Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub
[graphic]

21.

Verberie, 29 octobre 863. La cour du roi, sous la présidence de Charles le Chauve, rejette les prétentions de l'évêque du Mans sur le monastère de Saint-Calais et ordonne la destruction de ses titres faux1.

[ocr errors]

[M, 29; A, 105; C, 169 ] Exemplar notitiae, qualiter dominus noster Karolus filius vester charissimus (a) querelae Rotberti episcopi finem dedit.

[M, 29-32; A, 105-106; C, 169-172] Cum resideret excellentissimus ac gloriosissimus rex Karolus in Vermeria palatio, in conventu venerabilium archiepiscoporum, episcoporum, abbatum clerique ceteri ordinis, cum illustribus comitibus et vassis dominicis ac compluribus nobilium virorum, quorum nomina subter tenentur inserta, aliisque non paucis qui numerositatis gratia nominatim comprehendi nequeunt, ad diversas emergentium causarum considerationes tam ecclesiasticas quam saeculares tractandas atque juste et legaliter deffiniendas (b); ventilare coepit controversiam ortam inter Rotbertum Cenomannicum (c) episcopum et Ingelgarium monasterii sancti Charilefi (d) abbatem, pro qua maxime per ammonitionem reverendi papae Nicolai domnus rex ad eumdem conventum venerat. Recitata autem epistola ab eodem apostolico domno regi directa, narrabat coenobium sancti Charilefi (e) potestati episcopatus praedicti Rotberti injuste subtractum, et ut ei restitueretur exposcebat. Cujus metropolites Herardus legens scriptum pro praefata altercatione sibi ab eodem papa directum, invenit ceteros eum sillabatim (f) rogasse antistites ut ipsi Rotberto ad ipsum monasterium adhipiscendum (g) unanimiter opem ferrent. Quae litterae coram prolatae ostenderunt eidem Rotberto quartam missam epistolam; eademque ostensa inventum est monachis praedicti coenobii quintam missam; quarum tres hactenus domnum regem et pontifices ac ceteros assistentes latuerant, eodem eas Rotberto occultante. Tum, juxta ejusdem apostolici mandationem et sacrorum canonum institutionem, idem Rotbertus ex propria diocesi (h) tres elegit judices, Herardum scilicet Turonicum

[ocr errors]

21. (a) carissimus A. (b) diffiniendas A. (c) Coenomanicum C. (d) Carilefi A, Charilephi C. (e) Carilefi A. (f) syllabatim AC.- (g) adipiscendum A.-(h) dieçesi M, dioecesi C.-(i) Andecavensium A.-(j) Namneten

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

1. Mabillon, Annales, III, 105 (probablement d'après le petit cartulaire); Amplissima Collectio, I, 169 (d'après le grand cartulaire); Mansi, XV, 670; Bouquet, VII, 297.

metropolitem, Dodonem Andegavensium (i) et Actardum Nannetensium antistitem, quorum examine idem terminaretur conflictus. Vocati autem saepedicti coenobii monachi et coram interrogati responderunt se illuc per obedientiam proprii abbatis venisse nec esse sui officii ut ex hoc cum quolibet in rationem intrarent. Interrogatus etiam eorum abbas respondit per obedientiam et munificentiam ipsius regis sub monastica professione se ipsum tenere monasterium et exinde ei debitum exhibere famulatum. Tunc surgens gloriosus rex stetit ante praedictos judices et manifeste ostendit ex parte attavi, avi et genitoris jure hereditario sine ullo censu se ipsum possidere monasterium ac singillatim (k) monachis abbatibus illud gubernandum commisisse; addiditque quod, excusante se Rainaldo ex eadem abbatia, ipse Rotbertus cum Frodoino' abbate regio jussu electionem ibi fecerit, et nihil ex hac re sonuerit, patrata vero electione ipsum monasterium petierit, ac illud ei, non restituendo, sed beneficii nomine largiendo, commiserit, non recolens eisdem monachis regali auctoritate et pontificali privilegio concessum ex sese abbates sibi eligendo praeficere. Hinc judicio episcoporum inventus (4) est ut utriusque partis auctoritates inconvulsae servarentur et datus est eis dies statutus ad discernendum cujus juste et (m) legaliter refutanda, cujusve essent scripta approbanda (n) atque (o) tuenda. Cui placito ipse domnus rex et monachi interfuerunt, et idem episcopus illo venire atque legatum suum mittere distulit. Interea sacrarum (p) statuta auctoritatum et saecularium jura legum prolata demonstraverunt, insuper omnes episcopi et ceteri assistentium (q) assensum praebentes judicaverunt, ut, quia de rebus ecclesiasticis agebatur negotium et aliter nullo modo poterat definiri (r), admitterentur advocati utriusque partis, regalis videlicet et episcopalis, quatenus (s) his altercantibus veritas nudaretur et ad debitum celerius terminum causa perduceretur. Quibus datis, praecellentissimus rex repetito consessu accepit judiciariam potestatem. Advocatus autem episcopalis (1) Haldricus nomine regis interpellavit advocatum (u) nomine Widonem, dicens quod res sancti Gervasii, id est monasterium sancti Charilefi (v), unde strumenta se habere dicebat, et antecessores ejusdem Rotberti

:

sium A.- (k) sigillatim C. (1) inventum MC.- (m) ac C. — (n) adprobanda A. -(0) et C.-(p) sacrorum MC.- (q) assistentes A. (r) definiri poterat MC. -(s) quatinus A. (t) episcopi A. (u) advocatum interpellavit MC.

[ocr errors]
[ocr errors]

1. Frodoin, abbé de Saint-Lomer, Curbionense monasterium, aujourd'hui Moutiers-au-Perche (Orne, arr. de Mortagne, canton de Rémalard).

[graphic]
[ocr errors][ocr errors][subsumed][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][subsumed][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][graphic]

namque rerum, ne umquam oblivione elaberentur, judicatum est ut omnia haec fideliter litteris alligarentur et in quorum praesentia publice gesta essent viritim comprehensis eorum indicaretur vocabulis; et ut perpetuum vigorem cuncta praeferrent omnemque falsitatis effugerent suspicionem, regio munirentur sigillo'.

[M, 32-33; C, 172] In horum praesentia actum est: Hincmari archiepiscopi, Winelonis Senonensis archiepiscopi, item Winelonis Rothomagensis archiepiscopi, Herardi archiepiscopi, Dodonis episcopi, Herluini episcopi, Agii episcopi, Herpuini episcopi, Actardi episcopi, Gunberti episcopi, Helmeradi episcopi, Hildebranni episcopi, Hildegarii episcopi, Untfridi (oo) episcopi, Eneae episcopi, item Hincmari episcopi, Archanrausi episcopi, Gisleberti episcopi, Isaac episcopi, Odonis episcopi, Walberti episcopi, Raganelmi episcopi, Christiani episcopi, [F]ul[c]rici (pp) episcopi, Goslini abbatis, Frodoini abbatis, Bernardi abbatis, W[u]lfadi (99) abbatis, Tresulfi abbatis, Gotefridi abbatis, Adalardi comitis, Hutonis comitis, Haimadei comitis, Arduini comitis, Fulconis comitis, Herimfridi comitis, Bertaldi comitis, Gerardi comitis, Heddonis comitis, Sigeramni comitis, Berangarii comitis, Airici comitis, Theoderici comitis, Grifonis comitis, Bernardi comitis, Ursonis comitis, Alboini comitis, Bertramni comitis, Constantii, Adalunasci.

Raganarius (rr) notarius ad vicem Arberti comitis palatii recognovi. Data quarto calendas novembris, indictione XII (ss), anno XXIIII regni Karoli gloriosissimi regis. Actum Vermeria (tt) palatio regio in Dei nomine feliciter. Amen.

fridi C. — (pp) Eulerici MC. — (qq) Walfadi M, Walafadi C. — (rr) Baganarius C. -(ss) 12 M.-(tt) Vermeriae C.

1. Mabillon, Annales, III, 106: « Desunt in veteri exemplo codicis Aninsulensis nomina subscribentium, quorum praecipuos ex contextu praemissi instrumenti licet colligere. » — Les noms qui suivent sont ceux des archevêques de Reims, Sens, Rouen et Tours, des évêques d'Angers, Coutances, Orléans, Senlis, Nantes, Évreux, Amiens, Sées, Meaux, Thérouanne, Paris, Laon, Châlons-sur-Marne, Chartres, Langres, Beauvais, Avranches, Noyon, Auxerre et Troyes, des abbés de SaintGermain-des-Prés de Paris, Saint-Lomer de Moutiers-au-Perche, SaintBenoit-sur-Loire, Rebais, Corbie et Saint-Maur-les-Fossés, etc.

VALEUR HISTORIQUE

DE LA

CHRONIQUE D'ARTHUR DE RICHEMONT

CONNÉTABLE DE FRANCE, DUC DE BRETAGNE

(1393-1458)

PAR GUILLAUME GRUEL

V.

CAMPAGNES DU CONNÉTABLE CONTRE LES ANGLAIS JUSQU'AUX TRÊVES DE 1444.

Nous abordons l'étude d'une période qui forme assurément, avec le récit de la conquête de la Normandie, en 1450, la partie capitale de l'œuvre de Gruel. Le connétable se consacre désormais presque exclusivement à la guerre contre les Anglais, dont l'expulsion demandera encore près de vingt années de luttes à peine interrompues, en 1444, par une trêve de deux années. Examinons le récit des événements accomplis pendant la première période, c'est-à-dire jusqu'au 28 mai 1444, date de la conclusion des trêves.

Le connétable de Richemont reparut à la cour, pour la première fois depuis sa disgrâce, dans la brillante assemblée qui se réunit à Vienne, en Dauphiné, au mois d'avril 1434. Gruel ne

1. Voyez le commencement de ce travail dans le volume précédent, p. 525.

« VorigeDoorgaan »