S. cuiusque naturam non probetur: ita videmur poffe confidere, ut univerfitatem omnibus varietas ipfa 8 commendet. Nam et in ratione conviviorum, quamvis a plerisque cibis finguli temperemus, totam tamen coenam laudare omnes folemus: nec ea, quae ftomachus nofter recufat, adimunt 9 gratiam illis, a illis, a quibus capitur. Atque haec ego fic accipi volo, non tanquam adfequutum me elle credam, fed tanquam adfequi laboraverim: fortalle non fruftra, fi modo tu curam tuam admo→ 7 confidere, ut) Rariffimum loquendi genus, et in bona aetate plane, puto, inauditum: quod libenter hic etiam tribuerem femibarbaro librario, qui verbum fore vel futurum omiferit, nifi plura effent, in quibus Plinii aetas paullatim a fuperioris feculi cura receflit. Et videtur conftructio verbi vereor, quae praeceffit, traxiffe fimilem, ad corrotundandam periodum. G. Rom. Ac ficut veremur, ne quibusdam pars aliqua fecundum fuam cuiusque naturam non probetur: ita videmur poffe conficere, ut univerfitatem omnibus varietas ipfa commendet. Adhuc in omnibus, fcriptis etiam, [Falleris, vir eximie: Excerpta enim Lindenbrogiana perinde, ac liber tuus Romanus, videmur poffe conficere. S.] vi demur poffe confidere, lectum eft: ita vero Plinium locutum elle, nemo Latini fermonis haud imperitus credere poteft, a quo decies ac faepius verbo confidere infinitivum, numquam ut, adiectum effe conftat. Antea infinitivum fore excidiffe putabam, idque iuvenes, qui me audiebant, fufpicari malebam, quam vitiofi fermonis auctorem habere Plinium. Idem poftea magno Gesnero in mentem veniffe vidi, idque vero tanto fimilius exiftimavi, quanto frequentius, iisdem aut fimilibus fyllabis et vocibus copulatis, (ut le fidere et fore) altera vel abundare vifa eft li brariis minus acutis, vel omissa parum attendentibus. Nunc vero longe meae illi coniecturae praefero Romani libri fcripturam, in quo multis teftibus non confidere, fed conficere eft, Latine fatis et ad rem accommodatiflime. Priori enim verbo veremur non neceffe eft confidere opponi; cum videmur poffe confi cere fimile aliquid fignificet, et nihil aliud fit, quam fpero me confecuturum effe. Conficere vero ut libi iungere, nemo erit, Caefar lib. 1. de qui nefciat. bello Gall. c. 13. Cum id, quod ipfi diebus XX. aegerrime confecerant, ut flumen transirent, illum uno die, intelligerent. Cic. lib. II. offic. c. III. 5. Ex quo conficitur, ut, quidquid honeftum fit, idem fit uile. Ita enim ibi fcripti, ubi vulgo efficitur. Id. lib. II. de invent. c. 49. Ex quo conficitur, ut, fi leges duae confervari non poffint, ea maxime confervanda putetur, quae ad maximaš res pertinere videatur. H. 8 adimunt gratiam illis, a quibus capitur) Rom. adimunt gratiam illis, quibus capitur. H. 9 adfecutum me effe) Hoc ordine et Rom. H. Vulg. adf. effe me. vid. Cortium. S. veris, interim iftis, mox iis, quae fequuntur. Dices, te non poffe fatis diligenter id facere, ro nifi prius totam actionem cognoveris. Fateor: in praefentia tamen et ifta tibi familiora fient, et quaedam ex his talia erunt, ut per partes emendari poffint. Etenim fi avulfum ftatuae caput aut 11 membrum aliquod infpiceres, non tu quidem ex illo polles congruentiam aequalitatemque deprehendere, pofles tamen iudicare, an id ipfum fatis elegans eflet. Nec alia ex caufla principia 12 librorum circumferuntur, quam quia exiftimatur pars aliqua etiam fine ceteris effe perfecta. Lon- 13 gius me provexit dulcedo quaedam tecum loquendi: fed iam finem faciam, ne modum, quem etiam orationi adhibendum puto, in epiftola excedam. Vale. VI. Exemplo fordidi fimul et fumtuofi hominis Avitum monet, ut Jordium et luxuriae focietatem fugiat. C. PLINIVS AVIT O SVO 8. Longum eft altius repetere, nec refert, quemadmodum acciderit, ut homo minime familiaris coenarem apud quendam, ut fibi videbatur, lautum et diligentem; ut mihi, fordidum fimul et fumtuo¬ interim iftis) quae cum his literis mitto. Vid. f. 1. G. mox iis, quae fequuntur) Rom. mox iis, quae fequentur, bene, non fequuntur. H. Accedit aliorum librorum auctoritas; ut non dubitem, PliDium futuro ufum effe. S. 12 principia librorum) Tale eft illud, quod incipit Orbem Romanum apud Petronium. Tale eft principium carminis, quod fa bellarum fuarum 4, 6. Phaedrus intexuit, iam Scheffero hic lau datum. G. Nec alienum ab hoc loco videtur commemorare, quod Cicero Attico fcribit Epift. 16, 6. fe ha bere volumen prooemiorum, e quo eligere foleat, cum aliquod čúyyçaμma inftituerit. E. pars aliqua etiam fine ceteris) Rom. pars aliqua et fine ceteris. H. Sic etiam Excerpta Lindenbregiana. Cf. Interpr. ad Liv. 1, 11, 3. 1, 21, 2. 22, 47, 9. S. VI, 1 diligentem) Frugalem, quem hodie oeconomum vocant. Ad 2 fum. Nam fibi et paucis optima quaedam; ceteris, vilia et minuta ponebat. Vinum etiam parvulis lagunculis in tria genera defcripferat, non ut poteftas eligendi, fed ne ius effet recufandi: et aliud fibi et nobis, aliud minoribus amicis (nam gradatim amicos habet,) aliud fuis 3 noftrisque libertis. Animadvertit, qui mihi proximus recumbebat, et, an probarem, interrogavit. Negavi. Tu ergo, inquit, quam confuetudinem fequeris? Eadem omnibus pono. coenam enim, non ad notam, invito: cunctisque rebus exaequo, quos menfa et toro aequavi. 4 Etiamne libertos? Etiam. Convictores enim tunc, non libertos, puto. Et ille, Magno tibi conftat. Minime. Qui fieri poteft? Poteft: quia fcilicet liberti mei non idem, quod ego, 5 bibunt, fed idem ego, quod liberti. Et hercule, fi gulae temperes, non eft onerofum, quo utaris ipfe, communicare cum pluribus. Illa ergo re |